Energie-marktanalyse 18 oktober 2022
“Terug naar toen”: Europeanen op jacht naar hout en ovens
Bij COMCAM analyseren we doorlopend ontwikkelingen op de energiemarkt. Onze kennis en inzichten delen we in onze marktanalyses.
Ga direct verder naar
> Introductie > Ruwe olie > Elektriciteit > Aardgas > Steenkool > Emissierechten
Introductie
Door de hoge gas- en elektriciteitsprijzen zijn Europese huishoudens overgegaan op het verbranden van hout. Zo probeert men de energiekosten omlaag te brengen nu het stookseizoen begint. De stijgende vraag naar brandhout in een deel van Europa doet denken aan middeleeuwse tijden waar kachels en haardplaatsen gebruikt werden voor het verwarmen van woningen. De sabotage van het Nord Stream pijpleidingsysteem onder de Baltische Zee heeft geleid tot nog meer energie-onzekerheid onder de Duitse bevolking. Afgelopen vrijdag konden leiders van de Europese Unie geen overeenstemming bereiken over een prijsplafond voor aardgas.
Ongeveer 70% van de Europeanen gebruikt aardgas voor het verwarmen van hun woning. Volgens Bloomberg wordt hout nu voor dit doel gebruikt door 40 miljoen mensen. De nieuwe vraag naar deze hittebron heeft de prijs van houten pallets in Frankrijk naar € 600 per ton gedreven. De vraag is zo hoog dat Hongarije een verbod heeft ingesteld op de export van houten pallets.
Roemenië hanteert tot de zomer een prijslimiet op brandhout. De vraagexplosie naar brandhout betekent ook een hoge vraag naar kachels, met levertijden tot maart. Brandhout is een schaarse grondstof geworden waardoor sommige huishoudens alles verbranden en de luchtkwaliteit in het geding komt. In Polen worden bijvoorbeeld afval en kolen verbrand.
Groot-Brittannië waarschuwt al voor het risico van stroomonderbrekingen van drie uur deze winter. Dat zou het geval kunnen zijn bij een aardgastekort.
Europa moet zich afvragen of de stijgende energierekeningen en toenemende kosten van levensonderhoud het waard zijn om de sancties tegen Rusland te blijven rechtvaardigen. De sancties die niet het beoogde effect hebben gehad op de oorlogskas van Poetin, maar Europa letterlijk in de kou hebben gezet.
Daarnaast zijn, door de hoge inflatie, de rentes gestegen en is de schuldenpiramide in de Westerse wereld flink in beweging.
“The Kingdom stresses that while it strives to preserve the strength of its relations with all friendly countries, it affirms its rejection of any dictates, actions, or efforts to distort its noble objectives to protect the global economy from oil market volatility.” – Faisal bin Farhan Al Saud, Saoedische diplomaat en politicus
Ruwe olie
OPEC+ heeft besloten de olieproductie te verlagen met ruim 1 miljoen vaten per dag (bpd). De reden hiervoor is een verwachte vraagdaling en het achterhouden van reservecapaciteit in geval van een noodsituatie. Amerika ziet de productieverlaging als een politieke zet en een verklaring van steun aan Rusland. Dat laatste zou niet als een schok moeten komen, want die steun gaf Riyad zes jaar geleden al, toen OPEC+ werd geboren. Volgens Saoedi-Arabië is de beslissing puur economisch.
De angst voor recessie heeft nu nog de overhand. Het risico op een tekort aan olie is gestegen. De wereldwijde olievoorraden zijn dalende. Deze trend is moeilijk te keren. John Kemp van Reuters schreef vorige week in een column dat de Amerikaanse voorraden de afgelopen twee jaar met 480 miljoen vaten zijn afgenomen, tot het laagste niveau sinds 2004 voor deze tijd van het jaar. Een groeivertraging zal de olieprijs onder druk zetten. Een tekort aan olie kan dit veranderen. Zeker in combinatie met een olie embargo en een prijsplafond. Volgens Amerika is er geen marktbasis voor de verlaging.
Het oprichten van een NOPEC zou olieprijzen doen stijgen en een eind van de petrodollar betekenen . Vooral als Saoedi-Arabië de olieverkopen naar China gaat afrekenen in Yuan en olie losgekoppeld wordt van de dollar.
