Energiemarkt analyse 12 april 2023
Stagflatie-hedges kunnen voorzichtig worden afgestoft.
Bij COMCAM analyseren we doorlopend ontwikkelingen op de energiemarkt. Onze kennis en inzichten delen we in onze marktanalyses.
Ga direct verder naar
> Introductie > Ruwe olie > Elektriciteit > Aardgas > Steenkool > Emissierechten > Hernieuwbaar
Introductie
Stagflatie, het samengaan van inflatie en stagnatie, was een nieuw fenomeen in de zeventiger jaren. Voor die tijd gingen economen uit van de veronderstelling dat inflatie altijd afkomstig was van de vraagkant van de economie. De olieschokken in de zeventiger jaren kwamen echter van de aanbodkant. Deze schokken zorgden voor zowel dalende economische groei als inflatie.
De huidige stresstesten voor het bankwezen hebben allemaal dezelfde tekortkoming. De bankbalansen worden niet getest op een economische terugval in combinatie met stijgende rentes. Dat is de reden dat de recent failliet verklaarde Sillicon Valley Bank (SVB) met vlag en wimpel voor de stresstest zou zijn geslaagd. Net als de grote banken.
De angst voor stagflatie is de laatste tijd afgenomen. Een niet-wetenschappelijke blik op de functie News Trend van Bloomberg laat zien dat het aantal stagflatie-verhalen naar een gemiddelde van 2.000 per maand is gedaald. In 2022 was dat nog 6.600, het jaar daarvoor 2.400. Het aantal verhalen met de term “sticky” erin, een inschatting voor aanhoudende inflatie, is gestegen van 7.500 in 2022 naar 9.600 dit jaar.
De kans op een wereldwijde recessie wordt nu hoger ingeschat vanwege de recente bankencrisis. Dit vanuit economisch oogpunt gezien. Investeerders lijken te veronderstellen dat de inflatie als gevolg hiervan ook weer zal afnemen. De jaarlijkse inflatie is ietwat gedaald in Amerika. Veel regio’s noteren nog een CPI van 6% of hoger. Dat is drie keer hoger dan de 2%-doelstelling van de Fed. In Groot-Brittannië sprong de inflatie weer boven 10%. In de EU bereikten kernprijzen afgelopen maand weer een nieuw record. Bloomberg-journalist Cormac Mullen zegt hierover: “Er zijn enkele onheilspellende parallellen met wat er in de jaren zeventig gebeurde. Toen leed de wereld onder trage groei, hardnekkig hoge prijzen en stijgende werkloosheid, mede dankzij stijgende energieprijzen en een zwakkere dollar”.
Economen koppelen het fenomeen aan een combinatie van externe schokken en verkeerde beleidskeuzes. Waarschijnlijk zal de inflatie afnemen tijdens een economische vertraging. Maar het staartrisico blijft op een hoog niveau hangen en is mogelijk nog niet adequaat ingecalculeerd. Volgens Citigroup is de wereldwijde risico-aversie terug in goedaardig gebied en ver weg van niveaus uit 2020.
“For now, the oil market remains flush with inventories. However, the announced output cuts from OPEC+ will turn the market to a deficit in the second half.” – Manish Raj, Velandera Energy
Ruwe olie
Volgens analist Tom Luongo heeft de ‘deflation trade’ een piek bereikt toen Brent termijncontracten bodemde rond $ 70 per vat op 19 maart. Dankzij de aankondiging van OPEC+ is Brent vorige week hoger geopend met een gap op $ 85 per vat. Volgens de IEA en Goldman zijn vraag en aanbod op de oliemarkt niet in balans. De vraag groeit harder dan het aanbod kan bijbenen. De beweeglijkheid, ofwel volatiliteit, in de olieprijs is sterk toegenomen sinds maart 2022. Dit is zichtbaar in onderstaande weekgrafiek die vanaf dat moment langere candles laat zien. Zie high volatility, de rechterkant van de grafiek.
