Energie-marktanalyse
29 maart 2022
“Higher commodity prices can also increase the risk of recession by constraining the ability of policymakers to respond to growth shocks” – Goldman Sachs
Bij COMCAM analyseren we doorlopend ontwikkelingen op de energiemarkt. Onze kennis en inzichten delen we in onze Energie-marktanalyses.
Ga direct verder naar
> Introductie > Ruwe olie > Elektriciteit > Aardgas > Steenkool > Emissierechten > Extra: Olie > Extra: Elektriciteit >Extra: Doom Loop >
Introductie
Door de verstoring van de toeleveringsketen en het conflict in de Oekraïne is er een schok door de grondstofmarkten gegaan. De verwachting is dat de volgende ronde van prijsstijgingen van ruwe materialen veroorzaakt zal worden door resource nationalism. In de huidige multi-polaire wereld kunnen traditioneel economische supermachten niet langer de dienst uitmaken. Ze zullen prijzen moeten nemen zoals ze zijn.
De sancties tegen Rusland gaan ten koste van de leveringszekerheid van energie en zullen, naast de energietransitie, voor komende jaren inflationair zijn. De paniek en prijs spikes in diverse grond-stoffen heeft bij landen geleid tot een heroverweging van de nationale opbouw van voorraden. De lijst van landen groeit die een exportbeperking op landbouwproducten hebben ingesteld. Ook worden grondstoffen steeds meer als wapen gebruikt in geopolitieke conflicten.
Een maand geleden sprong de olieprijs voor het eerst in 8 jaar boven $100 door de invasie en de daaropvolgende sancties tegen Rusland. Volgens Jan Hatzius van Goldman Sachs heeft de geopolitieke en economische onrust van nu “griezelige” overeenkomsten met de eerste Golfoorlog. Er zijn al signalen die wijzen op demand destruction. De prijsschok in grondstoffen is voor Amerikaanse consumenten vergelijkbaar met die van 2008 en 1990. Maar bij de recessies van 1974, 1980, 1990 en 2008 is er nu een overschot aan opgebouwde besparingen om eenzelfde schok te kunnen opvangen. Hatzius stelt dat een aanhoudende olieprijsstijging richting $200 per vat een vergelijkbare inkomensschok zou veroorzaken die voorafging aan de recessies van 1974 en 1979.
De conclusie van Goldman Sachs is dat de recessierisico’s met 20 tot 35% toenemen als een oververhitte arbeidsmarkt en monetaire verkrapping de groei zou vertragen. Als de angst voor stagflatie blijft toenemen, zullen handelaren moeten kiezen welke van de twee zal winnen: super-inflatie of krimp? De 10-jarige rente staat aan de bovenkant van een neerwaarts trendkanaal dat al 40 jaar dienstdoet als indicator. Als de bovenkant weerstand blijft bieden, is het economische krimpscenario de meest waarschijnlijke uitkomst.
“The more rapidly Europe seeks to cut Russia’s imports, the higher global oil prices will rise” – JPM
Ruwe olie
JP Morgan (JPM) constateert dat grote hoeveelheden Russische olie geboycot worden door Europese raffinaderijen. De logistieke problemen lijken structureel te worden, zolang transport de grootste uitdaging is voor Russische verkopen. Saudi-Arabië is actief in gesprek om een deel van de export naar China in yuan af te rekenen. Hierdoor neemt voor Rusland de mogelijkheid af om olie te exporteren naar China. Gegeven dat Rusland weinig voorraadcapaciteit heeft op land, zal een production shut-in binnen een aantal weken een mogelijkheid worden. Dat zal op een grotere schaal zijn dan in april 2020. India is in ieder een gretig koper van de goedkope Russische Urals crude. Indian Oil Corporation (IOC), een grote raffinaderij, heeft 3 miljoen vaten voor levering in mei via Vitol gekocht.
Ook ontwikkelingen in Kazachstan hebben het aanbod tijdelijk verlaagd. Het land transporteert 1 miljoen vaten ruwe olie per dag via de CPC-pijpleiding richting de Novorossiysk-haven aan de Zwarte Zee. Deze pijpleiding is vorige week ‘beschadigd’ en zou tot 2 maanden offline zijn. De verstoring is inmiddels verholpen. De aanbodverstoring vond plaats op hetzelfde moment als de EU-vergadering. Hierdoor waren er geruchten in de markt dat Moskou klaar stond om tegenmaatregelen te treffen tegen de Westerse sancties om zowel haar eigen energie aanbod als die van Kazachstan te beperken.
