Energie-marktanalyse 23 augustus 2022
Droogte leidt tot ramp op Europese energiemarkten
Bij COMCAM analyseren we doorlopend ontwikkelingen op de energiemarkt. Onze kennis en inzichten delen we in onze marktanalyses.
Ga direct verder naar
> Introductie > Ruwe olie > Elektriciteit > Aardgas > Steenkool > Emissierechten
Introductie
Energiemarkten en natuur hebben het niet goed voor met Europa. Recordhoge gasprijzen, stijgende kolenprijzen, en droogte die de elektriciteitsopwekking beperkt. De toenemende onzekerheid voor komende winter heeft tot nieuwe prijsrecords van elektriciteitscontracten in de EU gezorgd. Reuters rapporteerde eerder deze week dat de prijzen van een aantal forwardcontracten voor elektriciteit een nieuw hoogtepunt bereikten in wat een perfecte energiestorm lijkt te zijn die elke energiebron raakt.
EDF heeft de capaciteitsbenuttingsgraad van haar nucleaire centrales moeten reduceren, omdat de droogte de beschikbaarheid van water heeft verminderd nodig voor het koelen van de reactoren. De droogte komt bovenop eerdere problemen: reactor corrosie waardoor EDF al eerder dit jaar een aantal centrales moest sluiten. Dit heeft de hoeveelheid elektriciteit beschikbaar voor de Franse binnenlandse markt gereduceerd.
In Duitsland is de windproductie laag. Ook het waterpeil van de Rijn – een belangrijke transportroute voor o.a. kolen – is kritisch laag. De Duitse economie is sterk afhankelijk van deze cruciale doorvaarroute. Bij de huidige waterstand zijn verschepers niet in staat om de gebruikelijke volumes aan vracht te laden, waardoor kolen en andere grondstoffen hun bestemming in kleinere hoeveelheden met vertraging bereiken.
De droogte heeft ook invloed op de met waterkracht opgewekte elektriciteit. Noorwegen, die meer dan twee derde van haar elektriciteit opwekt met waterkracht, kondigde aan de export van elektriciteit te verlagen. Hierdoor komt het aanbod naar andere Europese landen in gevaar op een zeer slecht moment. In Groot-Brittannië wordt gesproken van blackouts.
De levering van gas door Gazprom aan Europa blijft veel lager dan normaal. Het staatsbedrijf waarschuwt voor nog hogere prijzen.
De EU is snel geweest in de overgang van Russisch gas naar Amerikaans LNG. Snelheid is echter niet voldoende. De Amerikaanse LNG exportcapaciteit is niet oneindig groot. Producenten hebben ook andere klanten zoals in Azië bijvoorbeeld. Wanneer het winterseizoen nadert, zullen Aziatische kopers bereid zijn hoge premies te betalen voor LNG. Dit heeft de concurrentie voor het beperkte aantal LNG-tankers al geïntensiveerd.
Het komt dus ook niet als verrassing dat elektriciteitsprijzen in sommige delen van Europa op recordniveaus handelen. Het is nog minder verrassend dat industrieën beginnen te bezwijken met een year-ahead prijs van meer dan € 500 per MWh, een 500% stijging over de afgelopen 12 maanden. Geen industrie kan een dergelijke prijsschok absorberen zonder pijn.
Ruwe olie
Het is erg ongelukkig dat Europa de ene na de andere crisis moet doormaken. De situatie zou kunnen verergeren als het olie-embargo tegen Rusland eind dit jaar van kracht wordt. Analisten hebben gewaarschuwd dat dit tot een hogere olieprijs kan leiden. Hierdoor zal de elektriciteitsprijs verder onder opwaartse druk komen te staan door de switch van gas naar olie die een aantal Europese nutsbedrijven zal maken.
Een andere factor voor de sterkere olieprijs is de waterstand van de Rijn. Paradoxaal genoeg is Europa in een dusdanige chaos beland, dat alles wat de komende depressie minder acuut maakt, als positieve ontwikkeling wordt gezien voor grondstofprijzen.
Komende winter ziet er lelijk uit voor Europa. De importen via Nord Stream 1 zijn meer dan 80% lager dan normaal, naast een verminderde olietoevoer. Om het aanbod van elektriciteit en verwarming voor komende winter zeker te stellen, is de EU naarstig op zoek naar elke brandstof waar het haar handen op kan leggen.
Volgens onderzoek van Rystad Energy zullen, als de olieprijs rond de $100 blijft hangen, Amerikaanse schalie olieproducenten dit jaar meer dan $10 miljard verliezen op derivatenposities. Veel schalie producenten hebben hun risico exposure verlaagd door oliecontracten te verkopen om zich hiermee in te dekken (hedgen) tegen een olieprijsdaling en zo op een efficiënte manier kapitaal vrij te maken voor hun activiteiten.