De oorlog wordt niet alleen uitgevochten op Oekraïens grondgebied. Het raakt de kapitaalmarkten, in het bijzonder de ‘oliepits’ waar de handel plaatsvindt. Olie is de belangrijkste markt ter wereld, veel belangrijker dan de US Dollar of de Amerikaanse obligatiemarkten. Deze laatste markten zijn groter en hebben meer effect op kapitaalstromen dan olie. Er is echter geen handel mogelijk zonder een relatief stabiele markt om olie te prijzen.
De instabiliteit van rentes en valutamarkten zijn dan ook het gevolg van de toegenomen volatiliteit van olieprijzen. Deze beweeglijkheid maakt het voor kleine spelers onmogelijk om hun margeverplichtingen te kunnen blijven voldoen op de termijncontracten. Ze worden het slachtoffer van ‘volatility washing’ of geven gewoon op. Ze gaan iets anders handelen dat minder krankzinnig is.
De marktliquiditeit zal afnemen als de kleine speculanten eruit zijn gespoeld. De markt wordt dan een spel van partijen met de diepste zakken. Europa zit al in de penarie. Ze moet energie tegen hogere prijzen uit Amerika importeren, nu de grootste leverancier van Europa. Lagarde verdedigt de euro zodat de grondstofprijs in eurotermen ook betaalbaar blijft. Europa zou door het vrijgeven van SPR-vaten kunnen worden geholpen door een prijsdaling. Rusland zou via sancties, waaronder de prijslimiet, worden buitengesloten. Saoedi-Arabië maakt grote stappen richting RIC-alliantie (Rusland, Iran en China). Dit is de kern van de veel bredere BRIICSS-alliantie.
Een raffinage-deal met China, het normaliseren van relaties en ‘dialoogpartner’ worden van de Shanghai Cooperation Organization (SCO). Zoals uitgelegd in de energiemarkt analyse van 4 april, zijn dit bewegingen met blijvende impact op het wereldwijde handelslandschap. Zeker voor de komende twee generaties.
“MOIA: Make Oil Investible Again.”
Producenten moeten weer controle krijgen over de markt om weer investeringen mogelijk te maken. Er is geen betere manier om dit te doen dan een $ 10-omkeer in de prijs binnen een aantal dagen. Hierdoor zijn grote speculanten uit de markt gedrukt. Een deel van de oliehandel is verschoven van de markten in New York en Londen. Het enige dat Rusland en Saoedi-Arabië hoefden te doen was wachten op het perfecte moment, de 1ste handelsdag van Q2 2023 om samen te besluiten de prijs te ondersteunen.
De oliebalans ziet er door de aanbodverlaging “insanely bullish” uit voor later dit jaar. Mits de wereldeconomie blijft draaien. Het OPEC+-gevecht met de short sellers heeft ook politieke gevolgen. Het brengt de meeste leden van de groep in lijn met Rusland die in februari een productieverlaging van 500.000 doorvoerde als antwoord op de internationale sancties. De SPR kan geen redding bieden, want deze staat op het laagste niveau sinds 40 jaar.
De impact van de productieverlagingen zal duidelijk worden door de hoogte van de olievoorraden de komende periode. Ook zal dit de prijsrichting bepalen. Olievoorraden zijn in recente weken met meer dan 20 miljoen vaten afgenomen. De wereldwijde onshore voorraden zijn volgens Vortexa in 7 van de laatste 9 weken gedaald. Er is nog een lange weg te gaan voordat tekorten ontstaan.
Veel Chinese raffinaderijen in Shandong provincie kopen steeds hogere volumes Iraanse olie. De Urals olie uit Rusland is duurder geworden door de belangstelling van Chinese staatsraffinaderijen en Indiase kopers. Hierdoor is de Iraanse olie relatief goedkoper geworden.
Volgens schattingen hebben private raffinaderijen, ofwel de Chinese teapots, in maart 800.000 vaten per dag (bpd) aan ruwe olie en condensaten gekocht van Iran. Dit was 20% meer dan in februari, zei Emma Li, een analist bij Vortexa. Importen uit Iran naar de Shandong-provincie, waar de meeste teapots gevestigd zijn, zouden de komende maanden robuust kunnen blijven, volgens de analist.
