Energiemarkt analyse 17 januari 2023
Wereldbank waarschuwt voor wereldwijde recessie.
Bij COMCAM analyseren we doorlopend ontwikkelingen op de energiemarkt. Onze kennis en inzichten delen we in onze marktanalyses.
Ga direct verder naar
> Introductie > Ruwe olie > Elektriciteit > Aardgas > Steenkool > Emissierechten
Introductie
“The world’s economy is on a razor’s edge and could easily fall into recession if financial conditions tighten.” – Ayhan Kose, econoom bij de Wereldbank
Een half jaar geleden stelde de Wereldbank haar vooruitzichten neerwaarts bij voor 2022 en 2023. Redenen voor de groeivertraging waren de oorlog in Oekraïne, lockdowns in China, aanbodketenverstoringen en het risico op stagflatie. In haar meest recente rapport over de wereldwijde economie, stelt de Wereldbank haar groeiverwachting voor 2023 verder naar beneden bij, tot 1,7%.
Deze verzwakking wordt geleid door grote economieën als Amerika, Europa en China. Het zou de zwakste groei in bijna dertig jaar zijn. Alleen overschaduwd door 2009 en 2020. De Wereldbank zei vorig jaar dat centrale banken wereldwijd alert moeten blijven. Met name voor het risico dat een agressief monetair beleid – van renteverhogingen om inflatie te bestrijden – veel landen zou kunnen treffen.
Het nieuwe rapport roept centrale banken op om de risico’s voor financiële stabiliteit te helpen verminderen en een buitensporige wereldwijde economische vertraging te voorkomen bij het nastreven van inflatiedoelstellingen. Op dit moment kijken centrale banken recht in het gezicht van hun wraakgodin: stagflatie.
Amerika zou dit jaar een recessie kunnen afwenden. De Wereldbank voorspelt een groei van 0,5% voor de Amerikaanse economie. Wereldwijde groeivertraging zal een tegenwind zijn voor bedrijven en consumenten. Bovenop de hoge prijzen en gestegen leenkosten. Amerika blijft ook kwetsbaar voor verdere verstoringen in de aanbodketen door covid-beleid en oorlog in Oekraïne.
Europa, al lang een grote exporteur naar China, zal lijden onder een zwakkere Chinese economie. Verwacht wordt dat de EU-economie dit jaar geen groei zal laten zien, na een expansie van 3,3% in 2022. De Chinese economie zal met 4,3% groeien, bijna een procentpunt lager dan voorheen werd voorspeld.
Als de sombere prognose van de Wereldbank uitkomt, zal de wereldwijde economie in het huidige decennium twee wereldwijde recessies meemaken. Dat is niet meer gebeurd sinds de dertiger jaren van de vorige eeuw.
“Something just doesn’t quite jive between the optimism flooding back into cyclicality versus an oil price which should have lot more going for it.” – Privorotsky, Goldman Sachs
Ruwe olie
De olieprijzen stonden fors onder druk in de eerste week van 2023. Vanwege onzekerheid over de vraag herstelde de olieprijs in de tweede week. Het loslaten van strikt zero-covid beleid in China is een bron voor deze ruis.
De olieprijs laat weinig tekenen van leven zien ondanks het enthousiasme over China’s heropening. Ook de lage Amerikaanse voorraden en een ‘de facto’ putoptie vanuit de Strategische Petroleum Reserve (SPR) < $ 70 hebben nog weinig impact hierop. Het niveau waarop de Biden regering weer vaten wil inslaan om de SPR aan te vullen. Het Russische aanbod blijft een rol spelen. De Chinese vraag kan zoals verwacht een sterke opleving zien.
Grondstofanalisten bij Standard Chartered zeggen dat de neerwaartse trend van 7 maanden op z’n laatste benen loopt. De psychologie achter de sterke prijsrally is afgekoeld en vervangen door excessief pessimisme. Hierdoor is de olieprijs tot onder hun target prijs voor 2023 gedaald. De analisten verwachten dat de groei vooral afkomstig zal zijn uit de Azië-Pacific regio. Hedge Fund manager Pierre Andurand ziet dit jaar een olieprijs van $ 140 per vat als Aziatische economieën volledig heropenen en er geen lockdowns meer volgen.
