Energiemarkt analyse 13 februari 2024
Rode Zee crisis kan nog lang duren waarschuwt Japanse scheepsgigant.
Bij COMCAM analyseren we doorlopend ontwikkelingen op de energiemarkt. Onze kennis en inzichten delen we in onze wekelijkse marktanalyse.
Ga direct verder naar
> Introductie > Ruwe olie > Elektriciteit > Aardgas > Steenkool > Emissierechten > Hernieuwbaar
“It’s a historic event. The situation will continue at least for the coming two or three months. And as a worst-case scenario, six months or one year.” –Takeshi Hashimoto, CEO Mitsui OSK Lines Ltd.
Introductie
Operatie Prosperity Guardian moet commerciële schepen in de Rode Zee beschermen. Het is een door de Verenigde Staten geleide militaire operatie van een multinationale coalitie gevormd als reactie op door Houthi geleide aanvallen op de scheepvaart in de Rode Zee. Het is nog niet gelukt de Houthi-aanvallen rond Bab al-Mandab Strait te stoppen. Vorige week werden projectielen afgevuurd op twee commerciële schepen waarbij één schip werd geraakt. Het onderstreept de aanhoudende risico’s van het varen door de Rode Zee op dit moment.
De Japanse scheepsgigant Mitsui OSK Lines Ltd. gaf een waarschuwing af dat scheepsverstoringen nog tot een jaar kunnen aanhouden. President en CEO Hashimoto wees erop dat er nu nog voldoende verschepingscapaciteit beschikbaar is om verstoringen in de toeleveringsketen op te vangen. Mocht de wereldeconomie snel expanderen zou er mogelijk wel een tekort aan capaciteit ontstaan.
Mitsui OSK Lines heeft ongeveer 800 schepen in haar vloot. Het bedrijf gaf afgelopen maand aan alle verschepingen door de Rode Zee stop te zetten vanwege de drone- en raketaanvallen op commerciële schepen. Laatst waarschuwde MUFG Bank haar klanten dat hogere geopolitieke spanningen de maritieme knelpunten in gevaar brengen. Ook Deutsche Bank benoemt de spanningen in de wereldwijde toeleveringsketen.
Als de regionale instabiliteit zich blijft uitbreiden in het Midden Oosten, zullen andere knelpunten worden beïnvloed. De wereldwijde toeleveringsketens komen dan verder onder druk te staan.
“In Europe, inventories were 20 million barrels (-5%) below the prior 10-year average at the end of December, the most recent data available.” – Amerikaanse Energy Information Administration (EIA)
Ruwe olie
Wereldwijde dieselvoorraden en andere geraffineerde producten liggen onder het verwachte prijspeil. Prijzen zouden snel kunnen stijgen als industriële economieën van Noord-Amerika en West-Europa uit hun recessie komen in 2024. Voorraden van diesel, stookolie en gasolie stonden in januari onder het 10-jarige seizoen gemiddelde in Noord-Amerika, Europa en Singapore. Dit zal opwaartse druk gaan geven op brandstofprijzen.
Investeerders hebben al een positie ingenomen equivalent aan 56 miljoen vaten. In december was dit nog 20 miljoen vaten. Diesel en andere brandstoffen zijn het werkpaard van de industriële economie en daarom het meest gevoelig voor de omstandigheden van de business cyclus.
Recente gegevens hebben bevestigd dat de Amerikaanse maakindustrie weer groeit na een lange, ondiepe cyclische neergang in de afgelopen 2 jaar. Europese fabrikanten zijn een langere en diepere recessie doorgegaan die veroorzaakt werd door de enorme stijging van de energieprijzen. Ook in Europa zijn er tekenen dat het ergste achter de rug is en de sector voor het eind van het jaar weer zal groeien.
Handelaren verwachten dit jaar een renteverlaging van zowel de Amerikaanse Federal Reserve als de Europese Centrale Bank. Dit zal een turbocharger zijn voor de cyclische opgang. Als gevolg hiervan zullen de voorraden olieproducten onder gemiddeld blijven. De oliemarkt zal nog meer verkrappen waardoor verdere opwaartse prijsdruk zal ontstaan.
Het aanbod van brandstoffen is verstoord door Oekraïense drone-aanvallen op petroleumraffinaderijen in Rusland en door Houthi-aanvallen op de scheepvaart in de Rode Zee en de Golf van Aden. De oost-west handel is hierdoor ontregeld. De omleiding van de tankers van de Rode Zee en het Suezkanaal naar de veel langere route rond Afrika heeft geresulteerd in miljoenen vaten diesel en gasolie als extra voorraden op het water. Deze omweg kost naast meer tijd ook meer CO2 uitstoot. Sea Intelligence, een consultancybedrijf voor maritiem transport, heeft onderzoek gedaan naar de extra CO2 uitstoot.
