Energie-marktanalyse 26 juli 2022
Duitse energiecrisis ernstiger door laagwater Rijn
Bij COMCAM analyseren we doorlopend ontwikkelingen op de energiemarkt. Onze kennis en inzichten delen we in onze marktanalyses.
Ga direct verder naar
> Introductie > Ruwe olie > Elektriciteit > Aardgas > Steenkool > Emissierechten
Introductie
Wat al een dramatisch jaar was voor Duitsland met energie-hyperinflatie door de Europese sancties op Russische energie, lijkt verder te verslechteren door een dalende waterstand van de Rijn. De waterstand van deze rivier, al lange tijd een belangrijke, infrastructurele toeleveringsader door Duitsland, blijft dalen. Dit kan de doorvoer van grondstoffen naar het Europese binnenland belemmeren en de huidige energiecrisis verergeren.
Door het alarmerende gebrek aan water zijn er aanbodproblemen van olie in Zwitserland. Minstens twee Duitse elektriciteitscentrales krijgen onvoldoende kolen aangeleverd. De hoge temperaturen van de afgelopen week hebben deze situatie niet verbeterd. De 1.288 kilometer lange rivier loopt van Zwitserland tot de Noordzee. De rivier wordt gebruikt om tientallen miljoenen tonnen grondstoffen naar het binnenland van Europa te transporteren. Door de laagste waterstand in 15 jaar is er echter een limiet op de hoeveelheid olie, kolen en andere belangrijke vracht die getransporteerd kan worden.
Volgens Avenergy Suisse, verantwoordelijk voor de import van brandstoffen, zijn er ook capaciteitsproblemen op het Duitse spoor. Hierdoor kan Zwitserland onvoldoende olieproducten invoeren, met name diesel en stookolie.
Door het lage water hebben elektriciteitscentrales in Mannheim en Karlsruhe moeite om kolen te verkrijgen. Hierdoor zal komende maanden slechts 65% van de Duitse kolencapaciteit beschikbaar zijn, aldus Sabrina Kernbichler, analist bij S&P Global Commodity Insights.
Dit is slecht nieuws voor een land waar de grootste energiebedrijven in de zomer aardgas moeten onttrekken door de beperkte aanvoer vanuit Nordstream 1. Duitsland importeert ook olieproducten via de Rijn.
“If the price cap they are talking about is lower than the cost of crude oil production…naturally Russia will not supply that crude on the global markets, which means that we will simply not pump oil at a loss.” – Alexander Novak, Russian Deputy Prime Minister
Ruwe olie
Nadat de olieprijs in de eerste helft van het jaar fors is gestegen, is de recente prijsactie zwak. Deze zwakke prijsactie wordt veroorzaakt door de angst voor een recessie, verkrappend monetair beleid van centrale banken en een investeerdersvlucht uit grondstoffen. Terwijl er nog steeds stemmen opgaan voor een prijslimiet op Russische olie, heeft Rusland duidelijk gemaakt wat er zal gebeuren als deze stap wordt geïmplementeerd. Amerika hoopt op overeenstemming over de prijslimiet in december.
Westerse sancties hebben tot dusver gefaald om de Russische olie-exporten te verpletteren, omdat de olie richting China en India wordt verscheept. Rusland was voor de tweede achtereenvolgende maand de grootste olieleverancier van China.
Europese scheepseigenaren, vooral private Griekse bedrijven, transporteren nog veel Russische olie met discount richting Azië, in de maanden voordat het EU-verbod op overzeese Russische olie ingaat eind dit jaar. Het tweede punt in het zesde sanctiepakket maakt het onmogelijk om in 2023 nog zeetransport van Russische olie te verzekeren of te financieren.
De olieprijs rally heeft de afgelopen twee maanden flink momentum verloren met de prijs die in een range blijft bewegen door de angst voor een wereldwijde recessie. De hoge energie inflatie is afgekoeld met benzineprijzen die al meer dan 30 achtereenvolgende dagen dalen.