Het base case scenario van JPM gaat er nog steeds vanuit dat de extreme afkeer van Russische olie geleidelijk zal afnemen. CIO Mark Haefele van UBS Wealth Management zegt hierover het volgende:
“In the near term, we believe that outcomes for markets will focus primarily on the question of when we will reach — or if we have already reached — peak sanctions and oil prices”
De WTI-timespreads, het prijsverschil tussen leveringsmaand 1 en 3, staan nog steeds op een hoog niveau waardoor de opslag van olie ontmoedigd wordt. De omgekeerde situatie was het geval in april 2020 waar houders van het front contract andere partijen moesten betalen om fysieke levering aan te gaan. Dit resulteerde in een negatieve prijs van WTI. In tegenstelling tot Brent, heeft het WTI-contract een fysiek leveringsmechanisme dat iedere maand convergentie afdwingt tussen de fysieke markt en de termijnmarkt.
Ook zijn er zorgen over het tekort aan diesel in Europa. Het continent heeft slechts 40 dagen voorraad van deze brandstof. Normaal komt 20% van de Europese dieselimport uit Rusland. Wereldwijde dieselvoorraden zijn in 52 van de 79 weken gedaald. Deze staan op het laagste niveau voor deze tijd van het jaar sinds 2014 en 2008. De voorraad destillates staat 20% onder het 5-jaars gemiddelde (2015-2019) in Amerika. Het tekort aan ruwe olie is 11%. Middle destillates zoals diesel en gasoil worden voornamelijk gebruikt in vrachttransport, maakindustrie, landbouw, mijnbouw en in de olie- en gaswinning. Hierdoor zijn deze brandstoffen de meest cyclusgevoelige in de olie-industrie.
Diesel wordt letterlijk gebruikt om de wielen draaiende te houden en is essentieel voor “just in time”. Volgens BP zorgde Rusland in 2019 voor 29% van de ruwe olie-import en voor 51% van de import van petroleumproducten in Europa. Wereldwijd is dat de op één na grootste bilaterale flow tussen twee handelspartners, achter die van Amerika en Canada. Lastig om te vervangen dus. Op de termijnmarkten anticiperen handelaren op een mogelijke verstoring vanuit Rusland en handelt de front maand van gasoil met 46 dollar boven Brent. Voorafgaande aan de invasie was dit verschil slechts $15. Een jaar geleden noteerde deze spread minder dan $4. In reële termen staat de huidige gasoil prijs van $167 al in het 97e percentiel voor alle maanden sinds 1990. Dat is wel nog onder de voor inflatie aangepaste piek van $126 in 2008.
Drone aanvallen vanuit Jemen op Saudische petroleum installaties hebben gezorgd voor een extra risicopremie in de olieprijs. De energieminister van Saudi-Arabië heeft gezegd niet verantwoordelijk te zijn voor mogelijke tekorten op de wereldmarkt die het gevolg kunnen zijn van de aanvallen. Nigeria verliest een groot deel van de olieproductie die door de Trans Niger Pipeline wordt gepompt. Tussen oktober 2021 en februari 2022 werd 95% van de olie gestolen via tappunten op 150 plaatsen. Ook vandalisme speelde een rol in deze aanbodverstoring.
OPEC is de enige swing producer met voldoende reservecapaciteit om de wereldwijde oliemarkt te stabiliseren. De geopolitieke machtspositie van vooral Saudi-Arabië is direct gerelateerd aan haar productiecapaciteit op papier, omdat deze het wegvallen van olie uit Iran of Venezuela voor een deel kan compenseren. De werkelijke reservecapaciteit van OPEC is haar best bewaarde geheim, maar de geloofwaardigheid staat op het spel. Als Saudi-Arabië en UAE niet in staat zijn om de benodigde 2 tot 3 miljoen vaten op de Westerse markten te brengen, zal de olieprijs naar ongekende hoogten kunnen stijgen. Geruchten over een gebrek aan spare capacity van OPEC zullen dan steeds meer aan kracht winnen. Dit kan de strategische macht van het kartel onder druk zetten en de geopolitieke situatie veranderen.
