Energie-marktanalyse 12 juli 2022
Europees gas, de enige grondstof die door blijft stijgen
Bij COMCAM analyseren we doorlopend ontwikkelingen op de energiemarkt. Onze kennis en inzichten delen we in onze marktanalyses.
Ga direct verder naar
> Introductie > Ruwe olie > Elektriciteit > Aardgas > Steenkool > Emissierechten
“This is the 1970s for natural gas”.
Introductie
Afgelopen week zijn de grondstofprijzen fors gedaald door de angst voor een recessie. Aardgas is de enige commodity die de dans ontspringt vanwege een combinatie van gereduceerd Russisch aanbod en de uitval van de Amerikaanse LNG-faciliteit Freeport. Een analist vergelijkt de aardgasmarkt van vandaag met de oliemarkten van de jaren zeventig, met aanbodtekorten die aantonen hoe belangrijk de grondstof is geworden.
De Europese benchmark prijzen op de Nederlandse TTF hub bereikte op donderdag het hoogste niveau in bijna vier maanden en is al 700% gestegen sinds begin 2021. Volgens Ole Hansen, hoofd Commodity Strategy bij Saxo Bank, handelt de prijs meer dan 11 keer boven het lange termijn gemiddelde. De huidige TTF- gasprijs is vergelijkbaar met een olieprijs van $300 per vat.
“What is remarkable is that the proposed range of $40-60 is far below where oil traded before the Ukraine war broke out in late February, effectively killing the idea before it is even rolled out…”
Ruwe olie
De G7 weigert schepen met Russische olie te verzekeren tenzij de vracht tegen de afgesproken prijslimiet wordt verhandeld. Dit zal niet gaan werken. Dit zal de olieprijs alleen maar hoger stuwen. Daarbij komt nog dat de G7 de Russische olie al boycot. In plaats daarvan koopt de groep Russische olie van India en China, die de grondstof doorverkopen.
Grootste tegenstanders van een prijslimiet zijn Duitsland en andere EU-landen, die voor voorzichtigheid en realisme hebben gepleit. Ook Hongarije en België zijn kritisch over de implementatie van een plafond. Amerika en de G7 discussiëren over de prijslimiet die zal worden vastgesteld tussen de $40 en $60 per vat. Momenteel ligt de prijs van Russische Urals daar nog ver boven.
Rusland zal daarom alleen al niet akkoord gaan met het voorstel. Hierin ligt ook het probleem volgens JP Morgan: een te lage prijslimiet zal tot gevolg hebben dat Rusland haar productie stil zal leggen. Gegeven de huidige, krappe marktomstandigheden, zal een verlaging van 3 miljoen vaten per dag de Brentprijs kunnen opdrijven naar $190 per vat. In het meest extreme scenario van een productieverlaging van 5 mbd door Rusland, zou een olieprijs van $380 per vat mogelijkheid kunnen worden, aldus JPM.
De oliemarkt heeft nog steeds een structureel tekort. Deze markt kan alleen door hogere prijzen gebalanceerd worden. Het overschot in april en mei is alweer tenietgedaan. Dit na 23 maanden van tekorten, veroorzaakt door een lagere Chinese vraag, recordhoge SPR-onttrekkingen en een kleiner dan verwachte daling van de Russische exporten.
Vorige week woensdag dook zowel de prijs van Brent als die van WTI onder de $100 per vat. Deze beweging werd vergroot door de lage liquiditeit. De analisten van Goldman analisten stelden ook dat de daling te ver is doorgeschoten: “Demand destruction through high prices is the only solver left as still declining inventories approach critically low levels. The global economy is still growing, with the rise in oil demand this year set to significantly outperform GDP growth.”
Een heropleving van de nucleaire deal met Iran is mislukt. Amerika legt nieuwe sancties op aan Iraanse olieproducenten. De Biden regering heeft het geduld met Iran verloren. Iran kan haar olie altijd verkopen aan China die, net als in geval van Russische olie, de Amerikaanse sancties negeert. China is wederom de enige winnaar.
Ook het Atlantisch orkaanseizoen kan leiden tot een tekort aan olieproducten. Voor het zevende achtereenvolgende jaar wordt bovengemiddelde orkaanactiviteit verwacht, waarschuwde National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) in mei. Voor het 2022 orkaanseizoen verwacht NOAA een range van 14 tot 21 genaamde stormen, van welke 6 tot 10 orkaankracht kunnen bereiken waarvan 3 tot 6 grote orkanen.
Prijs Ruwe olie – Brent september 2022 ($/barrel) – dag cloud candle, logaritmische schaal
“The situation is more than dramatic. Germany’s social peace is in great danger.”