Beleidsmakers waarschuwen nu dat door de goedkopere olie en benzine het onwaarschijnlijker wordt dat de Fed een minder streng renteregime gaat voeren. Ook werd de zwakte in de olieprijs verklaard door de verkoop van oliecontracten door producenten die hun output willen hedgen. Deze verkoop van verder in de tijd liggende contracten gaf druk op de front maanden. Ook de sterke dollar (veilige valutahaven in roerige tijden) droeg bij aan de prijszwakte van grondstoffen.
Prijs Ruwe olie – Brent september 2022 ($/barrel) – dag cloud candle, log scale
Elektriciteit
Een paar uur nadat Gazprom force majeure ten aanzien van een aantal klanten had aangekondigd, waardoor zij impliciet het aanbod verlaagt, verklaarde het Canadese energiebedrijf TC Energy force majeure op een aantal leveranties van ruwe olie via de Keystone pijpleiding. Dit door een elektriciteitsstoring bij een pompstation in Zuid-Dakota. Deze storing werd veroorzaakt door de hoge temperaturen van 38 graden Celsius, bijna 7 graden boven normaal.
Volgens The Weather Channel zouden eind vorige week meer dan 200 miljoen Amerikanen met temperaturen boven de 32 graden Celsius te maken hebben gehad. Minstens 105 miljoen mensen in 28 staten van Centraal en Noordoostelijk Amerika hebben hitteadvies of waarschuwingen ontvangen. Omdat twee derde van het land met extreme hitte te kampen heeft, is de koelvraag door het dak gegaan. Hierdoor worden de elektriciteitsnetwerken door het hele land belemmerd.
De elektriciteitsproductie in China bereikte een record hoogtepunt door de stijgende koelvraag. Dat is de reden dat de overheid elektriciteit rantsoeneert voor polyester- en textielfabrieken in de Zhejiang provincie, volgens South China Morning Post. Andere exportfabrieken die veel stroom verbruiken, werden ook gerantsoeneerd om stabiliteit op het net zeker te stellen. Ook kantoorgebouwen en winkelcentra hebben hun verbruik gereduceerd.
Prijs Baseload Elektriciteit leverjaar 2023 (eur/MWh) – week candle, log scale
“70% of the natural gas imported by Greece is used to generate electricity, which means that any cuts would hit households and businesses.” – Ioannis Oikonomou, Griekse woordvoerder
Aardgas
De Europese Commissie heeft met de pakkende slogan “Save Gas for a Safe Winter” het voorstel aan alle EU-lidstaten gedaan om de komende 8 maanden de gasconsumptie “vrijwillig” te reduceren met 15%. Het voorstel vereist drastische actie voor industrieën, elektriciteitsproducenten en zelfs huishoudens. Het zou ook een “alert” optie inhouden die het mogelijk maakt om in een noodscenario rantsoenering te verplichten.
Moskou heeft de beschuldigingen verworpen dat de levering van een turbine opzettelijk vertraagd is. Ze geeft de schuld aan het Westen en aan de sancties. Het onderdeel, gemaakt door Siemens in Canada, is nodig voor een correct functioneren van de Nordstream 1 op lange termijn. De turbine zou worden teruggestuurd naar Rusland, maar wordt in Duitsland vastgehouden of is “stuck in transit” zoals Reuters rapporteert. Het Kremlin heeft deze uitleg van de hand gewezen als “nonsense”.
De Duitse energiegigant Uniper, die in problemen was gekomen door een groot exposure aan Russisch gas, is via een bailout gered door de overheid. Nadat het nieuws over de bailout bekend werd, steeg het aandeel met 7% om daarna de winst weg te geven en 16% lager sloot dan de slotprijs van de vorige dag. De aandelen van het nutsbedrijf zijn dit jaar meer dan 78% in waarde gedaald tot een beurswaarde van € 3,2 miljard. Uniper ontving slechts een fractie van het aardgasvolume van Gazprom, waardoor het genoodzaakt was om op de veel duurdere spotmarkt gas te kopen.
