Energiemarkt analyse 10 oktober 2023
Olieprijsschok is een direct gevolg van interventionisme.
Bij COMCAM analyseren we doorlopend ontwikkelingen op de energiemarkt. Onze kennis en inzichten delen we in onze wekelijkse marktanalyse.
Ga direct verder naar
> Introductie > Ruwe olie > Elektriciteit > Aardgas > Steenkool > Emissierechten > Hernieuwbaar
Introductie
“OPEC only reacts to demand, but it is not a price-setter. It is a price-taker.” – Jonathan Lacalle
In veel artikelen wordt de recent stijgende olieprijs geweten aan OPEC en Rusland. Als zij echter de drivers zouden zijn van de olieprijs, waarom daalden de prijzen dan in 2022? OPEC reageert alleen op de vraag, maar is geen prijszetter. Het is een prijsnemer.
Renteverhogingen en een krapper monetair beleid hebben de grondstoffenprijzen doen dalen, ondanks productiebeperkingen, geopolitieke risico’s en de heropening van de Chinese economie. Bovendien hebben de Verenigde Staten het aanbod van olie verhoogd, terwijl de wereldwijde vraag zwak was. Deze drie factoren kunnen nu allemaal tegelijkertijd veranderen. We kunnen niet de schuld geven aan OPEC wanneer de prijzen stijgen en hen negeren wanneer de prijzen dalen.
De grootste uitdaging voor de oliemarkten in ontwikkelde landen in de komende vijf jaar is zelfopgelegd. Overheden en financiële instellingen wereldwijd hebben investeringen in fossiele brandstoffen ontmoedigd, met de onjuiste aanname dat dit geen invloed zou hebben op aanbod en prijzen. De energietransitie moet gebaseerd zijn op technologie en concurrentie, niet op ideologie. Het belemmeren van investeringen in olie en gas heeft ontwikkelde landen afhankelijker gemaakt van buitenlandse energiebronnen. Dit heeft geleid tot negatieve economische gevolgen en het vernietigen van diversificatie-initiatieven.
Dit is de eerste keer in de menselijke geschiedenis dat de energietransitie bepaald wordt door politici zonder ruimte te geven aan technologie, concurrentie en menselijk vernuft om met een beter, flexibeler en economischer alternatief te komen. Hoewel hernieuwbare energie goed is, heeft het beperkingen zoals het ontbreken van baseload-capaciteit en volatiliteit. De overheid heeft een energiecrisis gecreëerd door ideologische beslissingen te nemen in plaats van alle energiebronnen met elkaar te laten concurreren.
De realiteit is dat er geen succesvolle energietransitie kan zijn zonder aardgas of nucleaire energie, en dit vereist investeringen in energiezekerheid.
“Eventually it will be time to ‘sell the recession news’ in oil as demand tends to fall off sharply amid the onset of an economic downturn, but the evidence does not definitively suggest we are at that point just yet.” – Tyler Richey
Ruwe olie
Rusland heeft recentelijk het verbod op de meeste dieseluitvoer opgeheven, dat twee weken geleden was ingesteld om de binnenlandse prijsstijging te stabiliseren. De vier voormalige Sovjetstaten, Belarus, Armenia, Kazakhstan en Kyrgyzstan, waren uitgezonderd van het verbod. Dit opheffen geldt voor dieselexport via pijpleidingen naar havens, op voorwaarde dat minimaal 50% van de diesel op de binnenlandse markt wordt verkocht. Het verbod op benzine-exporten blijft echter nog steeds van kracht. De overheid keert volledige subsidies uit aan raffinaderijen om het prijsverschil tussen binnenlandse en buitenlandse markten te compenseren en brandstofverkoop op de binnenlandse markt te bevorderen.
Na het EU-embargo op Russische brandstofimporten in februari, worden de meeste Russische dieselexporten nu naar andere bestemmingen gestuurd, zoals Turkije, het Midden-Oosten, Noord- en West-Afrika en Brazilië.
De olieprijs stond onder druk vanwege marktvolatiliteit en een sterke Amerikaanse dollar. Echter sommige marktvolgers suggereren dat de olieprijs opwaarts kan blijven bewegen, met zelfs mogelijkheden voor een stijging tot $ 100, afhankelijk van nieuws en economische trends. De recente gebeurtenissen in het Midden-Oosten leidden tot een prijsrally van $ 5.
De toekomstige richting van de olieprijs hangt af van drie belangrijke vragen: ten eerste, of de belangrijkste spelers het aanbod willen beperken om financiële redenen; ten tweede, of dit in hun geopolitieke belang is; en ten derde, hoe andere marktspelers die nadeel ondervinden van hoge olieprijzen, zullen reageren om de prijzen te verlagen.
