Energie-marktanalyse 2 augustus 2022
Waarom de EU binnen een jaar zou kunnen eindigen
Bij COMCAM analyseren we doorlopend ontwikkelingen op de energiemarkt. Onze kennis en inzichten delen we in onze marktanalyses.
Ga direct verder naar
> Introductie > Ruwe olie > Elektriciteit > Aardgas > Steenkool > Emissierechten
Introductie
De EU – eerder extreem gecommitteerd aan het reduceren of zelfs elimineren van nucleair en fossiele brandstoffen, met name kolen – is nu hard op zoek om deze niet-groene bronnen in te zetten. Uit de meest recente en veelomvattende evaluatie van de energiebehoeften van de EU-landen werd het duidelijk dat de goedkoopste en snelst groeiende brandstof in Europa, pijpleidinggas uit Rusland was, vooral voor elektriciteitsproductie, industrieel gebruik en chemische input voor plastics etc.
Een generatie Europese beleidsmakers hebben de energieveiligheid van het continent op het spel gezet door het geloof in Rusland als betrouwbare leverancier van aardgas; een gok die nu erg zuur is geworden. Rusland blijft de flows beperken, waarbij het gas eerst als pressiemiddel wordt gebruikt. Hierdoor blijft de prijsbeweeglijkheid en onzekerheid toenemen. Daarna wordt het risico gecreëerd van een reëel gastekort komende winter in Europa. Deze onzekerheid heeft de EU gedwongen om tot een afspraak tussen alle 27 lidstaten te komen om vrijwillig het aardgasgebruik met 15% te reduceren van augustus 2022 tot maart 2023.
Competentie van lidstaten zal nodig zijn om dit te implementeren, omdat alle landen de diverse industrieën en belangengroepen willen afschermen. Vraaguitval door de hoge prijs zal een deel van de heavy lifting doen. Extreme tekorten zullen naar verwachting blijven aanhouden. De prijs van de eerstvolgende leveringsmaand van het Nederlandse TTF-gas nadert het niveau van februari, met Duitse elektriciteitsprijzen voor volgend jaar die een nieuw hoogtepunt van € 380 per megawattuur aantikken.
Dit maakt elektriciteit een luxeproduct voor veel Europeanen. Het industriële concurrentievermogen wordt zo enorm beschadigd, zelfs voordat meer zware maatregelen genomen worden om energie te rantsoeneren.
Ruwe olie
Dat de sancties niet werken is inmiddels duidelijk. Gedurende het tweede kwartaal is het overschot op de Russische handelsbalans gestegen met $70 miljard. Twee analisten van JP Morgan, Natasha Kaneva en Ted Hall, beschreven recent dat Rusland haar totale productie tijdelijk zou kunnen halveren en daarmee de wereld met een tekort van 5 miljoen vaten per dag opzadelt. Dit tekort van 5% van het wereldwijde aanbod ontstaat op deze wijze zonder blijvende schade aan boor-infrastructuur en zonder een onoverkomelijke economische slag te ondergaan.
De bedoeling is om het EU-verbod op het verzekeren en financieren van het overzeese transport van Russische olie in december van kracht te laten worden. Rusland zal effectief worden uitgesloten van 90% van de wereldwijde verzekeringsmarkt voor olieverschepingen. De meeste havens zullen niet toestaan dat onverzekerde schepen aanleggen.
De totale voorraden, waaronder de strategische petroleum reserves, zijn in 80 van de afgelopen 108 weken gedaald met 438 miljoen vaten sinds juli 2020, aldus de Energy Information Administration (EIA). Hierdoor staan de gecombineerde voorraden van ruwe olie en olieproducten op het laagste niveau voor de tijd van het jaar sinds prijzen tot recordhoogte stegen in 2008 en daarvoor 2004. Voorraden zijn redelijk stabiel in de afgelopen 8 tot 10 weken. Dit impliceert dat productie en consumptie meer in balans zijn gekomen, na een lange periode van significante onderproductie van bijna twee jaar.
De prijs voor Brent levering oktober begon in augustus met een forse daling onder de $100. Genoemde redenen zijn tegenvallende Chinese fabriekscijfers (PMI), boven op de al bestaande wereldwijde groeivertraging. Aan de aanbodzijde droeg een hogere Libische productie bij aan het negatieve (bearishe) sentiment, met een productie van 1,2 miljoen vaten per dag, aldus Olie Minister Mohamed Oun.