De benchmark crack spreads voor gasolie met levering in Noordwest-Europa stijgen sinds de start van 2024 na een gestage daling in het 4e kwartaal van 2023. De crack spread is het prijsverschil tussen ruwe olie en een olieproduct zoals diesel. Tot nu toe is de impact op de eindgebruiker beperkt gebleven. Dit omdat de ruwe olieprijzen, die het grootste deel van de totale kosten bepalen, sinds begin 2024 vrijwel vlak zijn gebleven.
Gasolievoorraden kunnen verder verkrappen bij een cyclische, opwaartse beweging. Zeker als Saoedi-Arabië en OPEC+-geallieerden erin slagen via de beperking van het aanbod de prijs hoger te stuwen.
Prijs Ruwe olie – Brent april 2024 ($/barrel) – dag cloud candle, log scale
“The Texas grid was primarily designed to perform in the summer heat when demand peaks are generally limited to several hours in the late afternoon and early evening.” – Bill King
Elektriciteit
Door de slechtere prestatie van hernieuwbaar en aanhoudende periodes van hoge vraag loopt het elektriciteitsnet in Texas meer risico op instabiliteit in de winter. Tijdens de recente winterstorm Heather medio januari produceerde het elektriciteitsnet in Texas voldoende energie om te voldoen aan de vraag. Het was spannend. Sinds winterstorm Uri in 2021 leek het erop dat de betrouwbaarheid van de gasgestookte elektriciteitsproductie was verbeterd. Er zijn sindsdien significante toevoegingen van hernieuwbare capaciteit geweest, vooral solar en een kleine hoeveelheid energieopslag in de vorm van batterijen. Dit hielp een nieuwe ineenstorting van het net te voorkomen. Gelukkig was de storm dit jaar niet zo hevig als Uri in intensiteit, duur en hoeveelheid neerslag.
Tijdens de stormpiek had Texas 7% in reserve, doorgaans is dit 10-20%. De storm benadrukt het dilemma dat Texas heeft met haar huidige mix van opwekbronnen, ofwel de brandstofmix. Texas heeft de meest diverse brandstofmix met de meeste hernieuwbare energie in het land, met wind en zon die meer dan 30% bijdragen aan het totaal.
Bij instabiliteit valt de vraag terug op andere bronnen, voornamelijk aardgas. Diverse keren gedurende de recente storm produceerde aardgas bijna 70% van de Texaanse elektriciteit. Deze dynamiek laat zien dat er voor een betrouwbaar elektriciteitsnet voldoende op- en afschakelbare, ook wel dispatchable opwekcapaciteit, beschikbaar moet zijn bij onvoldoende zon- en wind. Momenteel zorgt aardgas hiervoor. Het probleem is dat wind en solar elektriciteit produceren tegen een aanzienlijk lagere prijs waardoor het voor aardgas moeilijk wordt te concurreren bij voldoende zon en wind. In een markt-gebaseerd systeem is dit voor aardgas zelfs een grotere uitdaging als wind en zon veel elektriciteit produceren. Dat komt doordat wind en solar hoge kapitaalkosten vooraf kennen, terwijl de marginale (input) kosten bijna nul zijn.
Zelfs als elektriciteitsprijzen erg laag zijn zullen windproducenten de prikkel hebben te blijven produceren. Dit doordat hun primaire overheidssubsidie gebaseerd is op de hoeveelheid elektriciteit die wordt geproduceerd. In een aantal gevallen zullen windturbines blijven draaien, zelfs bij negatieve prijzen als het net een overaanbod aan elektriciteit heeft voor de productiesubsidie. Gascentrales hebben significante brandstof- en operationele kosten en kunnen het niet veroorloven te blijven produceren als de prijs onder hun inputkosten komt. Daarom is er weinig incentive te investeren in gasgestookte opwek in Texas. Texas bood laatst een pakket incentives voor de bouw van additionele capaciteit aan gas geproduceerde elektriciteit, waaronder leningen met een lage rente. Er waren geen geïnteresseerden.
Het enige andere alternatief is meer opslagcapaciteit voor elektriciteit. Tijdens de recente storm droegen batterijen 1.000 megawatt bij. Het all-time record voor batterijlevering aan het net staat op 2.172 megawatt in februari 2023, een kleine bijdrage. Er is meer batterij-opslag nodig. De kosten van opslag zijn nu nog erg hoog. Ze zullen naar verwachting de komende jaren wel gaan dalen.
