Energie-marktanalyse 8 november 2022
Maersk waarschuwt voor snelle economische verslechtering
Bij COMCAM analyseren we doorlopend ontwikkelingen op de energiemarkt. Onze kennis en inzichten delen we in onze marktanalyses.
Ga direct verder naar
> Introductie > Ruwe olie > Elektriciteit > Aardgas > Steenkool > Emissierechten
Introductie
“There are plenty of dark clouds on the horizon. This weighs on consumer purchasing power which in turn impacts global transportation and logistics demand.” – Maersk
De grootste eigenaar van containerschepen heeft haar groeivooruitzichten voor de wereldwijde containervraag naar beneden aangepast. Volgend jaar zou volgens Maersk nog verder kunnen tegenvallen. Het in Kopenhagen gevestigde bedrijf verwacht een afname van de vraag met 2 tot 4% in 2022. “However, it is clear that freight rates have peaked and started to normalize during the quarter, driven by both decreasing demand and easing of supply chain congestion. As anticipated all year, earnings in Ocean will come down in the coming periods.”
Maersk noemt in haar derde kwartaal rapport de oorzaken hiervan het conflict in Oekraïne, de Europese energiecrisis, hoge inflatie en een naderende wereldwijde recessie. Het bedrijf verwacht dat de wereldwijde containermarkt grotendeels vlak tot negatief zal blijven, aangezien de risico’s door macro-economische tegenwind in 2023 scheef naar onderen zullen zijn.
In mei werd al gesproken van een bullwhip effect door de “shortage of everything”. Door de problemen in de toeleveringsketens hebben bedrijven meer besteld dan ze nodig hadden. In combinatie met een afkoelende economie zijn de voorraden fors toegenomen. De inventory-to sales ratio heeft meerjarige hoogtepunten bereikt. De prijzen zullen dalen wanneer bedrijven gedwongen worden hun overtollige voorraden te verkopen tijdens een recessie.
Ook overzeese importen zullen worden gereduceerd. Dit heeft geleid tot een daling van de spottarieven voor containers. De waarschuwing van Maersk komt op het moment dat centrale banken de rentes verhogen om de inflatie tegen te gaan. Hierdoor zou een globale recessie uitgelokt kunnen worden in 2023, omdat krediet duurder wordt gemaakt. Zo wordt de economische activiteit afgeremd.
”This will increase market stability and simplify compliance to minimize the burden on market participants.”
Ruwe olie
Prijslimiet op Russische olie geldt niet voor doorverkochte vrachten
Amerika en Westerse geallieerden hebben besloten dat een vracht Russische olie alleen onderhevig is aan een prijslimiet bij de eerste verkoop van olie aan een koper op het vaste land. Aldus de Wall Street Journal (WSJ). Dit betekent dat het komende prijsplafond niet zal gelden op het doorverkopen van dezelfde Russische vracht. Ook zal de price cap niet gelden voor ruwe olie die tot benzine wordt verwerkt, als deze benzine wordt verkocht. Tussentijdse verkopen en handel in Russische olie op zee zullen wel onder de prijslimiet vallen, aldus WSJ bronnen.
De details van de prijslimiet worden nu verder uitgewerkt voor de deadline van 5 december. Hierna wordt het EU-embargo op overzeese Russische olie van kracht. Dit wordt mogelijk gemaakt door het verbieden van maritieme diensten, zodat transport van Russische olie onmogelijk wordt gemaakt. Tenzij deze olie is gekocht tegen of onder een bepaalde prijslimiet. De G7 leden zijn overeengekomen om een vaste prijs voor Russische olie exporten af te spreken. Volgens Reuters is deze vaste prijs eerder een cap dan een discount op een benchmark. De prijs zelf moet nog worden vastgesteld. Eerder is gesproken over een prijs range van midden $60. In deze range handelde Russische olie vóór de laatste prijsstijging.
De Amerikaanse sancties zijn op ruwe olie, niet op geraffineerde producten. Het Russische Lukoil wordt niet gesanctioneerd door Amerika. Het bedrijf heeft een raffinaderij in Sicilië. Dat is de op één na grootste van Italië en de op vier na grootste van Europa. Voorheen verwerkte Lukoil olie uit meerdere landen. Nu komt 93% van de input uit Rusland. Voorheen was dat slechts 30%. Na raffinage is het land van oorsprong niet Rusland, maar Italië. Dat is gangbare praktijk. De geraffineerde producten gaan vervolgens naar Exxon en Lukoil fabrieken in New Jersey en Texas. Lukoil heeft nog steeds benzinestations in Amerika. Het bedrijf distribueert producten naar 11 staten. Veel van deze 230 Lukoil stations in Amerika zijn in handen van Amerikaanse franchisehouders, niet van de oliegigant zelf. Amerika heeft dus een uitzondering gemaakt voor sancties op olie die “substantially transformed into a foreign-made product” zijn. In ruil hiervoor kan Amerika de geraffineerde producten naar de EU sturen, waarmee de round trip wordt afgerond.