Het nieuws dat Saudi-Arabië overweegt om een deel van haar olieverkopen aan China af te rekenen in yuan zet druk op de dollar als wereldwijde reservemunt. De petrodollar is afgelopen 50 jaar ondersteunend geweest voor de reservestatus van de Amerikaanse dollar. Door een afspraak met de regering Nixon hebben de Saudi’s sinds 1974 hun olie alleen in Amerikaanse dollars verhandeld. Dit in ruil voor veiligheidsgaranties voor het koninkrijk. Olieproducenten verkochten hun olie voor dollars en belegden hun inkomsten in dollarassets. SWIFT en dollar dominantie geven Amerika een aanzienlijke machtspositie ten opzichte van andere landen. De greenback wordt gebruikt als een buitenlandse wortel en stok beleid.
Zonder de petrodollar zal Amerikaanse overheid haar uitgaven fors moeten terugschroeven of de Fed zou geld moeten blijven bijdrukken. China is in 2018 gestart met oliecontracten in yuan en is wereldwijd de grootste importeur van olie en de belangrijkste handelspartner van Saudi-Arabië, de grootste exporteur van olie. Het land koopt meer dan 25% van het olievolume dat Saudi-Arabië exporteert. Voor de Saudische economie kan diversificatie naar yuan een probleem vormen omdat de munteenheid, de riyal, gekoppeld is aan de dollar.
De olieprijs heeft een bodem in een V-vorm gemaakt door een rally van meer dan $25 vanaf het dieptepunt in slechts 6 handelssessies. De dagelijkse handelsrange voor de spotprijs is inmiddels weer gedaald van meer dan $12 naar minder dan $8 per dag. Volgens een senior energiehandelaar bij CIBC Private Wealth Management is de lage liquiditeit een logisch gevolg van de verhoogde volatiliteit en hogere marges, maar vooral van de onzekerheid rondom politieke uitkomsten.
“Market participants have realized they have very little edge in calling political end games and don’t want to keep getting chopped up trying”, aldus Rebecca Babin.
Te midden van de chaos en onzekerheid (wettelijk, geopolitiek en economisch) lijkt het erop alsof handelaren de handdoek in de ring hebben gegooid. Het potentiele verlies aan Russische exporten en productie van olie is decennia niet voorgekomen. Door inflatie, stijgende rentevoeten, hogere energierekeningen en aanhoudende lockdowns in China, is ook de kans op een recessie toegenomen. Hierdoor kan de olieconsumptie sterk dalen. Ook is er grote onzekerheid over het verloop van het conflict tussen Rusland en Oekraïne en de gevolgde sancties op de Russische export van ruwe olie, stookolie en diesel. De verhoogde prijsvolatiliteit heeft op grote schaal margeverplichtingen getriggerd. Hierdoor wordt het duurder om bestaande posities in termijncontracten (futures) en opties aan te houden, dan wel nieuwe posities aan te gaan. Als gevolg hiervan hebben niet alleen hedge funds, maar ook veel andere marktparticipanten hun posities gereduceerd. Uit voorzichtigheid of omdat ze de verhoogde margeverplichtingen niet kunnen financieren.
De open interest in termijncontracten Brent en West Texas Intermediate (WTI) heeft een bodem gevonden op het laagste niveau sinds 2015. De totale open interest in de 6 grote contracten daalde in vier weken tijd met een record hoeveelheid van 1 miljard vaten. De verkopen waren de op tien na grootste uit 469 weken sinds maart 2013. Volgens ICE Futures Europe en de Commodity Futures Trading Commission (CFTC) is dit een beweging die zich in het 98e percentiel bevindt. De zwakte in de oliemarkt was gerelateerd aan de liquidatie van long posities door een toename van het aantal margin calls. De daling van de marktvolatiliteit zal grote handelaren terug de markt intrekken, waardoor de prijzen zullen stabiliseren op een hoger niveau.