Volgens Bloomberg is Mexico gestart met het afdekken van haar olieproductie voor 2023 in een zeer geheime grote oliehedge. De hedge dekt de productie, tussen 200 en 300 miljoen vaten in de eerste helft van 2023 ter bescherming tegen verliezen als de ruwe olieprijs onder $75 per vat handelt. In het verleden kocht Mexico putopties van Goldman Sachs, JPMorgan & Chase Co, en Citgroup Inc. In recente jaren wordt de hedge uitgevoerd door de handels-afdelingen van grote oliemaatschappijen. In 2020 verdiende Mexico $2,38 miljard met een dergelijke hedge, in 2015 $ 6 miljard. Het niveau van $75 betekent een 20% daling vanaf het huidige niveau van $93.
Nu het aanbod door OPEC+ wordt teruggeschroefd, zal de olieprijs alleen verder dalen als de zorgen blijven over de toekomstige wereldwijde vraag en de zwakke economische vooruitzichten die “raise the possibility that supply issues will be less of an issue than demand destruction.” Althans, zo wordt gesteld door Michael Hewson, marktanalist bij CMC Markets UK in een update. Rusland zal naar verwachting haar productie in oktober handhaven op 9,9 miljoen bpd, aldus Alexander Novak. Dat is meer dan 1 mbpd onder de huidige target van Rusland onder de OPEC+ overeenkomst. Novak: “We are at the same level, 9.9 mln bpd. We currently have stable production”.
Poetin is van plan de olieproductie en export op niveau te willen houden tot en met 2025. Het land zal, ondanks de sancties, haar positie in de wereldwijde energiemarkten niet opgeven. Rusland zal niet hoeven verlagen want het produceert al ruim 1 mbpd onder haar quota. Het land zal echter wel profiteren van hogere olieprijzen. Ook moet een nieuwe bestemming worden gevonden voor haar ruwe olie en producten als het embargo ingaat.
Vorige week woensdag was er een storing bij Shell Pernis in Nederland, de grootste raffinaderij van Europa. Het brandstofaanbod is al krap in Europa, mede door stakingen bij Franse raffinaderijen. De Europese dieselmarkt kan hierdoor nog krapper worden. Met nog minder dan vier maanden te gaan voordat het EU-embargo op overzeese importen van Russische brandstof ingaat.
Prijs Ruwe olie – Brent december 2022 ($/barrel) – week cloud candle, log scale
“The most challenging aspect of this winter is what’s happening around the world and the extreme volatility in the markets. If you are in the commercial sector, at what point do you buy fuel?”
Elektriciteit
Een hogere nucleaire productie in Frankrijk in vergelijking met vorige maanden helpt het aanbod van elektriciteit op het continent. Volgens weermodellen zullen temperaturen in het grootste deel van Europa mild zijn de komende dagen. Hierdoor zal er minder gasvraag nodig zijn voor warmte en elektriciteit.
Prijs Baseload Elektriciteit leverjaar 2023 (eur/MWh) – week cloud candle, log scale
“Winter can be relatively warm, but one week or even five days will be abnormally cold, and it’s possible that whole towns and lands, god forbid, will freeze.” – Alexey Miller, CEO Gazprom
Aardgas
De gasvoorraden zijn bijna gevuld voor deze winter met 91%. Toch kan Europa, tijdens dagen met een piekvraag, een tekort hebben van 800 miljoen m3 aardgas per dag. Dat is een derde van de totale consumptie. Althans volgens Miller tijdens de Russische Energie Week in Moskou.
De levering van aardgas naar Europa was stabiel afgelopen week. De prijs van de front maand is gehalveerd vanaf de top eind augustus door mild weer en een hoge LNG-import. Importen van LNG voor deze tijd van het jaar hebben het hoogste niveau sinds 2016 bereikt. Volgens Reuters worden eind deze maand al 9 LNG-tankers in de UK verwacht. Het driemaands dieptepunt in de Europese gasprijs is volgens Ole Hansen van Saxo Bank “driven by strong LNG arrivals, mild autumn weather and demand destruction.”