In afgelopen weken is de optiemarkt voor oliecontracten geleidelijk positiever geworden. Volgens gegevens van Bloomberg zijn de premies voor (bullish) call opties ten opzichte van (bearish) put opties gestegen naar het hoogste niveau sinds juni.
De Japanse overheid heeft officieel besloten de sancties tegen Rusland overboord te gooien. Het land zal betrokken blijven bij het (voorheen door Exxon geleide) Sakhalin-1 olie- en gasproject in Rusland. Japan leunt voor 95% van haar olie-import op het Midden-Oosten. Eigenaarschap in Russische projecten wordt gezien als een essentieel onderdeel van een stabiele energielevering. Verwacht wordt dat een unit van staatsoliebedrijf Rosneft de operationele activiteiten van ExxonMobil zal overnemen.
Prijs Ruwe olie – Brent januari 2023 ($/barrel) – week cloud candle, log scale
“The situation changed drastically this year, when France swung from being one of Europe’s largest exporters of electricity to a net importer because of issues with its reactors. The outages worried officials that France and the broader region might run short of electricity in the winter, when power demand in Europe peaks” – Bloomberg
Elektriciteit
De problemen bij de Franse nucleaire centrales blijven toenemen. Vooral door routine onderhoud van de 56 verouderende reactoren. EDF zei dat nucleaire productie fors lager zal zijn, waardoor chaos in energiemarkten kan ontstaan. Afgelopen vrijdag maakte het bedrijf bekend dat de nucleaire productie dit jaar tussen 275 en 285 terawattuur zal bedragen. Voorheen was deze range 280-300 terawattuur. De lagere productieverwachting wordt veroorzaakt door een aantal stakingen. Hierdoor is vertraging van onderhoudswerkzaamheden opgetreden. De nucleaire elektriciteitsproductie is al het hele jaar aan het dalen door technische problemen. Ongeveer de helft van de 56 reactoren is offline. Door deze aankondiging van EDF steeg de prijs voor levering van Franse elektriciteit in de volgende maand met 24%. De Nederlandse TTF gasprijs steeg mee, maar gaf deze winst weer weg door de aanhoudende hoge temperaturen in Europa.
The Guardian heeft “officieel gevoelige” documenten in handen gekregen die laten zien dat de Britse overheid noodplannen heeft ge-”war-gamed” voor blackouts die een week kunnen duren. De documenten die niet voor publiek bestemd waren, waarschuwen dat een power blackout in een “reasonable worst-case scenario” alle segmenten van de economie zou raken. Van transport, voedsel en watervoorziening tot communicatie en energie. De overheid zal voedsel, water en onderdak bieden als de stroomonderbrekingen meerdere dagen duren.
Eerder vorige week publiceerde het Britse Met Office een driemaands verwachting voor deze winter. Ondanks het warme weer op dit moment, zullen temperaturen naar verwachting kouder zijn dan gemiddeld als het stookseizoen begint. Begin oktober waarschuwde de British National Grid voor onvoldoende aardgas en een beperkte import van elektriciteit uit andere delen van Europa later in het winterseizoen. The Guardian zegt dat insiders bij de overheid hebben toegegeven dat oefeningen gepland worden en voorbereidingen worden getroffen voor het onvermijdelijke, nu een energiecrisis deze winter onafwendbaar is geworden. Het is niet de bedoeling dat de Britse bevolking weet heeft van dit zogenaamde Yarrow-programma.
De Oostenrijkse overheid wil voor volgend jaar een verbod op het gebruik van nieuwe fossiele verwarmings-apparatuur. Ook wil het oude olie- en kolenapparaten voor verwarming vervangen met klimaatvriendelijke opties tegen 2025, aldus een rapport van Euractiv. Vóór de Russische invasie ontving Oostenrijk ongeveer 80% van het geconsumeerde aardgas uit Rusland. In augustus was deze afhankelijkheid gereduceerd tot onder 50%.
Leonore Gewessler, minister Energie en Klimaat stelt dat met de ‘hernieuwbare warmtewet’ verwarming met fossiele brandstoffen zoals kolen, olie en gas, tegen 2040 uitgefaseerd kan worden in Oostenrijk. Verwarming is momenteel goed voor een kwart van de Oostenrijkse gasconsumptie.