Elektriciteit
Frankrijk overweegt om EDF te renationaliseren zodat nucleaire elektriciteit gegarandeerd kan blijven. Duitsland neemt bijna de omgekeerde stap en heeft na Fukushima nucleaire energie afgezworen. Zo werd ze nog afhankelijker van Russisch gas. Het land zal mogelijk binnenkort haar grootste nutsbedrijven moeten uitkopen.
Volgens de Financial Times rantsoeneert Duitsland warm water, dimt de straatverlichting en sluit zwembaden. De impact van de “energy crunch” wordt nu voelbaar in veel sectoren, van industrie tot kantoor, van sauna tot woonhuis. Gas importeurs en nutsbedrijven vechten om te overleven terwijl de energierekening blijft stijgen.
Komende zomer loopt elke Amerikaanse regio het risico op een significante stroomuitval. Dit omdat bedrijven te snel zijn overgestapt op non-fossiele brandstoffen en non-nucleaire energiebronnen, aldus analisten. Het land is erg kwetsbaar geworden en heeft te maken met een energietekort. Eerder dit jaar hebben een aantal elektriciteitsbedrijven, netbeheerders en andere groepen gewaarschuwd voor brown-outs en rolling black-outs, vooral in het Midwesten.
Prijs Baseload Elektriciteit Q1 2023 (eur/MWh) – week candle, log scale
“The situation on the gas market is tense and unfortunately we can’t guarantee that it will not get worse. We have to be prepared for the situation to become critical.” – Robert Habeck, Duitse minister van Economie
Aardgas
Duitsland bereidt zich voor op een volledige stopzetting van het Russisch gasaanbod. Het land onderzoekt load-shedding plannen waarbij elk bedrijf onder de loep wordt genomen om zo te bepalen welke bedrijven in staat zijn het gasverbruik te reduceren. Nordstream 1 gaat tien dagen in onderhoud om “mechanische en geautomatiseerde systemen te testen”. Berlijn vreest dat de pijpleiding hierna niet meer opengaat op 22 juli.
Rusland zal het gasaanbod naar Europa verhogen als de voor Nordstream 1 benodigde turbine wordt teruggegeven aan Gazprom. Oekraïne had verzocht om niet in te gaan op deze eis en de turbine in Canada te houden. Volgens de Oekraïense overheid zou Canada haar eigen sancties schenden. Canada wil een uitzondering maken op haar strenge handhaving van de aan Rusland opgelegde sancties om de Russische turbine aan Duitsland leveren, zodat het onderhoud aan Nordstream 1 op het geplande tijdstip afgerond kan worden.
Het Russisch gas moet vervangen worden door het op de spotmarkt te kopen. Hierdoor stijgen de kosten voor de consument. Kopers van LNG kijken weer naar lange termijncontracten om het lange termijn aanbod van niet-Russisch gas zeker te stellen, en om zich in te dekken tegen parabolisch oplopende spotprijzen. Grote oliebedrijven zijn van plan lange termijn LNG-contracten met Qatar te tekenen die starten in 2026. Dit gas zou het Gazprom gas moeten vervangen dat voorheen naar Europa ging.
Diversificatie van aanbod reduceert risico. Maar is afhankelijkheid van Qatar noodzakelijkerwijs een laag risico beslissing? Afhankelijkheid van Russisch aardgas werd ook ooit beschouwd als een beslissing met een laag risico. Energie infrastructuur en aanbod zijn vitale componenten van de nationale veiligheid. Het negeren van de veiligheidsaspecten van energiebeleid, om geld te besparen, kan een grote en kostbare fout blijken te zijn.
De prijs van frontmaand TTF is nu 5 keer hoger dan in 2021 rond deze tijd. Gas is in afgelopen jaren een wereldwijde grondstof geworden, met een sterke Europese LNG-vraag die ook de prijzen voor Azië opdrijft.
De prominente Deutsche Welle schrijft over de alarmerende situatie voor veel Duitse huishoudens dat het stopzetten van Russische gasleveringen een potentieel domino-effect kan hebben op de gehele economie. De Duitse output zou hierdoor met 12,7% kunnen dalen tegen het eind van het jaar.
De vulling van de Europese gasbuffers ligt op koers om 976 terawatt-uur (TWh) tegen het eind van de zomer te bereiken. Dat is hoger dan dezelfde tijd vorig jaar met een voorraadniveau van 868 TWh. Europa probeert zo veel mogelijk LNG op te kopen in anticipatie op het volledig wegvallen van het Russische aanbod. Daardoor wordt de prijs wel fors opgedreven
Stijgende gasprijzen zijn een signaal voor de noodzaak om energie te conserveren en te switchen naar kolen, biomassa en elektrische generatoren om de gasbuffers nog sneller aan te vullen. Termijncontracten voor gaslevering in januari 2023 in Noordwest-Europa handelen op een recordpremie van € 35 ten opzichte van leveringen in dezelfde periode in Noordoost Azië. Groot-Brittannië is een belangrijke hub geworden om deze zomer, via pijpleidingen naar Nederland en België, overtollig LNG en gas uit Noorwegen te transporteren naar Europa. Noorwegen is de op één na grootste energieleverancier van Europa. De Noorse export werd vorige week gehinderd door stakingen van olie- en gasarbeiders, die om loonsverhogingen vragen. Door het nieuws van de stakingen, die vorige week maandag begonnen, steeg de Britse DA-prijs met 16%.