Wat de eerste factor betreft, het is absoluut in het financiële belang van Saoedi-Arabië, Rusland en de rest van OPEC+ de prijzen hoog te houden, maar er is ook een geopolitieke overweging met betrekking tot China. China is een belangrijke bondgenoot van deze olieproducerende landen, maar hoge olieprijzen hebben een negatieve impact op de Chinese economie, omdat China een netto-importeur is van olie, gas en petrochemische producten. Dit kan op de lange termijn de Chinese energie-import beïnvloeden en schade toebrengen aan de economieën van haar belangrijkste exportpartners in het westen. Daarom is een olieprijs van $ 90-95 tegen het einde van het jaar niet wenselijk. De derde belangrijke factor is dat andere niet-OPEC-producenten, zoals de Verenigde Staten, Brazilië, Canada, Guyana en Noorwegen, naar verwachting meer olie zullen produceren. Deze toename in productie kan de olieprijzen drukken.
Bovendien heeft de Verenigde Staten het potentieel om de ‘No Oil Producing and Exporting Cartels’ (NOPEC)-wet te gebruiken, die juridische consequenties zou kunnen hebben voor kartelachtig gedrag van olieproducerende landen, en dit zou kunnen resulteren in de opsplitsing van grote oliemaatschappijen zoals Saudi Aramco. Dit zou de dynamiek op de oliemarkt verder kunnen beïnvloeden.
Prijs Ruwe olie – Brent december 2023 ($/barrel) – dag cloud candle, log scale
“The kingdom is committed through its policy on atomic energy to the highest standards of transparency and reliability.” – Salman Al Saud, energie minister Saoedi-Arabië
Elektriciteit
De Verenigde Arabische Emiraten (VAE) hebben een overeenkomst met China gesloten om hun nucleaire capaciteit uit te breiden, terwijl Saoedi-Arabië tegen 2040 een nucleaire capaciteit van 17 GWe wil bereiken. Ondanks de huidige afhankelijkheid van olie en gas in het Midden-Oosten, groeit de belangstelling voor nucleaire elektriciteit, wat een verschuiving naar duurzame energiebronnen in de regio aangeeft. Wereldwijd zijn er hernieuwde plannen voor low-carbon nucleaire energie om de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen te verminderen. Dit geldt voor Amerika, Groot-Brittannië, diverse Europese landen, evenals verschillende Golfstaten en Noord-Afrikaanse landen. De nucleaire industrie in het Midden-Oosten staat nog in de kinderschoenen, maar de International Atomic Energy Agency (IAEA) ondersteunt de ontwikkeling ervan in de regio.
Prijs Baseload Elektriciteit leverjaar 2024 (eur/MWh) – week cloud candle, log scale
“Europe has become increasingly susceptible to supply disruptions after it slashed imports of cheap Russian pipeline NatGas for overseas supplies. And this only means it now has to compete with China, which is now making LNG purchases ahead of winter.”
Aardgas
Werknemers bij Chevron’s Australische aardgasfabrieken dreigen opnieuw te staken nadat het bedrijf zich heeft teruggetrokken uit onderhandelingen over een nieuw arbeidscontract. Dit komt na een eerder arbeidsconflict dat eindigde na bemiddeling door de regelgevende instantie. Chevron heeft nog geen overeenkomst bereikt met de lokale vakbonden, ondanks inspanningen om tot een formeel arbeidscontract te komen.
De fabrieken Gorgon en Wheatstone zijn verantwoordelijk voor 7% van ’s werelds LNG-aanbod in 2022, vergelijkbaar met Qatar, ’s werelds grootste LNG-exporteur. Eerder zorgden arbeidsconflicten voor marktvolatiliteit doordat ze het aanbod in Europa en Azië zouden kunnen beperken. Een mogelijke hervatting van de stakingen zal de gasprijs verder beïnvloeden, zoals eerder te zien was toen de EU-gasprijs met 40% steeg tijdens de augustusstakingen. Handelaren houden de situatie in Australië nauwlettend in de gaten.
Europa staat vlak voor het stookseizoen met de winter in het Noordelijk halfrond op komst. Het goede nieuws tot nu toe is dat weerrapporten mild weer voorspellen terwijl de gasopslagfaciliteiten op het continent voor 96% zijn gevuld. Ver boven gemiddeld voor deze tijd van het jaar.
Europa is in toenemende mate gevoelig voor aanbodverstoringen nadat het de import van goedkoop, Russisch pijpleidinggas heeft moeten vervangen door overzees aanbod. Dit betekent dat het nu moet concurreren met China die nu haar LNG-aankopen doet voor de winter.
Uit angst voor raketaanvallen op offshore gasinstallaties heeft Israël het Tamar gasveld van Chevron in de Middellandse Zee laten sluiten. Tamar ligt in Israëls exclusieve economische zone. Het produceert dagelijks ongeveer 7,1 tot 8,5 miljoen kuub aardgas. Het sluiten van het gasveld zorgde maandag en dinsdag voor een sterke prijsopleving.
Prijs TTF gas leverjaar 2024 (eur/MWh) – dag cloud candle, log scale
“Berlin reactivated coal-fired power plants and extended their lifespans, with a total output of 1.9 gigawatt-hours generated last winter.” – Reuters
Steenkool
Volgens voorspellingen zal Duitsland het enige grote Europese land zijn dat in 2023 een recessie door moet maken. Het laatste waar het land nu aan denkt is een verdere implementatie van “net zero” klimaatdoelstellingen vlak voor de winter op het Noordelijk halfrond. Vorige week woensdag viel het besluit voor het herstarten van diverse kolencentrales vanaf oktober tot het eerste kwartaal van 2024.