Het aanbod via Ukraine is één van de laatst overgebleven Russische aanbodlijnen naar West-Europa na het bombarderen van de Nordstream pijpleidingen. Nieuwe gegevens van het European Centre for Medium-Range Weather Forecasts (ECMWF) tonen een hoge drukgebied over West-Europa met koud weer, minder wind en minder regen. Volgens Miller zouden de gasvoorraden tot 5% kunnen worden leeg getrokken in maart.
Een gebrek aan schepen is deze winter de meest recente uitdaging voor kopers van LNG. De scheepstarieven zijn weer tot een recordniveau gestegen. Europese landen betalen voor het in de buurt houden van schepen volgeladen met LNG, omdat de opslagfaciliteiten op land volledig gevuld zijn. Volgens de International Energy Agency (IEA) is de Europese vraag naar LNG met 65% gestegen in de eerste acht maanden van 2022, vergeleken met dezelfde periode in 2021. De LNG wordt gehaald uit Amerika, Nigeria en Qatar.
Dankzij schaliegas werd Amerika in 2009 de grootste aardgasproducent ter wereld. Sinds 2015 is de exportgroei parabolisch, een verdrievoudiging van de 2 tot 6 miljard kuub per dag. In juni importeerde de EU meer gas uit Amerika dan uit Rusland voor de eerste keer in de geschiedenis. Van alle Amerikaanse aardgasexport was 70% bestemd voor Europa in september. In augustus was dit nog 63%, aldus Reuters.
Ook landen in Noordoost-Azië en Zuid-Amerika beginnen LNG-schepen te charteren in aanloop naar de winter. Mede hierdoor zijn de kosten van een LNG-schip opgelopen tot $397.500 per dag op 11 oktober. Een nieuw record voor Atlantische LNG vrachttarieven sinds de $374K van 3 oktober.
De race om LNG te kopen – en schepen om deze te vervoeren – zou het volgende grote tekort kunnen creëren in de energiemarkt, zeggen analisten en handelaren. Door het tekort aan boten verkopen LNG-exporteurs nu direct gas vanaf hun havens, in plaats van aan het aan te bieden met verscheping. Chinese energiebedrijven als Sinopec, PetroChina en CNOOC mogen van de autoriteiten sinds kort geen LNG meer doorverkopen aan Europa.
Handelaren rapporteren dat energy majors, die vaak hun schepen leasen aan andere kopers, dit kwartaal terughoudend zijn met deze praktijk. Ze willen niet het risico lopen om zonder schepen te zitten deze winter. De wereldwijde vraag naar schepen zal de vrachttarieven verder omhoog stuwen. De Europese Commissie schat in dat € 210 miljard nodig is voor de infrastructuur die nieuw gasaanbod ondersteunt zoals LNG import terminals.
De EU-leiders komen eind deze maand weer bij elkaar voor het bepalen van het gasprijsbeleid waarbij alle leden zich kunnen vinden. Nog belangrijker, een prijs waar de vérkopers zich in kunnen vinden.
Er is hard gewerkt aan het zekerstellen van energie. Nu gaat de aandacht naar de betaalbaarheid ervan. Noorwegen, Amerika, en zelfs de Verenigde Arabische Emiraten hebben de toezegging aan Duitsland gedaan voor het sturen van 5 LNG-vrachten. Maar dat is pas volgend jaar. Duitsland is tegen een prijsplafond voor gas, maar heeft wel € 200 miljard aan steun uitgetrokken voor eigen industrie en huishoudens.
Energie experts waarschuwen voor een prijslimiet op gasimporten en stellen dat het een eind van de markt “as we know it” zou betekenen. Elisabetta Cornago, een senior energie onderzoeker bij het Centre for European Reform, vertelde Euronews dat de EU naar gasprijzen kijkt zonder referentie naar andere factoren. Die referentie zouden volgens haar wel gemaakt moeten worden omdat de prijzen hoog zijn door schaarste. Een limiet op de prijs zal niet genoeg zijn. Er is simpelweg te weinig LNG en pijpleiding gas buiten Rusland. Er zijn ook niet voldoende regassificatie terminals om een geleidelijk aanbod voor het EU-blok te garanderen.
Turkije staat te popelen om de nieuwe ‘gas hub’ van Europa te worden. President Erdogan ziet graag meer gas stromen door de Turkstream pijpleiding onder de Zwarte Zee.