Er zijn geen officiële gegevens van de Iraanse exporten richting China. De markt gaat daarom uit van tanker-tracking bedrijven die een scherp beeld proberen te krijgen van hoeveel Iraanse olie er wordt verscheept. Rusland was in januari en februari de grootste olieleverancier van China. Het land nam toen dit stokje over van Saoedi-Arabië. De Chinese ruwe olie-import uit Rusland sprong met 23,8% jaar-op-jaar naar 1,94 miljoen bpd in januari en februari 2023.
India heeft ook de Russische importen naar recordniveaus zien toenemen. In februari bleef Rusland de grootste leverancier van India voor de 5e achtereenvolgende maand. Zowel India als China houden zich niet aan de G7-prijslimiet aangezien ze op zoek zijn naar opportunistische aankopen van goedkope olie.
Prijs Ruwe olie – Brent juni 2023 ($/barrel) – week cloud candle, log scale
“Parliament is currently deliberating legislation that would extend the life of nuclear plants beyond 60 years as the government aims to ensure stable electricity supply and promote decarbonization at the same time.” – Tekstgedeelte uit conceptvoorstel G7, geciteerd door The Japan Times
Elektriciteit
Volgens een draft statement geciteerd door The Japan Times zullen energie- en milieuministers van de G7-landen binnenkort het belang van nucleaire elektriciteit onderstrepen ten behoeve van de energiezekerheid te midden van de wereldwijde push richting decarbonisatie. De ministers komen op 15 en 16 april bij elkaar in Japan. De Times zei dat meerdere G7-landen de levensduur van nucleaire centrales willen verlengen en nieuwe centrales willen bouwen. Duitsland is hierover wat minder enthousiast.
“Britain and France are accelerating construction of new nuclear plants, while the development of a small modular reactor is underway in the United States.”
“Germany, which is expected to complete the shutdown of all nuclear plants in the country this month, opposes highlighting the importance of nuclear power.”
Het draft statement bevat ook een plan voor ontwikkelde economieën om kleine modulaire en next-generation reactoren te bouwen. De case voor nucleair wordt komend decennium zelfs sterker wanneer overheden hun economieën carbon-neutraal willen hebben. Dit is onmogelijk te bereiken met alleen wind en zon.
Prijs Baseload Elektriciteit leverjaar 2024 (eur/MWh) – week cloud candle, log scale
“We do not rule out raising the issue of compensation for damages as a result of the explosion of the Nord Stream gas pipelines.” – Dmitry Birichevsky, hoofd Economische Samenwerking
Aardgas
Rusland zou compensatie kunnen vragen voor de schade aan de gesaboteerde Nordstream pijpleidingen in de Baltische Zee. Dit zei een Russische diplomaat tegen nieuwsbureau RIA Novosti in een interview. Er werd niet gespecificeerd van welke partij Rusland compensatie verlangt. Rusland zal blijven aandringen op een onderzoek naar de ontploffingen, zegt Birichevsky. Hij voegt hieraan toe dat “Western countries are actively sabotaging work” naar aanleiding van een VN-resolutievoorstel door Rusland voor een onafhankelijk onderzoek.
De pijpleidingen werden eind september 2022 opgeblazen in nog steeds onopgehelderde omstandigheden. Nordstream 1 transporteerde gas van Rusland naar Duitsland. Nordstream 2 is nooit operationeel geweest nadat Duitsland het certificeringsproces had stopgezet na de invasie door Rusland. Begin september had Rusland de pijpleiding al stilgelegd met de bewering dat het door de Westerse sancties niet in staat was de turbines te repareren. Rusland beschuldigt Westerse geheime diensten dat ze wat te verbergen hebben. De weigering van Zweden om informatie over de sabotage te delen is “puzzling”. Het achterhouden van de onderzoeksresultaten betekent dat de Zweedse autoriteiten iets verbergen. Aldus Maria Zakharova, Russische minister van buitenlandse zaken, afgelopen januari.