Hedgefondsen en andere geldbeheerders hebben in de eerste twee weken van maart 178 miljoen vaten verkocht. Hiermee reduceerden zij hun gecombineerde positie tot 553 miljoen vaten. Een positie in het 39e percentiel voor alle weken sinds 2013. Het aantal bullish long posities was groter dan het aantal bearish short posities in de verhouding 4.82 tot 1 (62e percentiel) rond 15 maart. Deze ratio is echter flink lager dan 6.69 tot 1 (84e percentiel) twee weken daarvoor. In de week tot 22 maart was er per saldo koopinteresse van 16 miljoen vaten in de 6 belangrijkste petroleum-contracten. De bull/bear ratio was verder gedaald naar 4.65 tot 1, dicht bij het lange termijn gemiddelde en in het 52e percentiel voor alle weken tot 2013. Het acute tekort van diesel en gas oil wordt gereflecteerd in de ratio voor middle destillates van 5.16 tot 1, in het 78e percentiel. Afgelopen week daalde het totaal aantal open futures posities voor de 6 contracten met 85 miljoen vaten tot 5,19 miljard. Het laagste niveau sinds juni 2015 en lager dan de 6.2 miljard van voor de Russische invasie.
Afgelopen vrijdag daalde de olieprijs op het nieuws dat diverse Europese landen het oneens zijn over een importverbod van Russische olie. De prijs herstelde diezelfde dag nog vlak voor het weekend. Op maandag 28 maart viel de prijs wel fors terug tot onder $115 per vat. De prijs zal voorlopig beweeglijk blijven met verassingen naar boven. Een Bloomberg analist zegt hier het volgende over: “Risk comes from not knowing what you are doing. But for those who do know their abacus well, there has never been a better time in a long, long while.”
Prijs Ruwe olie – Brent mei 2022 ($/barrel) – dag candle, log scale
Elektriciteit
“We pool our demand and reach out to international partners to negotiate LNG and pipeline gas via a new EU Energy Platform.”
Ursula von der Leyen, president van de EC, suggereerde in een serie tweets afgelopen vrijdag de volgende twee mogelijkheden om de stijgende elektriciteitskosten in Europa te beheersen. Ten eerste moet de EU één blok vormen om sterker te staan in de onderhandelingen over de prijzen van LNG en pijpleidinggas. Als dat niet afdoende werkt, is het instellen van een prijsplafond nog een mogelijkheid.
Voor het verlagen van het prijsniveau en voor het zeker stellen van de levering van energie op langere termijn, is het nodig om te kijken naar de hoofdoorzaak van de prijs spike.
In mei zullen opties gepresenteerd worden om het ontwerp voor de elektriciteitsmarkt te optimaliseren zodat deze de groene transitie beter kan ondersteunen. Ook zal worden voorgesteld om Russische fossiele brandstoffen uit de energiemix te faseren tegen 2027.
De hint over het instellen van prijslimieten doet denken aan de zeventiger jaren, toen president Nixon de prijzen (en lonen) bevroor om de inflatie te bestrijden. Maar om de winter van 2022 – 2023 door te komen met niet al te hoge stookkosten, zijn er andere strategieën denkbaar die Europeanen kunnen toepassen. De IEA heeft recent een 10-punten plan gepubliceerd met een aantal maatregelen om de impact van hogere energieprijzen te mitigeren. Voorbeelden van dergelijke maatregelen zijn een rijverbod in steden en een snelheidsbeperking op snelwegen.
Duitsland zal binnenkort een eenmalige vergoeding van € 300 uitkeren aan werknemers om de effecten van inflatie te ‘compenseren’. Over de economische effecten van een dergelijke compensatie stelt Rabobank dat dit begint te lijken op een loonprijsspiraal uit de zeventiger jaren:
The EU was already looking at spending lots on energy subsidies… unless the surge in energy prices is short-lived –which hinges on the war and the metacrisis suddenly resolving themselves(!)– then this is how you return to something like a 70’s-style wage-price spiral.
Vorige week heeft de Japanse overheid voor het eerst een waarschuwing afgegeven voor het elektriciteitsaanbod na de aardbeving in noordoosten van Japan. Het waarschuwingssysteem is geïmplementeerd na de Fukushima ramp in 2011. Om de belasting op het elektriciteitsnet te verminderen en rolling blackouts te voorkomen, werden huishoudens en bedrijven verzocht hun elektriciteitsconsumptie zoveel mogelijk te beperken. Volgens de netbeheerder hebben de meeste regionale nutsbedrijven opdracht gekregen om hun reserveaanbod van elektriciteit naar Tokyo te transporteren.