De olievraag wordt volgens Andurand beperkt door de marktgroei van elektrische auto’s (EV’s) die het potentieel heeft 600.000 bpd te vervangen. Ook Bank of America (BoA) ziet een snelle terugkeer van de Brent prijs boven $ 90 per vat. De bank geeft argumenten als Chinese heropening en een minder streng renteregime van de Fed.
De Chinese vraag naar ruwe olie zal naar verwachting een recordniveau bereiken van 16 miljoen bpd. Dat is een toename van 800.000 bpd. De Chinese overheid heeft raffinaderijen via hogere quota’s groen licht gegeven hun olie-import te vergroten.
De wereldwijde olievraag zal in 2023 volgens hen toenemen met 1,7 miljoen bpd, waarvan de helft wordt gedreven door China. Ondertussen houdt Rusland de prijs van haar vlaggenschip Urals scherp in de gaten.
Reuters bericht dat scheepstarieven met 20% zijn gestegen sinds het begin van het nieuwe jaar. Reden hiervoor zijn de toegenomen risico’s en dus de verzekeringspremie. Een aantal verzekeraars verlenen geen diensten meer voor schepen en vliegtuigen die goederen vervoeren vanuit Wit-Rusland, Rusland en Oekraïne. Herverzekeraars zijn door dezelfde verhoogde risico’s ook niet actief in de regio. De Zwarte Zee, gedeeld door Roemenië, Bulgarije, Oekraïne, Rusland, Georgië en Turkije, is een belangrijke ader voor de doorvoer van olie en olieproducten.
Een kwart van de verschepingen in december had Westerse verzekeringsdekking. Dat betekent dat minstens 25% van de olie werd verkocht voor minder dan $ 60 per vat. “Aan de andere kant zijn tankertarieven gedaald vanwege het embargo.” Vóór 5 december 2022 hebben Europese raffinaderijen hun aankopen aanzienlijk vergroot.
Prijs Ruwe olie – Brent maart 2023 ($/barrel) – week cloud candle, log scale
“If very large numbers of new heat pumps and charging stations continue to be installed, then we’ll have to worry about overload problems and local power failures … if we do not act” – Klaus Müller, president van de Duitse Bundesnetzagentur
Elektriciteit
Die Welt schrijft dat Klaus Müller gewaarschuwd heeft voor het toenemend aantal particuliere oplaadstations voor EV’s en elektrische warmtepompen. Zij kunnen overbelasting van het Duitse elektriciteitsnet veroorzaken. Volgens het rapport van de regelgever zijn met name lokale low-voltage netwerken kwetsbaar voor verstoringen. De beheerder heeft daarom een strategie document gepubliceerd om de elektriciteitsconsumptie van warmtepompen en EV-oplaadstations te rantsoeneren in tijden van intensieve netwerk belasting. Op 1 januari 2024 moet dit rantsoeneringsplan van kracht worden. Zelfs tijdens een dergelijke rantsoenering zouden particuliere laadstations nog steeds in staat zijn voldoende stroom af te nemen voor het binnen 3 uur opladen van een EV-batterij met een actieradius van 50 kilometer, zegt Müller.
Bijna 25% van de opwek in het grootste elektriciteitsnetwerk van Amerika heeft gefaald tijdens de kerststorm. PJM Interconnection, een regionaal elektriciteitsnetwerk dat strekt van Illinois tot New Jersey, verklaarde een noodsituatie tijdens de kerst. Autoriteiten stonden op het punt rolling blackouts te implementeren voor miljoenen klanten vanwege gedeeltelijke sluitingen van elektriciteitscentrales. Ongeveer 70% van de 46 gigawatt aan stroomuitval werd veroorzaakt door aardgascentrales die offline gingen. Maar ook kolencentrales lieten het afweten.
De sterk gedaalde temperatuur zorgden voor een recordvraag naar elektriciteit. Deze load was extreem hoog ten opzichte van de afgelopen 10 jaar.