Rusland is bereid gas naar Europa te transporteren door het onbeschadigde deel van de Nordstream. De bal ligt bij de EU om te beslissen, aldus Poetin. Reparatie zal pas zin hebben als de pijpleidingen ook worden gebruikt.
Prijs TTF gas leverjaar 2023 (eur/MWh) – dag cloud candle, log scale
“It depends. If they are already running, I think it would be a mistake to shut them down and turn to coal.” – Greta Thunberg over kerncentrales
Steenkool
Als zelfs Greta Thunberg groen licht geeft aan nucleaire energie, is er werkelijk wat veranderd in de wereld. Dat nucleair een betere optie is dan kolen, is overduidelijk voor degenen die pragmatisch naar energie kijken. Zonder de angst om niet voldoende “woke” of “groen” te zijn. Duitsland heeft besloten de levensduur te verlengen van de drie kerncentrales.
Nucleair is de enige manier om de transitie te maken weg van fossiele brandstoffen met behoud van onze hoge levensstandaard. Elon Musk is het Hiermee eens en tweet: “Countries should be increasing nuclear power generation. It is insane from a national security standpoint & bad for the environment to shut them down.”
Prijs ICE Coal leverjaar 2023 (usd/t) – week cloud candle, log scale
“The reality is, [fossil fuel] is what runs the world today. It’s going to run the world tomorrow and five years from now, 10 years from now, 20 years from now.” – Mike Wirth, CEO Chevron
Emissierechten
De voorzitter en CEO van Chevron Mike Wirth waarschuwt dat de wereldwijde energiecrisis is verergerd door Westerse overheden die “doubling down” op groen energiebeleid dat alleen maar tot “more volatility, more unpredictability, and more chaos” zal leiden. “If people want to stop driving, stop flying… that’s a choice for society”, aldus Mike Wirth. “I don’t think most people want to move backwards in terms of their quality of their life… our products enable that.”
In een interview met de Financial Times zei hij dat de voorbarige energietransitie van fossiel naar groen onbedoelde gevolgen heeft veroorzaakt, zoals nu al zichtbaar is in Europa. Jaren van onder-investeringen hebben gezorgd voor de energie crunch en gingen vooraf aan de Russische invasie. Investeringen in alternatieven ten opzichte van fossiele brandstoffen zijn “woefully short, trillions of dollars short” en hebben geleid tot de mismatch.
Wirth noemt de volgende partijen verantwoordelijk voor het energiewanbeleid:
- Westerse overheden
- Wall Street banken, waaronder Black Rock
- grote techbedrijven
- bedrijfselites
- andere progressieve organisaties zoals het World Economic Forum
Allen hebben ze samengewerkt om de groene agenda te pushen. Wat duidelijk is geworden na de invasie van Ukraine en de verstoring van de wereldwijde energiemarkten, is dat landen die sterk zijn gaan leunen op groene energie, het meeste hebben geleden. Degenen die de groene agenda hebben gepusht, zeggen nu dat de wereld meer nodig heeft. Ze nemen zelf geen verantwoordelijkheid voor het mislukken van de carbonvrije beweging, die heeft geresulteerd in de huidige energie hyperinflatie. Het energiebeleid van Amerika en de EU is hypocriet en inflationair. Het zal weinig doen om het klimaat te helpen, wat dat ook moge inhouden.
Prijs Emissierechten – Dec-22 contract EEX (eur/t) – week cloud candle, log scale
COMCAM – analyse op maat
Onze analyse geeft op hoofdlijnen een aantal ontwikkelingen aan die impact hebben op de energieprijzen. Een uitgebreidere analyse bieden we aan als losse dienst. Zo blijft u op de hoogte van alle relevante trends en ontwikkelingen in energie inkoop, de verwachte prijsontwikkelingen tot 3 jaar vooruit en alle relevante marktontwikkelingen op de energiebeurzen en wet- en regelgeving.
Op deze analyse rust auteursrecht van COMCAM. Teksten mogen niet worden overgenomen, gekopieerd, openbaar mogen worden gemaakt of verveelvoudigd worden, zonder expliciete toestemming van COMCAM. Ook bij citaten of gedeeltelijke overnames is dit niet toegestaan.