De beweeglijkheid op de markten voor elektriciteit is afgenomen in termen van dagelijkse prijsrange. Toch leiden lage handelsvolumes nog steeds voor aanzienlijke volatiliteit. Als de prijs zich rond huidige niveaus en boven €140 weet te handhaven, is de weg van de minste weerstand nog steeds opwaarts.
Prijs Baseload Elektriciteit leverjaar 2023 (eur/MWh) – week candle, log scale
“That means that a payment in rubles is not acceptable and we urge the relevant companies not to comply with Putin’s demand” – Duitse energieminister Habeck
Aardgas
Het Kremlin heeft een nieuwe manier gevonden om de Russische munteenheid te ondersteunen naast interventies van de centrale bank. De eis van het Kremlin dat ‘onvriendelijke’ landen – zoals Amerika, Groot-Brittannië en de EU-landen – voor hun gas moeten afrekenen in roebel, is een duidelijke en eenzijdige contractbreuk, aldus Habeck. Poetin zegt dat Rusland de gecontracteerde volumes blijft exporteren, alleen de valuta waarin betaald moet worden zal veranderen. Het heeft volgens hem geen zin om de export naar Amerika of de EU in dollar of in euro af te rekenen. Rusland reageerde op het standpunt van de G-7, door te stellen dat de weigering om met roebels te betalen zeker zal leiden tot een aanbodstop. Ook zegt het Kremlin niet aan charity te doen.
Landen die geen druk uitoefenen op Rusland hebben meer betalingsmogelijkheden. China kan in roebel of yuan afrekenen, Turkije in roebel of lira. Rusland staat ook open voor het accepteren van bitcoin in ruil voor de export van haar natuurlijke bronnen. “If they want bitcoin, we will trade in bitcoin.” Dit geldt waarschijnlijk niet voor de ‘onvriendelijke landen’. Putin zei ooit te geloven in de waarde van bitcoin, maar geloofde niet dat de cryptovaluta gebruikt kon worden in de oliehandel.
Rusland heeft afgelopen jaren de export van pijpleidinggas naar China verhoogd. De Power of Siberia, een 4.000 kilometer lange pijpleiding, verscheept gas van Oost-Rusland naar Noord-China en startte met leveren in 2019. Het netwerk is niet verbonden met de pijpleidingen die gas naar Europa transporteren. Een maand geleden ging Rusland een 30-jarig contract aan met China om via de nieuwe pijpleiding gas te leveren. In dit contract is afgesproken om af te rekenen in euro.
Terwijl de Russische export naar China toeneemt, is het gastransport richting Europa afgenomen. Het aanbod door de Yamal-Europa pijpleiding zal in ieder geval platliggen voor het grootste deel van 2022.
Een team analisten van Bank of America (BofA) stelde dat de EU-leden verdeeld zijn over een boycot van energie uit Rusland. Een Europees embargo op Russische olie en gas op verzoek van Washington, gaat in ieder geval niet werken voor Oostenrijk die 80% van het gas importeert uit Rusland. Oostenrijk is voor 60% van haar totale energieconsumptie afhankelijk van de Russen. Oostenrijks politicus Nehammer zegt dat de EU zich beter kan richten op “closing loopholes” in bestaande sancties. In februari sprak Oostenrijk zich uit tegen sancties op Nord Stream 2. Ook de Tsjechische Republiek, Slovakije, Hongarije en Bulgarije zijn even afhankelijk van Rusland, waardoor een boycot “onrealistisch” zou zijn. Mario Draghi – voormalig ECB-president en oud-bankier bij Goldman Sachs – heeft Amerika en Canada opgeroepen om het energieaanbod richting Europa te verhogen.
In een plan dat lijkt op het “Marshall Plan for Energy” van bankier Jamie Dimon, hebben Amerika en de EU een deal gesloten om de export van Amerikaanse LNG te verhogen richting Europa. Het overeengekomen volume dekt ruwweg 2/3de van het recordvolume van afgelopen jaar en zal de import uit Rusland niet volledig kunnen vervangen. LNG kan listig zijn om te exporteren per schip. Aardgas moet worden gekoeld in liquide vorm en in een tanker worden gestopt. Daarna wordt het LNG gehergassificeerd in speciale faciliteiten. Pijpleidinggas dat door Nord Stream 2 zou lopen, zou dit omslachtige proces volledig vermijden. Amerika is op dit moment de grootste aardgasproducent. In januari en december was het land de grootste exporteur van LNG. Ongeveer 70% van deze verschepingen is al richting Groot-Brittannië, Turkije en de 27 EU landen gegaan. Duitsland heeft geen terminals om LNG te ontvangen en zal 1 tot 2 jaar nodig hebben om de vereiste faciliteiten te bouwen. China verdubbelde haar import van Russisch LNG in februari ten opzichte van het jaar daarvoor. Dat is 8% van de totale LNG die China invoerde de maand februari.