De meest recente rally in TTF-prijzen heeft de brandstof weer boven dieselkosten gebracht in Europa, aangepast voor verbrandings-efficiency en CO2 kostenverschillen. Goldman ziet echter in Europa geen significante gas-voor-olie substitutie voor het opwekken van elektriciteit. Ondanks de hoge Europese gasprijs, zal het herstel van de economische activiteit in China in de tweede helft van 2022 de Aziatische concurrentie voor spotvrachten waarschijnlijk verhogen. De vraag vanuit Azië zal ook robuust zijn vanwege het opnieuw vullen van de gasbuffers in Noordoost-Azië voor aankomende winter.
Prijs TTF gas leverjaar 2023 (eur/MWh) – dag candle chart, log scale
“An energy-starved world is turning to coal as natural-gas and oil shortages exacerbated by Russia’s war against Ukraine lead countries back to the dirtiest fossil fuel.” – WSJ
Steenkool
Elektriciteitsproducenten in Europa en Azië zijn op zoek naar additionele verschepingen te midden van de energy crunch. Duitsland en Oostenrijk halen hun kolencentrales weer uit de mottenballen, terwijl Japan en Zuid-Korea de brandstof aan het hamsteren zijn ter voorbereiding op warmer zomerweer. De push om deze “vieze” brandstof uit te bannen is als een boemerang teruggekomen.
Door de wereldwijde concurrentieslag voor kolen is er nu ook een tekort ontstaan in deze grondstof. Dit na jarenlang dalende investeringen in nieuwe mijnen en bronnen. De benchmark prijzen hebben nieuwe records bereikt dit jaar. De spotprijs voor kolen van levering aan Newcastle haven in Australië, een belangrijke leverancier aan Azië, piekte afgelopen maand voor de eerste keer op $400 per ton.
De push voor kolen wordt geleid door Europa, ground zero van de “groene beweging”. Duitsland, die nog niet zo lang geleden beloofde kolen als elektriciteitsbron tegen 2030 af te zweren, is nu één van de landen die meer kolen importeert. Los van de propaganda maakt kolen een wedergeboorte die niet meer is gezien sinds de industriële revolutie. China, de grootste kolenconsument, vergroot de productie en het gebruik ervan voor de elektriciteitsproductie. India leunt ook zwaar op kolen door een stijgende energievraag.
Rusland is de op drie na grootste kolenexporteur na Australië, Indonesië, en Zuid-Afrika. Het land heeft de mogelijkheid om zowel de Atlantische als de Stille Oceaan te bedienen. Terwijl Europa, de grootste koper van Russische kolen, een importverbod heeft voorgesteld die nog niet eens gedeeltelijk is geïmplementeerd, wil Japan de aankoop van Russische kolen ook stopzetten. Zuid-Korea moet nog formeel de Russische energie sanctioneren. China en India, de grootste importeurs ter wereld, hebben geen sancties opgelegd. Beide landen verhogen hun import om gebruik te maken van de heftige discount, vergelijkbaar met de situatie op de oliemarkt. En net als bij olie, zijn de Russische exporten ook gestegen sinds de invasie.
Europa koopt eigenlijk kolen van doorverkopers van Russische kolen. Op die manier betaalt ze effectief meer voor dezelfde grondstof. Turkije profiteert. Dit land heeft eveneens het importvolume van Russische kolen opgevoerd tot een recordniveau. Turkije heeft sinds februari elke maand meer kolen ingevoerd. Het overschot wordt doorverkocht aan Europa tegen een stevige mark-up.
Kortom, de kolengegevens tonen aan dat Rusland haar exportvolume heeft weten te handhaven. Zelfs al zijn deze kolen tegen een korting verhandeld. Volgens Kpler steeg de kolenimport in de regio Antwerpen-Rotterdam-Amsterdam, een grote hub voor energie en grondstoffen, in de eerste helft van 2022 met 35% in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar. Hierdoor zijn de ARA-kolenvoorraden verdubbeld en liggen nu dichtbij recordniveaus voor het laatst gezien in 2019. Het nadeel hiervan is dat de stortvloed aan importen niet bijdraagt aan het oplossen van de grote opstopping in de havens.