Door het goedkope aardgas en de significante bijdrage van wind en zon geniet Texas van de laagste elektriciteitsprijzen, ongeveer 18% onder het nationale gemiddelde. Maar die lage kosten komen tegen een prijs: meer risico op netinstabiliteit. En die besparingen worden vele malen teniet gedaan als een storm als Uri miljarden dollars aan materiële schade aanricht. Het Texaanse elektriciteitsnet hield deze storm stand. Netstabiliteit op de lange termijn blijft echter een uitdaging.
Prijs Baseload Elektriciteit leverjaar 2025 (eur/MWh) – week cloud candle, log scale
“The Chinese and Russian sides are still doing the calculations and estimations and they are working on the economic benefits.” – Luvsannamsrai Oyun-Erdene, premier Mongolië
Aardgas
Rusland en China zijn het nog niet met elkaar eens over de kosten en leverprijzen van Power of Siberia 2, de nieuwe, grote Russische aardgaspijpleiding naar China. Dit zal tot vertraging in de aanleg kunnen leiden volgens Oyun-Erdene, premier van Mongolië, in de Financial Times.
De vertraging in de overeenkomsten suggereert dat Rusland jaren langer moet wachten om een grote gaspijpleiding richting afzetgebied China operationeel te hebben. Deze zou deels het gasvolume moeten vervangen dat niet meer richting Europese markt gaat. Momenteel levert Rusland gas aan China via de Power of Siberia pijpleiding, het eerste afzetkanaal voor Russisch gas richting China, recent door Gazprom voltooid.
Prijs TTF gas leverjaar 2025 (eur/MWh) – dag cloud candle, log scale
LNG: Frankrijk is (was) de grootste importeur van Amerikaanse LNG
Eind januari pauzeerde Joe Biden alle goedkeuringen voor nieuwe LNG export plannen na protesten van klimaatactivisten. Amerika werd afgelopen jaar top exporteur van LNG. Deze pauze zal worden gebruikt voor een nieuwe beoordeling over de economische en milieu impact van de LNG-export naar Europa en Azië volgens Reuters.
Al in het eerste jaar van de Russische invasie van Oekraïne, de start voor de zoektocht naar andere aardgasbronnen, keken veel Europese economieën naar Amerika voor de levering van gas. Frankrijk was koploper in 2022 met een aandeel van 15% van alle geëxporteerde LNG uit Amerika. Groot-Brittannië en Spanje waren ook goed voor een exportaandeel van meer dan 10%.
De Europese landen ontvingen samen ongeveer 69% van alle LNG die Amerika in 2022 exporteerde via schip. Deze verschuiving van handelsstromen ging ten koste van andere partners zoals India en Zuid-Korea die in 2022 respectievelijk 38% en 35% minder LNG-volume ontvingen dan in 2021.
“India is expected to remain a keen buyer of international coal as the country’s domestic reserves are being depleted and power firms rely on coal for about 75% of India’s electricity.” – Reuters
Steenkool
De Amerikaanse exporteurs van thermische kolen verkochten in 2023 meer dan $ 5 miljard overzee. Volgens Reuters gaat het om meer dan 32,5 miljoen metrische ton ten behoeve van elektriciteit, op basis van gegevens van Kpler. De inkomsten uit deze kolenexport waren de op één na hoogste sinds 2017. In 2022 werd een niveau van $ 5,7 miljard bereikt. Dit komt doordat het kolengebruik van Amerikaanse nutsbedrijven is afgenomen tot het laagste niveau van deze eeuw.
Reuters wijst op de divergerende trends tussen afnemend binnenlands kolengebruik en een sterke stijging van de kolenexport. Dit gezien de ambities van het land wereldleider te worden op het gebied van energietransitie en het terugdringen van vervuiling. In 2023 was India de grootste bestemming voor Amerikaanse kolen met 11,8 miljoen ton. Kpler gegevens laten zien dat het volume met 130% is toegenomen ten opzichte van 2022.
India is na China de grootste kolenproducent en consument ter wereld. Dit komt mede doordat grote Amerikaanse bedrijven, zoals Apple, hun toeleveringsketens van China naar India hebben verplaatst, ofwel “friend shoring”. Andere grote exportbestemmingen voor Amerikaanse kolen afgelopen jaar waren Nederland (13,4% van het totaal), Egypte (8,5%), Marokko (6,7%) en Japan (6,0%). Volgens de Amerikaanse Energy Information Administration (EIA) werd een record van 17% van de totale Amerikaanse kolenproductie geëxporteerd in 2023. In 2017 was dat ongeveer 12,5%.