Donderdag stroomde het gas weer door Nordstream 1, maar leveringen blijven rond 40% van de capaciteit, het ‘nieuwe normaal’ niveau van vlak voor de start van het onderhoud op 11 juli. De Duitse gasbuffer is voor ongeveer 65% gevuld, de target van 90% in november is weer haalbaar. Poetin zegt dat Gazprom haar verplichtingen zal nakomen. Toch is het mogelijk dat NS1 tot een capaciteit van 20% terugvalt door het ontbreken van de essentiële pijpleiding turbine. Deze moet snel terugkomen, want een andere turbine gaat namelijk per 26 juli in onderhoud.
Het IMF zegt nu ook dat een volledig afsluiten van het Russische gas richting Europa een recessie zal veroorzaken. Een korte termijn verlies tot 70% aan Russische gasimport is nog te behappen. Maar niet ál het Russische gas en niet heel erg lang.
Het redden van Oekraïne uit de ‘imperialistische’ klauwen van Rusland is voor Westerse leiders belangrijker geworden dan het redden van de planeet voor klimaatverandering. Het is belangrijker dan het voorkomen dat de bevolking in het donker zal bevriezen, belangrijker dan de levensvatbaarheid van Westerse industrieën, en zelfs belangrijker dan het voorkomen van het risico van een nucleaire oorlog.
Zonder de noodzakelijke buffer blijft de Duitse energiezekerheid in gevaar en blijft de prijs volatiel. De front maand TTF-prijs steeg met ruim 10% en zal waarschijnlijk blijven stijgen, waarmee een recessie in Duitsland onvermijdelijk is geworden. Als grondstofprijzen blijven stijgen, zal de ECB hulpeloos blijven. Het kan de rente niet verlagen zonder de inflatie verder aan te wakkeren. Het kan de rente ook niet verhogen met Europa die nu in een recessie verkeert.
Prijs TTF-gas leverjaar 2023 (eur/MWh) – dag candle chart, log scale
“On the one hand, Germany is most likely sliding into a recession already. This would suggest that industrial production and the need for shipping would be lower anyway, reducing the sting of low water levels.” – Salamon Fiedler, econoom bij Berenberg
Steenkool
Zoals eerder aangegeven zijn de waterstanden in de Rijn gestaag gedaald en afgelopen week onder kritieke niveaus gezakt. Afgelopen woensdag stond de stand op 68 centimeter. Het niveau daalt snel verder, waardoor verstoringen van het scheepvaarttransport onvermijdelijk worden.
Volgens Eurointelligence is Duitsland nog steeds erg afhankelijk van kolen. In het derde kwartaal van 2021 had kolen een aandeel van 32% in de Duitse elektriciteitsproductie. Kolen is niet alleen de grootste bron van elektriciteitsopwekking in Duitsland. Het aandeel is gestegen van 26,4% in 2020. De reden hiervoor is de stijging van de gasprijs. Door het sluiten van drie kerncentrales eind 2021 en de overige drie eind dit jaar, zal het aandeel van kolen in de energieproductie verder toenemen.
De wereldwijde kolengestookte elektriciteitsopwekking is hoger dan ooit na de sterk gestegen vraag naar elektriciteit en de stijgende gasprijs, mede door de speciale operatie in Oekraïne. De kolengestookte opwek was in 2021 goed voor een productie van 10.244 terawatt-uur (TWh), waarbij het oude record van 10.098 (TWh) uit 2018 werd verbroken. Kolengestookte opwek is hard op weg om in 2022 een nieuw record te zetten vanwege de extreem hoge gasprijs waardoor substitutie voor kolen aantrekkelijk wordt.
Als reactie op mogelijke tekorten met de wens voor energieleveringszekerheid hebben China en India binnenlandse mijnbouwbedrijven aangemoedigd om de productie op te voeren. Dit zodat er voldoende brandstofvoorraad is en de landen minder afhankelijk zijn van de import van dure kolen en gas.