Prijs Ruwe olie – Brent oktober 2022 ($/barrel) – dag cloud candle, log scale
The grid crisis “quietly played out within the control room of the British electricity system.” – Javier Blas, Bloomberg
Elektriciteit
Het elektriciteitsnet van Londen is na de hittegolf van twee weken geleden op de rand van falen beland. Op 20 juli zorgde een intensiever gebruik van airconditioners voor korte tijd een bottleneck op het net in het oostelijke deel van Londen. Britse nutsbedrijven hadden problemen om andere bronnen aan te spreken. Ze waren voor het elektriciteitsaanbod aangewezen op België via de onderzeese kabel door het Kanaal, waardoor de elektriciteitsprijs naar $11.685 per megawattuur steeg. Dit is meer dan 5.000% ten opzichte van de gemiddelde elektriciteitsprijs van ongeveer $215 per megawattuur. De prijs bleef ongeveer 60 minuten hangen op dit recordniveau om het net stabiel te houden en om op die manier grootschalige blackouts te voorkomen.
Javier Blas van Bloomberg zegt dat dit duidelijk de toenemende kwetsbaarheid van energie transportnetwerken, elektriciteitsnetten, en gas- en oliepijpleidingen laat zien. Dit na jaren van onder-investering, verouderde infrastructuur en de ‘niet-in-mijn-achtertuin’ oppositie.
Ook in China was er een recordvraag naar elektriciteit door het warme weer. Ondanks dat China de meeste groene elektriciteitsbronnen heeft geïnstalleerd, zoals wind en zon, naast batterijen voor energieopslag, consumeert het land bijna 5 keer zoveel kolen als India en bijna 6 keer zoveel als Amerika.
Prijs Baseload Elektriciteit leverjaar 2023 (eur/MWh) – week cloud candle, log scale
“Technical pumping capacities are down, more restricted. Why? Because the process of maintaining technical devices is made extremely difficult by the sanctions adopted by Europe”.
Aardgas
Gazprom meldde afgelopen zaterdag via Telegram de gasleveringen aan Letland stop te zetten “due to violations of the conditions of purchase”. Mogelijke reden is de weigering om in roebels te betalen. Vorige week woensdag waren de gasleveringen naar Europa al gereduceerd tot 20% van de capaciteit van de Nordstream pijpleiding. De EU blijft Moskou beschuldigen energie te gebruiken als “wapen” en als “blackmail”. Het Kremlin reageert door te herhalen dat de sancties het probleem zijn waarmee Europa zich in de voet schiet.
Letland is het zevende land dat verminderde gasleveranties uit Rusland ontvangt, samen met Duitsland, Polen, Bulgarije, Finland, Denemarken en Nederland.
Volgens de Oostenrijkse kanselier Karl Nehammer is een verbod op gas onmogelijk voor Oostenrijk. Niet alleen omdat Oostenrijk afhankelijk is van Russisch gas. De Duitse industrie is dat ook. Als deze omvalt, zal de Oostenrijkse industrie worden meegesleept, en “grootschalige werkloosheid” veroorzaken.
De Duitse overheid wil per oktober een belasting voor alle gasconsumenten instellen om te voorkomen dat bedrijven in de gasimport en -handel omvallen door de recordhoge aardgasprijzen. Huishoudens en industriële gebruikers zullen deze extra belasting naar verwachting tot september 2024 moeten betalen, volgens de voorlopige versie die is ingezien door Reuters.
De gasbuffers nemen gestaag toe en staan boven het lange termijn seizoengemiddelde in de meeste lidstaten en in geheel Europa. De EU-buffers zijn momenteel tot 67% van de maximumcapaciteit gevuld, met Duitsland op 67%, 71% in Italië en 76% in Frankrijk. Het probleem is echter dat dit niet voldoende zal zijn als het Russisch pijpleidinggas volledig wordt afgesloten. De huidige opslag is equivalent aan slechts 18% van de jaarconsumptie in de EU als geheel, waaronder 16% in Duitsland, 18% in Italië en 21% in Frankrijk. Ook al kunnen voorraden worden gevuld tot 90% of meer, de Europese buffers kunnen maar een paar maanden semi-blokkade condities opvangen zonder volledig leeg getrokken te zijn tot kritisch lage niveaus.