China zei eerder neutraal te staan ten opzichte van Rusland en heeft kritiek op de Westerse sancties. Beijing en Moskou “always maintain sound energy cooperation and will continue to conduct normal trade cooperation, including on gas and oil”.
Ongeveer 20% van de Nederlandse gasvraag komt via pijpleidingen uit Rusland. De gasopslag is nu voor 20% gevuld tegen 60% aan het begin van het stookseizoen. De roep om gasbuffers verplicht te vullen voor komende winter zal voor meer vraag naar gas zorgen. De EC zal voorstellen dat per 1 oktober de gasbuffers in de EU voor minstens 90% gevuld moeten zijn. Een kostbare affaire, doordat zomergas nu duurder is dan wintergas. Europese nutsbedrijven zullen het moeilijk krijgen de gasbuffers te vullen gegeven de ‘lamgeslagen’ status van de spotmarkt voor gas. Gas futures waarvan de prijs gekoppeld is aan de TTF hebben afgelopen jaar wilde swings laten zien. Vóór mei 2021 was de prijs nog € 20 per Mwh.
Ook de spotmarkt stabiliseert zich op een hoog niveau van rond € 100 per MWh. Door het warme weer zijn er al netto injecties geweest in de Europese gasbergingen. Deze zijn nu voor 26% gevuld ten opzichte van 31% in 2021 en 56% in 2020 rond dezelfde periode. Volgens Wood Mackenzie zal het Europese opslagniveau eind deze winter weer liggen binnen de 5-jaar range. Dit is mede te danken aan mild weer. De energy consultant meldt dat hogere importen uit Noorwegen, Algerije en van LNG zullen helpen om de gereduceerde export uit Rusland te compenseren.
“If Russian flows stop in the middle of March, gas in store would be sufficient for the rest of this winter and summer, without demand curtailment.” – analist Wood Mackenzie
Een aantal analisten zegt dat de gasmarkten niet langer goed functioneren omdat banken een hogere cash collateral vragen door de onder water staande hedge posities. Om een vracht LNG met een prijs van € 97 per megawattuur te vervoeren, moeten handelaren € 80 cash neerleggen. Recent zei Torbjorn Tornqvist, mede-oprichter van Gunvor, het volgende over de gasmarkt:
“I think it’s broken. It really is. I never thought that somebody could say ‘ah, gas has fallen below 100 per megawatt hours is really cheap.”
Een andere analist zegt dat Europa niet zozeer afhankelijk is van Russisch gas, maar dat het om ‘codependency’ gaat. Rusland heeft Europa nodig om te kunnen exporteren. En Russisch gas is veel goedkoper dan enig ander realistisch alternatief. De lange termijncontracten getekend met Gazprom zijn tegen prijzen die tien keer goedkoper zijn dan een aantal van de huidige alternatieven. De Europese gasimport uit Rusland kan vervangen worden door LNG uit Noorwegen en de Noordzee, Amerika, Algerije, Qatar, of Israël, maar zal veel duurder zijn. Europese overheden moeten goed gaan nadenken over hun energiebeleid, terwijl het continent deze winter gered is door Amerikaans aardgas geproduceerd met fracking, een verboden technologie in Europa. Europa wil goedkope en overvloedige energie, maar beleidsmakers demoniseren nucleair, gas en olie. Alle interventies die gedaan zijn, hebben geleid tot hogere kosten voor de consument.
Exxon Mobil gebruikt in Noord-Dakota aardgas dat normaal afgefakkeld wordt voor het mijnen van bitcoin. Het gaat in totaal om 18 miljoen ‘cubic feet’ gas per maand dat op geen andere manier verzilverd kan worden. Het gas is bijvangst van de oliewinning. Op deze manier zal de omzetting in elektriciteit de uitstoot van CO2 naar schatting met 60% verminderen ten opzichte van verbranden (routine flaring). Het bedrijf zal vergelijkbare projecten uitrollen in Alaska, Nigeria, Argentinië, Guyana en Duitsland.