Het wereldwijde kolentekort is onderdeel van een groter tekort aan energie. Dit is duidelijk te merken op de markten voor ruwe olie, diesel, gas en elektriciteit. Het tekort in elke energievorm is veroorzaakt door de sterke cyclische heropleving na de lockdowns. Het is geïntensiveerd door de invasie en daaropvolgende sancties. Recordprijzen sturen een sterk signaal naar producenten om de productie te verhogen en naar consumenten om zoveel mogelijk brandstof te conserveren. Maar zoals ook bij ruwe olie en diesel het geval is, voor een herbalancering van de kolenmarkt zal een sterke vertraging in de grote economieën nodig zijn. Dit om de onmiddellijke druk op de voorraden te verlichten zodat de productiekant de tijd krijgt om de toegenomen consumptie bij te benen.
Prijs ICE Coal leverjaar 2023 (usd/t) – dag candle, log scale
“Investors have been scared witless by the spectre of net zero hanging over the energy market, the same way the spectre of communism hung over Europe in 1848.” – Kevin You, Australische onderzoeker
Emissierechten
Een analist heeft gewaarschuwd dat de push voor netto nul tegen 2050, met bestaande hernieuwbare technologie, de energiemarkten zal breken. Het zal binnen 10 jaar leiden tot fors hogere energieprijzen in Australië.
Om netto nul te bereiken, kan de hernieuwbare sector tot 2030 aanspraak maken op een overheidssubsidie van in totaal $8 miljard. Broeikasgasemissies moeten tegen 2030 met 43% zijn gereduceerd. Investeringen in hernieuwbaar zullen resulteren in “cheaper electricity prices for homes and businesses”.
Insider Intelligence schat dat assets under management in Environmental, Social & Governance in 2022 een waarde vertegenwoordigen van $41.000 miljard. Verwacht wordt dat dit bedrag zal toenemen tot $50.000 miljard in 2025. Toch verschuiven fondsmanagers in ESG een deel van hun assets naar olie en gasproducenten, vooral in Europa.
Investeren in ESG is goed voor de krantenkoppen, maar performance is belangrijker. ESG-investeringen zullen evolueren dan wel vervangen worden door een nieuwe generatie “Sin Stocks”. Een ander probleem met ESG-investeringen is dat het géén verschil uitmaakt voor het milieu.
De push voor solar in Californië over de afgelopen decennia om “schonere” energie te produceren is een probleem geworden voor afvalstortplaatsen. Na 1,3 miljoen installaties van zonnepanelen, hebben de eerste panelen al het eind van hun “typical 25-to-30-year life cycle” bereikt, aldus Yahoo. Veel panelen komen op stortplaatsen terecht waar ze “potentieel het grondwater kunnen verontreinigen met giftige zware metalen zoals lood, selenium en cadmium”. Een expert vertelde dat slechts 1 op de 10 panelen daadwerkelijk wordt gerecycled.
Ook al is 80% van de panelen recyclebaar, het uit elkaar halen van panelen voor individuele onderdelen zoals glas en silicon, is een “extreem moeilijk” proces. De meeste consumenten zijn zich niet bewust van de giftige aard van de panelen.
Prijs Emissierechten – dec-22 contract EEX (eur/t) – dag candle, log scale
COMCAM – analyse op maat
Onze analyse geeft op hoofdlijnen een aantal ontwikkelingen aan die impact hebben op de energieprijzen. Een uitgebreidere analyse bieden we aan als losse dienst. Zo blijft u op de hoogte van alle relevante trends en ontwikkelingen in energie inkoop, de verwachte prijsontwikkelingen tot 3 jaar vooruit en alle relevante marktontwikkelingen op de energiebeurzen en wet- en regelgeving.
Bij COMCAM analyseren we doorlopend ontwikkelingen op de energiemarkt. Onze kennis en inzichten delen we in onze marktanalyses.
Een uitgebreidere analyse bieden we aan op maat. Zo blijft u op de hoogte van alle relevante trends en ontwikkelingen in energie inkoop, de verwachte prijsontwikkelingen tot 3 jaar vooruit en alle relevante marktontwikkelingen op de energiebeurzen en wet- en regelgeving. Meer weten?