Reuters beschrijft de herstart van kolencentrales in Duitsland als een reactie op de behoefte om schaars gas te vervangen en tekorten te voorkomen, ondanks overvloedige aardgasvoorraden op het continent. De energiestabiliteit wordt bedreigd door de decarbonisatie-inspanningen die fossiele elektriciteitsproductie willen vervangen door onbetrouwbare zonne- en windenergie. Duitsland heeft ook recentelijk haar laatste nucleaire reactor gesloten. Er wordt betoogd dat er geen concreet bewijs is voor een ernstige klimaatcrisis en daarom geen basis is voor strenge beperkingen op broeikasgasemissies. De herstart van kolencentrales wordt gezien als een pragmatische maatregel om de energievoorziening te handhaven, zelfs als er geen directe dreiging is van een klimaatramp.
Prijs ICE Coal leverjaar 2024 (usd/t) – week cloud candle, log scale
“…as the EU wields trade protectionist measures to suppress China’s EV industry, the European economy may suffer.” – Global Times
Emissierechten
De Europese Unie (EU) is begonnen met een anti-subsidieonderzoek naar Chinese elektrische auto’s, met name die geschikt zijn voor maximaal 9 passagiers. De EU stelt dat de door de Chinese overheid gesteunde goedkope export de kwetsbare Europese auto-industrie bedreigt. Dit onderzoek omvat ook Tesla’s elektrische voertuigen. Valdis Dombrovskis, vice-president van de EU, onderstreept dat de EU openstaat voor concurrentie, maar wel eerlijke concurrentie nastreeft.
Tijdens een recente reis naar China heeft Dombrovskis geprobeerd handelsbelemmeringen aan te pakken, maar China heeft haar bezorgdheid geuit over het anti-subsidieonderzoek. Volgens China richt de EU zich niet zozeer op subsidies, maar is ze bang voor de toenemende marktinvloed van Chinese EV-bedrijven en de concurrentie met Europese ondernemingen die langzaam overstappen op elektrificatie. China moedigt de EU aan om de concurrentie met Chinese tegenhangers aan te gaan.
Prijs Emissierechten – Dec-23 contract EEX (eur/t) – week cloud candle, log scale
“Not only are we squandering an opportunity to access local Kansas clean energy resources that invest in our state, but it also is not doing anyone else a favor as far as more greenhouse gas pollution.” – Zack Pistora
Hernieuwbaar
De nieuwe batterijfabriek in Kansas van Panasonic zal een hoeveelheid energie vereisen vergelijkbaar met die van een kleine stad. Hierdoor wordt het nutsbedrijf in de buurt gedwongen een kolencentrale open te houden. Dit heeft weer de kritiek opgeleverd dat de productie van elektrische auto’s en EV’s zelf niet ‘ESG-vriendelijk’ zijn.
Volgens de The Kansas City Star zal Panasonic’s fabriek met een oppervlakte van 360.000 vierkante meter in Johnson County de elektriciteitsvraag doen verdubbelen. Ook zijn twee nieuwe sub-stations nodig en moet 50 kilometer aan transmissiekabel een upgrade hebben.
De elektriciteitsproducent Evergy moet de Lawrence kolencentrale online houden tot en met 2028 om tegemoet te komen aan de nieuwe load van de EV-batterijfabriek. De fabriek zal eind 2025/begin 2026 starten met haar productie. Evergy wil tegen het eind van het decennium overgegaan zijn van kolen op gas. Op dit moment is geen andere elektriciteitsbron in de buurt die voldoende on-demand elektriciteit kan leveren aan de batterijfabriek van Panasonic die ongeveer tussen 200 en 250 megawatt zal vragen.
De bouw van de fabriek kost $ 4 miljard, maar het Japanse bedrijf “is poised to get as much as $6.8 billion from provisions in last year’s federal Inflation Reduction Act”. Daarnaast verwacht Panasonic nog financiering uit lokale en regionale potjes om de fabriek in Johnson County mogelijk te maken.
Zack Pistora, een lobbyist bij Kansas Sierra Club, noemde de EV-batterijfabriek die door een kolencentrale wordt aangedreven een “schande”.
COMCAM – analyse op maat
Onze analyse geeft op hoofdlijnen een aantal ontwikkelingen aan die impact hebben op de energieprijzen. Een uitgebreidere analyse bieden we aan als losse dienst. Zo blijft u op de hoogte van alle relevante trends en ontwikkelingen in energie inkoop, de verwachte prijsontwikkelingen tot 3 jaar vooruit en alle relevante marktontwikkelingen op de energiebeurzen en wet- en regelgeving.
Op deze analyse rust auteursrecht van COMCAM. Teksten mogen niet worden overgenomen, gekopieerd, openbaar mogen worden gemaakt of verveelvoudigd worden, zonder expliciete toestemming van COMCAM. Ook bij citaten of gedeeltelijke overnames is dit niet toegestaan.
Volg ons op LinkedIn om op de hoogte te blijven van wat er speelt in de energiemarkt, de energietransitie & verduurzaming.