Samengevat: Amerika exporteert steeds meer kolen. Tegelijkertijd verplaatsen Amerikaanse bedrijven de productie van China naar India. Zo worden hun producten (alsnog) op kolengestookte elektriciteitsnetten geproduceerd Azië.
Prijs ICE Coal leverjaar 2025 (usd/t) – week cloud candle, log scale
“Globally, price affordability, anxiety over battery range, a lack of a widespread network of charging points, and higher insurance costs are the key reasons for consumers to think twice before buying an electric vehicle.” – Charles Kennedy, OilPrice.com
Emissierechten
De verkopen van EV’s in Zuid-Korea daalden afgelopen jaar voor het eerst sinds 2017. Een lichte afname van 0,1% volgens Korea Automobile Manufacturers Association (KAMA). De belangrijkste redenen voor de terughoudendheid over te stappen op emissievrije wagens zijn onvoldoende laadpunten en de angst dat batterijen vlam vatten. Ook de hogere rente en hoge prijzen ten opzichte van conventionele passagierswagens spelen een rol volgens Bloomberg.
“Tesla needs to make a cheaper city-oriented EV for China, and Europe needs to get its “mojo” back and capture market share from Chinese EV maker BYD.”
China is bezig de EV-markt over te nemen nu de prijsoorlogen naar Europa zijn uitgebreid en Tesla tijdelijk haar fabriek in Berlijn heeft gesloten vanwege de Rode Zee-aanbodverstoringen. Tesla heeft een nieuwe, lagere-kosten EV in de maak die gebruik zou maken van revolutionaire productietechnologie. Dit model zal naar verwachting medio 2025 op de markt komen.
Het recente koude weer heeft diverse problemen met EV’s blootgelegd. Bittere kou kan de actieradius verminderen. Het weer zorgde ook voor het afsluiten van veel oplaadstations. De voorraad onverkochte EV’s neemt verder toe bij autodealers.
Prijs Emissierechten – Dec-24 contract EEX (eur/t) – week cloud candle, log scale
Nuclear fusion breakthrough could revolutionize Artificial Intelligence (AI)- Tristan Greene
Hernieuwbaar
Een recente doorbraak in de fysica voor de ontwikkeling van nucleaire fusie reactoren voor het produceren van bijna ongelimiteerde energie, is een belangrijke stap verder. De peer review is binnen. Volgens het rapport in de APA Physics journal hebben meerdere teams de resultaten bevestigd en gerepliceerd.
Als de gerapporteerde resultaten correct zijn, kan dit doorbraakonderzoek als platform dienen voor de bouw van praktische fusiereactoren. Deze kunnen helpen de afhankelijkheid van carbon energie te elimineren. Ook kan het als supercharge dienen bij bottlenecks met een grote energieschaarste, zoals artificiële intelligentie (AI) en quantum computing. Dankzij deze next-generation energievorm kunnen grote ontwikkelingssprongen worden gemaakt als de grootste energiebelemmeringen worden opgeheven.
Sam Altman, CEO van OpenAI, zei recent dat er geen toekomstige AI-systemen mogelijk zijn tot er een doorbraak zal zijn op het gebied van fusie-energie. Het is mogelijk dat dit werk de eerste bevestigde stap is naar een proof-of- concept. OpenAI zou in de beste positie verkeren om de energie-vereisten te begrijpen die hiervoor nodig zijn. Opgemerkt dient te worden dat Altman persoonlijk investeert in een privaat bedrijf actief in nucleaire fusie.
COMCAM – analyse op maat
Onze analyse geeft op hoofdlijnen een aantal ontwikkelingen aan die impact hebben op de energieprijzen. Een uitgebreidere analyse bieden we aan als losse dienst. Zo blijft u op de hoogte van alle relevante trends en ontwikkelingen in energie inkoop, de verwachte prijsontwikkelingen tot 3 jaar vooruit en alle relevante marktontwikkelingen op de energiebeurzen en wet- en regelgeving.
Op deze analyse rust auteursrecht van COMCAM. Teksten mogen niet worden overgenomen, gekopieerd, openbaar mogen worden gemaakt of verveelvoudigd worden, zonder expliciete toestemming van COMCAM. Ook bij citaten of gedeeltelijke overnames is dit niet toegestaan.
Volg ons op LinkedIn om op de hoogte te blijven van wat er speelt in de energiemarkt, de energietransitie & verduurzaming.