Prijs TTF gas leverjaar 2024 (eur/MWh) – week cloud candle, log scale
“Last week, energy unions said they would plan specific strikes to delay maintenance work at reactors to step up the pressure on the government.” – Montel
Steenkool
Afgelopen donderdag werd in Frankrijk de elektriciteits- en gasindustrie gedeeltelijk plat gelegd door de 11e stakingsdag tegen de pensioenhervorming. Volgens EDF en Engie zorgde dit voor een lagere elektriciteitscapaciteit van 7,5 Gigawatt (GW). De beschikbaarheid van hydro-power nam af met 4,9 GW. De kolen- en gasgestookte capaciteit daalde met 2,6 GW.
Prijs ICE Coal leverjaar 2024 (usd/t) – week cloud candle, log scale
“Biodiversity” Is The New ESG
Emissierechten
In de afgelopen weken zijn er miljarden uit ESG-fondsen getrokken. Bedrijven en banken zijn na de ondergang van Sillicon Valley Bank minder uitgesproken over hun ESG. Ze richten zich nu vooral op primaire zaken zoals solvabiliteit en cashflow. Maar, hoe meer dingen veranderen, hoe meer ze hetzelfde blijven. Bloomberg meldt dat, met ESG uit de gratie voor nog geen 5 minuten, is biodiversiteit het nieuwe ‘buzzword’. Deze term zal vrijwel zeker hernieuwde belangstelling in ‘groene’ namen optrommelen. De term heeft ervoor gezorgd dat sommige fondsmanagers hun assets-under-management (AUM) al met 15% hebben vergroot binnen 2 maanden, aldus het rapport. Dit komt na een stijging vorig jaar van 150% in het aantal fondsen dat dergelijke strategieën aanbiedt. De $ 2,9 miljard aan gecombineerde assets voor het nieuwe buzzword verbleekt in vergelijking met ESG. Het voelt aan als het begin van een nieuwe FOMO (fear of missing out) zoals we dat ook bij ESG zagen.
Ingrid Kukulian, hoofd ‘impact & sustainable investing’ en international lead portfolio manager van Federated Hermes: “The move in biodiversity that we have seen is 10 times the speed of what we have seen with carbon. And rightly so, because this is the biggest systemic threat that we face.”
Bloomberg wijst op het moment dat biodiversiteit een belangrijk issue werd (gemaakt): ”Since a landmark agreement was struck at the COP15 summit in December, the finance industry has been forced to pay attention to biodiversity. The Global Biodiversity Framework, signed by almost 200 nations, envisages a central role for banks, insurers and asset managers in reaching the stated goal of mobilizing at least $200 billion each year to protect the natural world.”
Het Bloomberg-rapport merkt op dat er weinig betrouwbare gegevens zijn over biodiversiteit waardoor sommige berekeningen een “black box” lijken. “Kind of like Silicon Valley Bank’s balance sheet.” Wijnand Broer, programma-manager bij ‘Partnership for Biodiversity Accounting Financials’ en partner bij het in Nederland gevestigde consultancy bureau CERM concludeert: “You see more and more data providers entering the market providing biodiversity data, but it’s not always clear what the underlying assumptions are.”
Prijs Emissierechten – Dec-23 contract EEX (eur/t) – week cloud candle, log scale
“The Renewable Intermittency Challenge”
Hernieuwbaar
Amerika heeft een dynamische elektriciteitsmix. Met een range van energiebronnen die elektriciteit genereren op verschillende tijdstippen van de dag. Ten allen tijden moet de geproduceerde elektriciteit de vraag matchen zodat het net in balans blijft. Dit leidt tot cyclische patronen in de dagelijkse en wekelijkse elektriciteitsproductie.
In de graphic hieronder wordt – op basis van EIA-gegevens – de verandering per uur weergegeven van de Amerikaanse elektriciteitsproductie gedurende één week.
Het is van belang onderscheid te maken tussen de drie belangrijkste typen centrales in de Amerikaanse elektriciteitsmix:
- Baseload centrales draaien op volledige of bijna-volledige capaciteit en worden gebruikt om de baseload te leveren, ofwel altijd aan de minimum elektriciteitsvraag te voldoen. Dit zijn doorgaans kolengestookte of nucleaire centrales. Indien regionaal beschikbaar, zijn hydro en geothermische centrales ook geschikt als baseload-bron.