“We continuously evaluate emerging technologies aimed at reducing flaring volumes across our operations.” – Exxon
Prijs TTF gas winter 2022/2023 (eur/MWh) – week candle chart, log scale
Steenkool
“Once an optimized system is considered so robust as to be permanent, then participants start larding on mission creep and the corruption of self-enrichment”
Het grappige aan risico is dat het risico dat iedereen ziet, níet het risico is dat het systeem op zal blazen. Het feit dat iedereen aandacht heeft voor een specifiek risico, lost datzelfde risico op, omdat iedereen dit risico zal afdekken of willen reduceren. Het zal dus dat risico zijn, dat onder een ieders radar accumuleert en het systeem opblaast. Er zijn diverse dynamieken die deze paradox tot stand brengen. De paradox van optimalisering is daar een voorbeeld van. Deze paradox gaat over het optimaliseren van efficiency en productie, ofwel winst. Voor deze optimalisatie moet veerkracht worden opgeofferd. Dit maakt het systeem kwetsbaar voor falen als het systeem beweegt buiten de in steen gebeitelde parameters voor optimalisering. Veerkracht is het gevolg van een aantal eigenschappen die te duur zijn om te handhaven.
Hetzelfde kan gezegd worden over hedges. Als de markt alleen maar hoger gaat en een crash nooit plaats zal vinden, heeft het geen zin om kostbare hedges aan te houden. Hoe langer een geoptimaliseerd systeem werkt als bedoeld, hoe groter het vertrouwen is in het systeem. Omdat niet eerder iets gefaald heeft, zullen deelnemers wat meer vrijheden nemen met betrekking tot de marges van het systeem. Kwaliteitscontrole, training, etc. zijn allen duur in tijd, geld en inspanning. Waarom fanatiek omgaan met kwaliteit en risicobeheersing? Het vertrouwen voedt complacency en arrogantie. Omdat iedereen aandacht heeft voor de geoptimaliseerde parameters, bouwt het risico buiten de parameters zich ongemerkt op. Samenhang zonder veerkracht is een illusie.
Door de hoge gasprijs zullen Europese kolencentrales voorlopig blijven draaien. De kolenprijs verdubbelde na de invasie en is daarna teruggevallen naar een hoog niveau dat historisch gezien nog steeds erg hoog is.
Prijs ICE Coal kalenderjaar 2023 (usd/t) – week candle, log scale
“All the ‘magical’ alternatives that interventionism sells mean going from depending on Russia to depending on China.”
Emissierechten
Energie van wind en zon zullen de afhankelijkheid van Russisch gas niet verminderen. Deze hernieuwbare energiebronnen zijn noodzakelijk, volatiel en niet altijd beschikbaar. Ze hebben daarom back-up vanuit andere energiebronnen nodig. Deze afhankelijkheid stijgt in perioden met weinig zon en wind, en wanneer de prijzen hoog zijn. Zonopwekking gaat 12 uur per dag naar nul en dat is een garantie. De wind waait, maar soms niet, ook een garantie. Beide renewables zijn afhankelijk van het weer, 100% buiten menselijke controle. Op hun beste dagen zijn ze een aanvulling. Batterijen zijn ook geen optie. Het is onmogelijk om een netwerk van gigantische batterijen te bouwen van industriële omvang. De kosten zouden te hoog zijn en de afhankelijkheid van China te groot. Volgens een MIT Technology Review paper zouden de kosten van een Europees batterijopslagsysteem meer dan $2.500 miljard kosten tegen de huidige prijzen. Dat zou vele malen duurder zijn dan enig ander alternatief. Hierbij zouden ook nog de netwerkkosten van distributie en transmissie van een dergelijk batterijsysteem bijkomen.