Prijs Ruwe olie – Brent oktober 2022 ($/barrel) – week cloud candle, log scale
“Governments are under pressure to plan for possible blackouts this winter in some European countries. Output from France’s nuclear fleet, traditionally the backbone of the region’s power system, remains on course to be the lowest in decades, while hydropower stocks in some countries are also at multi-year lows.” – Bloomberg
Elektriciteit
De Duitse elektriciteitsprijs sloot vorige week vrijdag op een nieuw prijsrecord van € 573 per MWh. De slotprijs op de European Energy Exchange was het hoogste niveau van de dag én de week. Een ‘shaved top’ volgens de candlestick theorie, een teken van agressieve koopdruk. De belangrijkste drivers van de elektriciteitsprijs zijn de gereduceerde gaslevering via Nordstream 1 en de aanhoudende hitte in Europa. Sinds juni zijn de elektriciteitsprijzen met 173% toegenomen waardoor huishoudens en bedrijven opgezadeld worden met ongekend hoge kosten.
Duitsland wil zo snel mogelijk van het Russische gas af. Dit zal lastig zal worden omdat gas wordt gebruikt in elektriciteitscentrales en fabrieken. Het wordt voor Duitsland een listige balanceer-act om de Russische aardgas leveranties te reduceren. Het krappe aanbod zal leiden tot hogere elektriciteitsprijzen en stookkosten. Hierdoor zijn industriële sluitingen deze winter waarschijnlijk. Er zullen huishoudens zijn die brandhout gaan gebruiken voor het verwarmen van hun woning.
Een door hittegolven veroorzaakte elektriciteitscrisis in het zuidwesten van China verergert elke dag, aldus Nikkei Asia. Het meest recente nieuws uit China is dat de gemeentelijke overheid van Chongqing opdracht heeft gegeven fabrieken te sluiten, waaronder fabrieken in Japanse handen. Nu de vraag sterk stijgt door extreme hitte moet de productie tot en met 24 augustus worden opgeschort om elektriciteit te besparen.
Prijs Baseload Elektriciteit leverjaar 2023 (eur/MWh) – week cloud candle, log scale
“The EU already surpassed its September 1 interim filling target in early July and is still on pace to reach the November 1 target.” – Jacob Mandel, commodities Aurora Energy Research
Aardgas
Ter voorkoming van een groot aanbodtekort deze winter hebben Spanje, Portugal en Duitsland plannen om de Iberische LNG-faciliteiten voor opslag en regasification te verbinden met andere Europese markten. Frankrijk maakt hiertegen bezwaar en ziet deze stap niet als noodzakelijk of heeft interne politieke en economische bezwaren tegen de plannen. Spanje, Portugal hebben enthousiast gereageerd op de aan te leggen gaspijpleiding connectie tussen Spanje en Centraal-Europa.
Vanwege de Franse bezwaren wordt ook gesproken over een nieuwe gaspijpleiding tussen Spanje en Italië, waarmee Frankrijk omzeild zal worden. Op het moment neemt de druk op Frankrijk toe doordat Duitsland en veel andere West- en Centraal-Europese landen tegen een gas crunch aanlopen. De Pyreneeën route is beter haalbaar dan een onderzeese verbinding tussen Spanje en Italië. De kosten van het nieuwe project worden geschat op € 600-700 miljoen. Een subsea link zou veel duurder uitpakken.
Spanje heeft zes fabrieken die LNG naar gas kunnen omzetten, waaronder in Barcelona, de grootste van Europa. Portugal heeft ook de beschikking over een dergelijke faciliteit. Het Iberische schiereiland bevat ongeveer 30% van de totale LNG-verwerkingscapaciteit van Europa. Nu zijn alle ogen gericht op de heropleving van het pijpleiding project. Het is echter onwaarschijnlijk dat het project afgerond is vóór komende winter, of zelfs de volgende winter. Het optimisme in Spaanse kranten en politiek dat deze pijpleiding binnen 8 tot 9 maanden gebouwd kan worden is dan ook vreemd. De Frans-Spaanse verbinding vereist het leggen van een nieuw pijpleidingsegment dat het Spaanse met het Franse netwerk verbindt. Een proces dat normaal tussen 2 en 2,5 jaar in beslag neemt, als alles volgens plan verloopt. Ook zouden milieuactivisten en andere NGO’s het project niet mogen onderbreken. De Spaanse netwerkbeheerder Enagas heeft duidelijk aangegeven dat het project 2,5 jaar in beslag gaat nemen en zoals hierboven al is gemeld, € 600 tot € 700 miljoen gaat kosten.