- Peakload centrales zijn Ze kunnen snel worden opgeschakeld tijdens perioden van hoge vraag. Gewoonlijk opereren deze centrales slechts een aantal uren per dag op maximumcapaciteit. Voorbeelden zijn gasgestookte centrales en hydropower plants, waarvan de laatste gebruik maakt van opgepompte voorraad (pumped-storage).
- Intermediate load centrales worden gebruikt in de uren tussen baseload en peakload vraag. Variabele, hernieuwbare bronnen zoals wind en zon (zonder batterij-opslag) zijn geschikt voor intermediair gebruik, samen met andere bronnen.
Aardgas is de grootste elektriciteitsbron van het land met gascentrales die gemiddeld 176.000 MWh elektriciteit per uur in een week produceren. De afschakelbare aard van aardgas wordt duidelijk in bovenstaande infographic. Gasgestookte opwek daalt in de nachtelijke uren en stijgt tijdens de werkuren. Nucleair blijft stabiel gedurende de dagen en in de betreffende week tussen 80.000-85.000 MWh per uur. Nucleaire centrales zijn ontworpen om lang te draaien (1,5 tot 2 jaar) voordat ze opnieuw van brandstof worden voorzien. Ook vereisen ze minder onderhoud waardoor betrouwbare baseload energie geleverd kan worden.
Aan de andere kant leiden zon en wind tot grote fluctuaties. In de week van 7 tot 14 maart fluctueerde de windproductie tussen 26.875 en 77.185 MWh per uur, gebaseerd op windsnelheden. Zonproductie zag grotere extremen, vaak nul of netto-negatief gedurende de nacht en oplopend tot 40.000 MWh in de middag.
Omdat wind en zon vaak variabel en locatie-afhankelijk zijn, is het een uitdaging ze te integreren op het elektriciteitsnet. Netbeheerders zijn afhankelijk van voorspellingen om het aanbod van en de vraag naar elektriciteit in balans te houden.
Zolang meer hernieuwbare capaciteit wordt opgesteld, zijn er drie manieren om de transitie soepeler te laten verlopen:
- Energie-opslagsystemen kunnen gecombineerd worden met renewables om variabiliteit te verlagen. Batterijen kunnen elektriciteit opslaan in perioden van hoge productie (bijvoorbeeld in de middag voor zon) en leveren tijdens perioden van piekvraag.
- Vraagzijde management kan worden gebruikt om flexibele vraag te verschuiven naar perioden van hoge hernieuwbare productie. Bijvoorbeeld, nutsbedrijven kunnen samenwerken met hun industriële afnemers en afspreken om bepaalde fabriekslijnen pas in de middag te laten draaien, op het moment dat de zonproductie piekt.
- Uitbreiding van transmissielijnen kan een bijdrage leveren om hoge kwaliteitsbronnen van zon en wind in afgelegen gebieden te verbinden met regio’s die een hoge vraag kennen. Eind 2021 stond 900 gigawatt wind en zon in de wachtrij om aan het net gekoppeld te worden.
COMCAM – analyse op maat
Onze analyse geeft op hoofdlijnen een aantal ontwikkelingen aan die impact hebben op de energieprijzen. Een uitgebreidere analyse bieden we aan als losse dienst. Zo blijft u op de hoogte van alle relevante trends en ontwikkelingen in energie inkoop, de verwachte prijsontwikkelingen tot 3 jaar vooruit en alle relevante marktontwikkelingen op de energiebeurzen en wet- en regelgeving.
Op deze analyse rust auteursrecht van COMCAM. Teksten mogen niet worden overgenomen, gekopieerd, openbaar mogen worden gemaakt of verveelvoudigd worden, zonder expliciete toestemming van COMCAM. Ook bij citaten of gedeeltelijke overnames is dit niet toegestaan.
Volg ons op LinkedIn om op de hoogte te blijven van wat er speelt in de energiemarkt, de energietransitie & verduurzaming.