Prijs Baseload Elektriciteit leverjaar 2023 (eur/MWh) – week cloud candle, log scale
“Therefore, we see little reason why spot gas prices will not rise again as Europe will need to compete for available LNG cargoes and supplies against Asia, particularly as China reopens in the future.” – analisten van Sanford C Bernstein & Co.
Aardgas
Europese industrieën waaronder metaal, kunstmest en speciale chemie sluiten hun deuren. Ook nu de energie crisis in ernst is afgenomen. Strengere regelgeving is een andere reden voor de Europese de-industrialisatie. Hoge prijzen, een sterk verminderde Russische gastoevoer en een liquiditeitscrisis in de energiemarkt hebben geleid tot een consistente daling van de gas- en elektriciteitsconsumptie in 2022. Bedrijven brengen niet alleen hun energieverbruik terug, maar sluiten fabrieken, reduceren of verplaatsen hun productie. Een indicator voor de industriële activiteit in de eurozone daalde tot het laagste niveau sinds mei 2020.
De S&P Global PMI signaleert een komende recessie. Deze indicator daalde in oktober. Dat is de vierde maand op rij onder 50, een teken van economische krimp. Het Duitse BASF zei afgelopen maand dat het permanent gaat terugschroeven in die Heimat en gaat uitbreiden in China.
Volgens Brudermueller speelt nieuwe regulering vanuit de EU ook een rol. Andere industrieën hebben hier ook last van. Het gaat om de Cross-Border Adjustment Mechanism (CBAM), ook wel bekend als de import carbon tax. De CBAM is bedacht als een manier om een gelijk speelveld te creëren voor Europese industriële bedrijven die onderhevig zijn aan strikte emissieregulering. Hierdoor is de productie duurder ten opzichte van landen met laksere emissiestandaarden. De strikte regels maken de input voor de staal en aluminium industrie ook kostbaarder. Hierdoor wordt de pijn voor dergelijke industrieën nog hoger omdat ze ook het meest energie-intensief zijn. De prijslimiet op gas, waartoe de EU recent heeft besloten, zal maar weinig helpen. Het is gekoppeld aan een reductie van consumptie. Het is geen oplossing voor ondernemingen die in bedrijf willen blijven. Het is eerder een systeem van life support.
Meer dan 30 tankers met $ 2 miljard aan LNG liggen momenteel inactief aan de Europese kusten omdat alle regasification terminals bezet zijn. Handelaren verwachten dat Europese aardgasprijzen weer gaan stijgen nu de winter nadert. Hierover rapporteerde de Financial Times afgelopen vrijdag op basis van gegevens van Vortexa, een bedrijf dat energiestromen analyseert. Volgens Felix Booth, hoofd LNG van Vortexa, hebben de tankers aan de kusten van Noordwest-Europa en bij Spanje en Portugal een incentive om te blijven liggen. Ze wachten op hogere prijzen in de komende weken en maanden. Spanje noemt het een “exceptionele operationele situatie”. De tankeropstopping toont Europa’s beperkte LNG-importcapaciteit. Duitsland heeft daarom een deal gesloten om twee drijvende faciliteiten te bouwen zodat het direct LNG kan ontvangen.
De prijs van het Nederlandse TTF maandcontract noteert op het laagste niveau in vier maanden door een comfortabele buffer, hoge LNG-importen en het milde weer in oktober en november. Dit heeft de zorgen weggenomen over de balans tussen vraag en aanbod in het eerste deel van het stookseizoen. Volgens gegevens van Gas Infrastructure Europe waren op 2 november de Europese gasbergingen voor 95% gevuld. De Duitse opslag was voor 99,3% vol. De forward curve van gas staat in contango, met een december prijs die onder de prijzen van verder liggende maanden noteert. Vorige week sprong de gasprijs 10% hoger door voorspellingen van kouder-dan-normaal weer in december voor Noordwest-Europa. Temperaturen in Azië zullen ook bepalend zijn voor de strijd om LNG.
De aardgasconsumptie in China zal dit jaar voor de eerste keer in twee decennia bescheiden kunnen dalen. Reuters geeft aan dat de economische vertraging hiervan de oorzaak is. Volgens een onderzoeker bij CNOOC zal de Chinese gasvraag dit jaar met 1% kunnen afnemen, tot 363,6 miljard kubieke meter. De lockdowns hebben de Chinese energievraag doen verdampen, waardoor Japan de grootste importeur van LNG wordt. De import van het dure LNG is dalende, terwijl de gasimport via pijpleiding uit Rusland en Centraal Aziatische republieken toeneemt.