Prijs TTF-gas leverjaar 2023 (eur/MWh) – dag cloud candle, log scale 
“Regardless of short-term increases in coal in the power market, the overall total emissions should still be reduced by the combination of energy efficiency, renewable deployment and other measures. This is the beauty of having strong, legally binding EU emissions caps and strong EU sectoral legislation.”
Steenkool
De door de Groenen gedomineerde coalitie in Duitsland heeft 11 kolencentrales open moeten houden die komende herfst afgeschakeld zouden worden. Er worden 17 kolen- en olie-gestookte elektriciteitscentrales gereactiveerd, die al eerder waren afgeschakeld. De waterstanden van de Rijn, de 1.288 kilometer lange rivier van Zwitserland naar de Noordzee, is gedaald naar gevaarlijk lage niveaus. Het waterniveau bij Kaub, dichtbij Frankfurt, daalde afgelopen donderdag tot 65 centimeter. Dat is het laagste niveau sinds 2018 toen vanwege aanhoudende droogte de waterweg 132 dagen lang was afgesloten.
Prijs ICE Coal leverjaar 2023 (usd/t) – week cloud candle, log scale
“As demand for lithium increases and production is tapped from deeper rock mines and brines, the challenges of mitigating environmental risk will increase” – UNCTAD
Emissierechten
De verkoop van elektrische wagens bereikte een record van 3 miljoen in 2020, aldus een rapport van de IEA. Dat is een toename van 40% ten opzichte van 2019, een groot contrast met de totale autoverkoop die een daling van 16% liet zien. Het rapport schat verder in dat de EV-verkoop het aantal van 23 miljoen zal bereiken tegen 2030, mede door de doelstelling van president Biden om de helft van de verkochte auto’s tegen 2030 nul-emissie-wagens moeten zijn. De lithiumbatterij is de batterijtechnologie die de voorkeur geniet, omdat het de hoogste laad-versus-gewicht (charge-to-weight) ratio heeft. De United Nations Conference on Trade & Development (UNCTAD) rapporteert dat de toename van de EV-adoptie met de verhoogde vraag naar lithium batterijen een significante milieu-uitdaging oplevert. Lithium in pure vorm komt niet natuurlijk voor op onze planeet. Momenteel zijn er twee levensvatbare manieren om lithium te verkrijgen: extractie uit harde rots of uit verdampingspoelen ook wel salar-pekel genoemd.
Zeewater is ook een mogelijke bron van lithium, maar nog niet haalbaar door gebrek aan water, land en tijd. Salar-pekel is het meest kosteneffectief en de meest gebruikte methode voor lithiumwinning, Van de wereldwijde lithiumbronnen komt 66% uit de reservoirs van vloeibare pekel onder zoutvlaktes. Materiaal als kobalt en nikkel worden samen met lithium chemicaliën verwerkt tot batterij elektroden.
Lithium mijnen zijn niet de enige zorg wat betreft lithium-ion batterijen. Er zijn meer chemische elementen in batterijen, zoals kobalt en grafiet. In 2021 was China de grootste grafiet producent met ongeveer 79% van de wereldwijde output, aldus een rapport van USGS. Volgens USCTAD hebben grafietmijnen een vergelijkbare milieu-impact als kobalt mijnen; het leidt tot verontreinigde bodem, water en giftige stof. Daarnaast gaat het mijnen naar batterijcomponenten gepaard met een forse hoeveelheid CO2-uitstoot.
Emissierechten – dec-22 contract EEX (eur/t) – dag cloud candle, log scale
COMCAM – analyse op maat
Onze analyse geeft op hoofdlijnen een aantal ontwikkelingen aan die impact hebben op de energieprijzen. Een uitgebreidere analyse bieden we aan als losse dienst. Zo blijft u op de hoogte van alle relevante trends en ontwikkelingen in energie inkoop, de verwachte prijsontwikkelingen tot 3 jaar vooruit en alle relevante marktontwikkelingen op de energiebeurzen en wet- en regelgeving.
Bij COMCAM analyseren we doorlopend ontwikkelingen op de energiemarkt. Onze kennis en inzichten delen we in onze marktanalyses.
Een uitgebreidere analyse bieden we aan op maat. Zo blijft u op de hoogte van alle relevante trends en ontwikkelingen in energie inkoop, de verwachte prijsontwikkelingen tot 3 jaar vooruit en alle relevante marktontwikkelingen op de energiebeurzen en wet- en regelgeving. Meer weten?