De komende maanden zullen meer van dit soort high-profile projecten gepresenteerd worden. Niet alleen door Portugal en Spanje, maar zeer waarschijnlijk ook door Griekenland en Italië. Beleidsmakers geloven graag dat een oplossing onmiddellijk kan worden ingezet. De realiteit is helaas vaak anders. Bij grootschalige projecten, zoals de aanleg van een pijpleiding, spelen naast geld en milieu ook technische zaken en een realistische tijdshorizon een belangrijke rol. Europa, met name Duitsland, Nederland, en Centraal-Europa, zal moeten accepteren dat de huidige crisis geen korte-termijn oplossingen kent.
De Europese voorraden zijn voor meer dan 70% gevuld en hebben zelfs het 5-jarig gemiddelde overschreden, aldus gegevens van Gas Infrastructure Europe (GIE). Tegen 1 november zullen de EU-gasvoorraden naar alle waarschijnlijkheid voor 80% van de capaciteit zijn gevuld, vlak voor de piek in de wintervraag. Europa gaat “comfortabel” door de winter komen zonder Russisch gas. Europa betaalt hiervoor echter een zware prijs: de kosten voor het vervangen van de gasbuffers worden geschat op meer dan 50 miljard euro, 10 keer hoger dan het historische gemiddelde voor het vullen van de tanks in aanloop naar de winter.
Prijs TTF gas leverjaar 2023 (eur/MWh) – dag cloud candle, log scale
Steenkool
Een nieuw voorstel om kolentransport op het Duitse spoor voorrang te geven boven passagiersvervoer, is het meest recente signaal dat beleidsmakers zich opmaken voor een desastreuze winter met een lager Russisch gasaanbod en torenhoge elektriciteitsprijzen. Aldus Bloomberg die Welt am Sonntag citeert. Duitsland heeft toegezegd de kolencentrales te elimineren in de komende jaren. De historische energiecrisis heeft het land echter meer kolen-afhankelijk gemaakt dan ooit. Robert Habeck, minister van Economie, zei laatst dat deze verhoogde afhankelijkheid bitter, maar noodzakelijk is. Het is niet waarschijnlijk dat Duitsland tegen 2030 kolengestookte elektriciteitsopwekking heeft geëlimineerd, tenzij de levensduur van de nucleaire centrales wordt verlengd.
Duitsland staat hierin niet alleen: Oostenrijk, Polen, Nederland en Griekenland maken zich klaar voor de herstart van kolencentrales, terwijl China’s kolenimport maand-op-maand met 24% is gestegen in juli door de hogere aankopen voor de zomerpiek in de elektriciteitsvraag. China heeft de meeste operationele kolencentrales, namelijk 3.037, Duitsland heeft er 63. De prijs van thermische kolen is sinds eind 2021 met 170% gestegen. De kolenprijs handelde maandag 22 augustus op een nieuw record.
De lage waterstand van de Rijn zorgt voor een beperkte toelevering van kolen. Het grootste olie- verwerkingscomplex op de rivierbanken van de Rijn, beheerd door Shell, is genoodzaakt de productie te reduceren. In een email statement aan Reuters zei het bedrijf: “Due to the low Rhine water level, we have reduced the capacity of Shell Energy and Chemicals Park Rhineland. The situation regarding supply is challenging but carefully managed.”
Prijs ICE Coal leverjaar 2023 (usd/t) – week cloud candle, log scale
Emissierechten
De emissieprijs is € 20 euro vanaf een dieptepunt rond € 75. Een hogere bodem dan € 55. De prijs handelt rond de all time high.
Prijs Emissierechten – Dec-22 contract EEX (eur/t) – dag cloud candle, log scale
COMCAM – analyse op maat
Onze analyse geeft op hoofdlijnen een aantal ontwikkelingen aan die impact hebben op de energieprijzen. Een uitgebreidere analyse bieden we aan als losse dienst. Zo blijft u op de hoogte van alle relevante trends en ontwikkelingen in energie inkoop, de verwachte prijsontwikkelingen tot 3 jaar vooruit en alle relevante marktontwikkelingen op de energiebeurzen en wet- en regelgeving.
Bij COMCAM analyseren we doorlopend ontwikkelingen op de energiemarkt. Onze kennis en inzichten delen we in onze marktanalyses.
Een uitgebreidere analyse bieden we aan op maat. Zo blijft u op de hoogte van alle relevante trends en ontwikkelingen in energie inkoop, de verwachte prijsontwikkelingen tot 3 jaar vooruit en alle relevante marktontwikkelingen op de energiebeurzen en wet- en regelgeving. Meer weten?