Prijs Baseload Elektriciteit leverjaar 2024 (eur/MWh) – week cloud candle, log scale
Hoe Europa haar aardgasconsumptie heeft verlaagd.
Aardgas
De EU-landen hebben een doelstelling gesteld om hun aardgasconsumptie tussen augustus 2022 en maart 2023 te reduceren met 15% ten opzichte van het 5-jarige gemiddelde. Dit moet bijdragen aan de vervanging van het weggevallen Russische gasaanbod. In december kondigde Eurostat aan dat de EU op weg is dat doel te halen. De gasconsumptie in de EU-27 is met ongeveer 20% afgenomen gedurende de periode augustus-november. Deze afname is gemeten ten opzichte van het gemiddelde tussen 2017 en 2021.
In 18 landen, waaronder Duitsland (-20%), is de vraag met meer dan de 15%-target ingezakt. Onderstaande afbeelding van Statista toont deze forse daling van de Europese gasconsumptie.
De grootste reducties zijn te vinden in Finland (-53%), Letland (-43%) en Litouwen (-42%). Zes EU-lidstaten hebben hun consumptie verminderd, maar de target niet gehaald. Twee landen lieten een toename zien: Malta (+7%) en Slovakije (+3%).
De Amerikaanse gasprijs is vanaf de top in augustus met 61% gedaald. De vertraagde herstart van de Freeport LNG exportfaciliteit en milde temperaturen hebben hierbij een rol gespeeld. De prijs veerde vorige week op door het nieuws dat de beschadigde fabriek aan de Texaanse Golfkust waarschijnlijk voor het eerst sinds de sluiting na een explosie in juni stroom van het net heeft gehaald, aldus Bloomberg. De exportfaciliteit, verantwoordelijk voor 20% van de Amerikaanse LNG-export, heeft al ten minste vier keer een gedeeltelijke herstart uitgesteld. Het ligt al zeven maanden stil.
Noorwegen heeft Rusland in 2022 vervangen als grootste aardgasleverancier van Duitsland. De totale, Duitse gasimport nam af met 12,3%, in vergelijking met 2021. Dit bericht Bundesnetzagentur, de Duitse netbeheerder. Noorwegen leverde 33% van het gas dat Duitsland afgelopen jaar importeerde. Het aandeel van Russisch gas daalde tot 22%. In 2021 was dit nog 52%.
Afgelopen jaar reduceerde Rusland geleidelijk het gasaanbod via de Nordstream pijpleiding in juni. Begin september werd de pijpleiding volledig gesloten. Rusland claimde dat Westerse sancties het onmogelijk maakte de gasturbines te repareren. Het gebrek aan Russische gasleveranties werd deels gecompenseerd door additionele importen uit o.a. Nederland, België, en Noorwegen.
Veel gas werd bespaard door Duitse huishoudens en door beperking van de industriële productie als gevolg van de hoge gasprijzen. Duitsland is zich gaan richten op de import van LNG. Het land begon met de bouw van regasiffication terminals om de vrachten te kunnen ontvangen. De eerste terminal, een drijvende LNG-importterminal bij Wilhelmshaven, werd eind 2022 officieel geopend. Afgelopen week verwelkomde Duitsland hier de eerste LNG-tanker vanuit Amerika.
Winter keert binnenkort terug in Noordwest-Europa. Dit na een recordwarmte in Europa voor de eerste helft van januari. Een neerwaartse verschuiving in temperatuur wordt verwacht voor de tweede helft van januari. De meest recente wereldwijde weermodellen, waaronder GFS Operational and ECMWF Operational, voorspellen temperaturen van onder 5, 10 en 30-jarige gemiddelden. Vriestemperaturen in de tweede helft van de maand zal de stookvraag omhoog stuwen.
Prijs TTF gas leverjaar 2024 (eur/MWh) – week cloud candle, log scale
“Now with the Greens firmly entrenched in government, energy policy is getting deeper and deeper into an unbelievable mess.”
Steenkool
De Groenen hebben de sluiting van Duitse nucleaire centrales afgedwongen onder Angela Merkel. Tegenwoordig zijn ze zowel vóór als tegen kolen. Het gaat hier om bruinkool, de meest vervuilende van alle elektriciteitsbronnen.