De hogere importen zullen worden ingezet voor direct gebruik en voor het vullen van de Chinese voorraden. Deze staan momenteel op slechts 7% van de totale vraag. Een buffer van slechts 26 miljard kuub. Ook stimuleert de Chinese overheid de binnenlandse productie van aardgas. Deze is met 7% per jaar toegenomen in het afgelopen decennium. Hierdoor is het land de op drie na grootste gasproducent ter wereld. De vraag steeg met 11% gedurende dezelfde periode.
Rusland heeft naast Sakhalin-1 ook de operationele activiteiten van het aardgasproject Sakhalin-2 overgedragen naar een nieuw bedrijf. Japanse investeerders Mitsui & Co. and Mitsubishi Corp. hebben besloten hun aandeel in het project te behouden. Dit is goedgekeurd door de Russische overheid. Bij de komende G20-top zal premier van Japan, Fumio Kushida, een steunpilaar van de G7 in Azië, mogelijk besluiten om naast Xi en Poetin aan tafel te zitten.
Prijs TTF gas leverjaar 2023 (eur/MWh) – dag cloud candle, log scale
“Folks, it’s also now cheaper to generate electricity from wind and solar than it is from coal and oil. Literally cheaper. Not a joke. I was just — and so we can accommodate that transition.” – J. Biden
Steenkool
Biden heeft aangegeven dat zijn regering alle kolenfabrieken zal sluiten en deze te vervangen met wind en zon. Geen handige uitspraak om stemmen voor de tussentijdse verkiezingen te winnen van blue-collar werknemers van kolenfabrieken in de ‘battleground states’.
De kolenmarkt is de laatste tijd afgekoeld. De lockdowns in China verminderen de vraag naar elektriciteit en dus kolen. In Europa zijn momenteel gascentrales goedkoper dan kolencentrales.
Prijs ICE Coal leverjaar 2023 (usd/t) – week cloud candle, log scale
“We are taking steps to streamline and size our onshore wind business for market realities to position us for future success. These are difficult decisions, which do not reflect on our employees’ dedication and hard work but are needed to ensure the business can compete and improve profitability over time.” – General Electric, in een brief aan haar werknemers
Emissierechten
Is windenergie te duur geworden? General Electric wil haar windactiviteiten terugschroeven en zal personeel moeten ontslaan. Het bedrijf kijkt hierbij niet alleen naar Amerika. Windparken zijn een grote kostenpost geworden door de lockdowns en het geopolitieke conflict in Oekraïne.
Door de aanhoudende verstoringen in de toeleveringsketens en de hoge kosten van windturbines stellen bedrijven hun investeringen in windenergie uit en zijn ze op zoek naar goedkopere alternatieven. De vraag wordt al jaren gesteld: zijn zon en wind minder betrouwbaar en minder goedkoop dan conventionele energie? De prijzen van staal en andere materialen blijven stijgen. Hierdoor zijn zon- en windparken steeds duurder geworden om te bouwen. Eerder nog maakte wereldwijde R&D technische innovatie mogelijk, waardoor prijzen van wind en zon vóór de lockdowns steeds aantrekkelijker werden.
De verstoorde, wereldwijde aanbodketen heeft echter de prijzen van componenten opgejaagd. De vraag is of een hogere efficiency van windturbine-technologie in staat zal zijn om de stijgende materiaalprijzen te compenseren. Zelfs grote windproducenten, zoals Vestas Wind Systems, General Electric Co. en Siemens Gamesa Renewable Energy voelen de stress van hogere materiaal- en logistieke kosten bij de constructie van de hoogste turbines.
De algemene verwachting is dat windenergie sterke ondersteuning zal bieden aan de wereldwijde transitie weg van fossiel naar hernieuwbare alternatieven. Vestas en Siemens Gamesa hebben samen 70% van de markt in handen buiten China. De bedrijven rapporteren verliezen voor het eerste kwartaal van 2022.
Prijs Emissierechten – Dec-22 contract EEX (eur/t) – dag cloud candle, log scale
COMCAM – analyse op maat
Onze analyse geeft op hoofdlijnen een aantal ontwikkelingen aan die impact hebben op de energieprijzen. Een uitgebreidere analyse bieden we aan als losse dienst. Zo blijft u op de hoogte van alle relevante trends en ontwikkelingen in energie inkoop, de verwachte prijsontwikkelingen tot 3 jaar vooruit en alle relevante marktontwikkelingen op de energiebeurzen en wet- en regelgeving.
Op deze analyse rust auteursrecht van COMCAM. Teksten mogen niet worden overgenomen, gekopieerd, openbaar mogen worden gemaakt of verveelvoudigd worden, zonder expliciete toestemming van COMCAM. Ook bij citaten of gedeeltelijke overnames is dit niet toegestaan.