Het voorbeeld van Duitsland is duidelijk. Na massale investeringen in hernieuwbare energie en een verdubbeling van de energierekening voor consumenten, is het nu meer afhankelijk van kolen en Russische gas om het aanbod van energie zeker te stellen. Duitsland moest haar kolencentrales reactiveren, nadat het meer dan $200 miljard aan subsidies en hernieuwbare kosten heeft uitgegeven. Het demoniseren van nucleaire energie heeft Europa overgeleverd aan dure en volatiele alternatieven. Volgens een criticus is het bijvoorbeeld absurd om het systeem van verborgen belastingen van CO2-emissies te handhaven tijdens een crisis van ongekende omvang. Met Europese grensbelastingen op olieproducten en aardgas worden niet de producenten belast, maar de consument. Wie gelooft dat deze aangekondigde belastingen betaald zullen worden door Qatar, Nigeria of Brazilië, heeft een serieus probleem met het begrijpen van economie. Een werkelijke energietransitie moet competitief, betrouwbaar en goedkoop zijn, geen belasting inning- en plundermachine. Het moet alle technologieën in beschouwing nemen. Meer industrie en minder politiek. Meer concurrentie en minder ideologie.
Prijs Emissierechten – dec-22 contract EEX (eur/t) – dag candle, log scale
Extra: Olie
“Insanity is doing the same thing over and over again and expecting different results.” – Albert Einstein
Het vrijgeven van vaten uit de Strategische Petroleum Reserve heeft niet veel gedaan om de olieprijs te laten dalen. De SPR staat op het laagste niveau sinds 2002. Dit betekent dat er nog maar 33 dagen van werkelijk aanbod aanwezig is.
Amerikaanse olieproductie blijft liggen ondanks de stijging van de rig count.
Extra: Elektriciteit
Tohoku Electric verwacht dat elektriciteitsreserves tot 1% zo zakken en vroeg gebruikers om energie te conserveren. De prijs bereikte vorige week een recordhoogte.
Commodity prijsschok
De recente prijsschok in grondstoffen is groter dan die van de zeventiger jaren van de vorige eeuw en omvat vrijwel alle grondstoffen.
Extra: Margin Call Doom Loop
In de vorige twee markt updates is de mening van Zotan Pozsar opgenomen. Het lijkt erop alsof het scenario dat hij schetste, realiteit begint te worden.
Afgelopen week werd duidelijk dat Trafigura, de grootste onafhankelijke energiehandelaar, “margin calls in the billions of dollars” had ontvangen. De ‘margin call doom loop’ is in lijn met de verwachting van Zoltan Pozsar dat commodity handelaren en clearing partijen een liquiditeitscrisis van historische proporties zouden kunnen meemaken. Dit zou de bredere financiële stabiliteit in gevaar kunnen brengen en kwam tot uiting in liquidity squeezes op grote schaal.
Europa’s grootste energiehandelaren hebben de plaats ingenomen van insolvabele banken. Ze hebben bij overheden en centrale banken het verzoek gedaan om noodsteun te verlenen om een cash crunch te voorkomen die is veroorzaakt door de forse prijsbewegingen.
De Financial Times wist te melden dat de European Federation of Energy Traders, een handelslichaam dat BP, Shell, en grondstofhandelaren Vitol en Trafigura als leden heeft, zei dat de industrie dringende liquiditeitssteun nodig heeft om de gas en elektriciteitsmarkten te laten functioneren.
Volgens EFET is sinds eind februari 2022 een uitdagende situatie verder verslechterd. Meer deelnemers op de Europese energiemarkt zijn in een positie waar hun mogelijkheid tot het aantrekken van extra liquiditeit sterk gereduceerd is, of in sommige gevallen uitgeput.
Volgens Christophe Salmon, de CFO van Trafigura, zal de crisis in de wereldwijde energiemarkten een aantal kleinere grondstofhandelaren uit de markt drukken en een golf van consolidatie in de sector veroorzaken. De grondstofsector wordt gedomineerd door grote groepen als Trafigura, Vitol en Gunvor. Salmon: “The barriers of entry to our sector as supply chain managers are increasing.”
De ironie wil dat dit niet de eerste keer is dat handelshuizen in grondstoffen dichtbij omvallen staan. In 2013 en 2014 implodeerde de Chinese financiering van grondstoffen. Hierdoor ging Glencore bijna failliet. De industrie was toen snel om te melden dat de sector niet ‘too big too fail’ was. Op dit moment is dat optimisme wat minder aanwezig.
“We are already in a vicious cycle on the futures market. I want to stress the impact that it will have on the physical market.”
De ECB zegt over de markt in grondstofderivaten:“a very specific market that we are looking at very carefully.”