Duitse klimaatactivisten protesteren tegen de uitbreiding van een kolenmijn. Sommige activisten richten hun woede op de Groene partij die onderdeel is van regionale en nationale overheden. De overheid en RWE wijzen op de noodzaak van kolen voor de Duitse energiezekerheid. Robert Habeck, minister van economie en klimaat, noemt het slopen van een dorp ten behoeve van de mijnuitbreiding een goede beslissing voor klimaatbescherming. Het is symptomatisch voor de vele tegenstellingen van het Duitse energiebeleid.
De formele exit datum voor de kolengestookte elektriciteitsproductie in Duitsland is verschoven van 2038 naar 2030. Dit zal een lastig te halen timetable worden nu het goedkope Russische gas is weggevallen. Nucleaire energie zal in april 2023 eindigen. Het gokken op een exit in 2030 is gokken op de afwezigheid van schokken. Kolen zorgt voor maar liefst 31% van de Duitse elektriciteitsproductie, tegen 8% in 2015..
Terwijl Duitsland dorpen sloopt om bruinkool te winnen, komt de EU met het grootste carbon belasting plan ter wereld, het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM). Het is een belasting op importen uit landen die kolen verbranden om goederen te produceren. CBAM zal betrekking hebben op ijzer, staal, cement, aluminium, kunstmest en elektriciteit.
Prijs ICE Coal leverjaar 2024 (usd/t) – week cloud candle, log scale
“To spread the benefits of modern civilisation to the entire human family would require much more energy, as well as newer sources.” – Dr. Wallace Manheimer, PhD physics MIT
Emissierechten
In een recent gepubliceerde paper stelt Dr. Wallace Manheimer dat het streven naar netto nul het eind van de moderne beschaving zal betekenen. Met betrekking tot wind en zon schrijft hij dat het vooral tragisch zou zijn ”wanneer deze nieuwe infrastructuur niet alleen zou falen, maar biljoenen zal kosten, grote delen van het milieu vervuilen en helemaal niet nodig zijn.” De belangen zijn enorm.
Manheimer heeft 50 jaar onderzoek gedaan op nucleair gebied en 150 wetenschappelijke papers gepubliceerd. Volgens hem is er zeker geen wetenschappelijke basis voor de verwachting van een klimaatcrisis in de komende 100 jaar door teveel CO2 in de atmosfeer. Hij beargumenteert dat er geen reden is waarom de samenleving niet door kan gaan met fossiele en nucleaire elektriciteitsproductie en geleidelijk meer naar nucleair over te gaan.
De nadruk op een valse klimaatcrisis wordt een tragedie voor de moderne samenleving, die van betrouwbare en betaalbare energie afhankelijk is. Windmolens, zonnepanelen en back-upbatterijen hebben deze eigenschappen niet.
Dit verkeerde verhaal wordt gepusht door wat ook wel het climate industrial complex wordt genoemd, bestaande uit wetenschappers, de meeste media, industriëlen en wetgevers. Het groepje is volgens de topwetenschapper “werkelijk een onbetrouwbare alliantie”. Het industriële klimaatcomplex moedigt geen discussie aan over hoe uitdagingen aan te pakken op een manier die voor iedereen het beste is.
Prijs Emissierechten – december 2023 contract EEX (eur/t) – dag cloud candle, log scale
COMCAM – analyse op maat
Onze analyse geeft op hoofdlijnen een aantal ontwikkelingen aan die impact hebben op de energieprijzen. Een uitgebreidere analyse bieden we aan als losse dienst. Zo blijft u op de hoogte van alle relevante trends en ontwikkelingen in energie inkoop, de verwachte prijsontwikkelingen tot 3 jaar vooruit en alle relevante marktontwikkelingen op de energiebeurzen en wet- en regelgeving.
Op deze analyse rust auteursrecht van COMCAM. Teksten mogen niet worden overgenomen, gekopieerd, openbaar mogen worden gemaakt of verveelvoudigd worden, zonder expliciete toestemming van COMCAM. Ook bij citaten of gedeeltelijke overnames is dit niet toegestaan.