Om het ontstane energieprobleem in Europa op te lossen is kolenimport uit Amerika, Colombia en Australië nodig. Deze landen produceren een betere kwaliteit steenkool. Dat is het materiaal met een zogenaamde hogere calorische waarde dat meer warmte en energie oplevert bij verbranding
Australische kolenexporteurs hebben al aanvragen ontvangen van Europese landen, waaronder Polen. Door het oplopende prijsverschil tussen Europese en Australische prijzen is het aantrekkelijk geworden voor handelaren om vrachten van de Aziatische regio naar Europa te sturen. Dit is lucratief zelfs met de hogere verschepingskosten door de langere afstand. Ook Indonesische kolen met een lage kwaliteit vinden hun weg naar Europa, alhoewel Kpler het waarschijnlijk acht dat deze kolen worden gemengd met Amerikaanse kolen met een hogere calorische waarde.
De zware instroom van kolenverschepingen heeft een patstelling veroorzaakt in de havens. Op 29 juni lagen 71 droge bulkschepen voor anker in de havengebieden Antwerpen, Rotterdam en Amsterdam, drie keer meer dan het 5-jaars gemiddelde van 24 schepen voor deze tijd van het jaar. Huidige wachttijd voor kolenschepen is ongeveer 10 dagen volgens Kpler, die aangaf dat lage rivierstanden op de Rijn bijdroegen aan de vertragingen. De verwachting is dat de wachttijd zal dalen tot 8 dagen halverwege juli. De capaciteit van kolenterminals is momenteel volledig gevuld (“full storage”). Het inlands transporteren van grote volumes kolen is volgens de Rotterdamse haven de afgelopen weken een “uitdaging” geworden. De situatie is gecompliceerd door een tekort aan schepen, waarvan een groot aantal vastgezette schepen met ijzererts en graanexporten uit de Oekraïne.
Prijs ICE Coal leverjaar 2023 (usd/t) – week candle, log scale
“Ok, use coal if you must, but this is just a short term measure until we get over this hurdle and build out more renewables and batteries to store this energy.”
Emissierechten
Zo gaat het hardnekkige verhaal ongeveer. De desillusie lijkt te blijven bestaan dat kolen en gas grotendeels vervangen kunnen worden door wind- en zonneparken met batterijopslag. Ursula von der Leyen heeft gezegd dat overheden gericht moeten blijven op “massive investment in renewables”.
Leden van het Europese Parlement stemden op 6 juli vóór, ofwel “niet tegen” het opnemen van nucleaire energie en aardgas activiteiten (waaronder diverse pijpleidingprojecten) in de duurzame EU-taxonomie. Ze kunnen worden bestempeld als ‘groene’ investeringen. Gasprojecten zijn “transitioneel” omdat zij bijdragen aan de transitie van kolen naar hernieuwbaar, aldus de EU. De “groene status” voor gas en nucleair heeft veel controversie veroorzaakt binnen de EU.
Zuid-Korea wil haar nucleaire capaciteit uitbreiden om de “net zero” emissiedoelstelling te halen. Het land wil 4 kernreactoren bijbouwen tegen 2030 en 10 andere fabrieken, aldus Bloomberg. Meer dan 30% van de elektriciteit van het land zal dan nucleair worden opgewekt. Deze energiebron zal gebruikt worden naast hernieuwbaar.
Seoul had eerder plannen om nucleair uit te faseren, een beleid waarvan sommigen zeiden dat het de elektriciteitskosten zou vervijfvoudigen tegen 2050. De nieuwe regering heeft aangegeven ook de strategische reserves van olie en vloeibaar aardgas te willen vergroten.
Prijs Emissierechten – december 2022 contract EEX (eur/t) – week candle, log scale
COMCAM – analyse op maat
Onze analyse geeft op hoofdlijnen een aantal ontwikkelingen aan die impact hebben op de energieprijzen. Een uitgebreidere analyse bieden we aan als losse dienst. Zo blijft u op de hoogte van alle relevante trends en ontwikkelingen in energie inkoop, de verwachte prijsontwikkelingen tot 3 jaar vooruit en alle relevante marktontwikkelingen op de energiebeurzen en wet- en regelgeving.
Bij COMCAM analyseren we doorlopend ontwikkelingen op de energiemarkt. Onze kennis en inzichten delen we in onze marktanalyses.
Een uitgebreidere analyse bieden we aan op maat. Zo blijft u op de hoogte van alle relevante trends en ontwikkelingen in energie inkoop, de verwachte prijsontwikkelingen tot 3 jaar vooruit en alle relevante marktontwikkelingen op de energiebeurzen en wet- en regelgeving. Meer weten?