Energiemarkt analyse 17 oktober 2023
Aanbodrisico’s niet verdwenen door volle gasbuffer EU.
Bij COMCAM analyseren we doorlopend ontwikkelingen op de energiemarkt. Onze kennis en inzichten delen we in onze wekelijkse marktanalyse.
Ga direct verder naar
> Introductie > Ruwe olie > Elektriciteit > Aardgas > Steenkool > Emissierechten > Hernieuwbaar
Introductie
“The region has paid a high price in terms of reduced manufacturing activity, which could lead to permanent deindustrialization unless gas prices are reduced significantly within the next couple of years.” – John Kemp, Reuters
De gasvoorraden zijn gevuld tot bijna volledige capaciteit, ofwel “full storage”. De EU heeft record hoeveelheden aardgas geaccumuleerd in haar opslagfaciliteiten en ligt voor op schema. Het nieuws over het tempo waarmee de opslagcavernen werden gevuld en het halen van de 90% november target, was halverwege augustus reden voor een begrijpelijke trots vanuit Brussel. Energieleveranciers stopten daar niet. Begin oktober was de gasopslag in de EU bijna 100% vol. En toch kan dit mogelijk niet voldoende zijn om het wintergasaanbod zeker te stellen.
Afgelopen jaar zagen Europese landen een milder-dan-gebruikelijke winter voor het grootste deel van het stookseizoen. Het gas dat tegen exorbitant hoge prijzen was aangekocht tijdens de zomer van 2022 bleef ongebruikt in de buffer vanwege het weer. Ondanks het milde weer en volledige voorraden werden energiebesparings-maatregelen opgelegd aan grote consumenten. Dit jaar zal niet anders zijn. De opslag kan tot de nok toe zijn gevuld, er zullen initiatieven zijn, waaronder verplichte, zoals laatst in Duitsland.
Een 100% gevulde buffer betekent niet een 100% consumptiedekking. De opslagcapaciteit voor aardgas in de EU dekt ongeveer een derde van de vraag. Er is ruimte om 100 miljard kuub aardgas op te slaan. Dat is 1/3de van wat het Europese blok consumeert. Lang niet genoeg voor aanbodzekerheid. Europese landen zullen vloeibaar aardgas (LNG) moeten blijven importeren gedurende de winter. Tenzij Europa weer geluk heeft en een ongebruikelijk warme winter meemaakt.
De kwetsbaarheid van het gasaanbod werd recent zichtbaar door prijsbewegingen als gevolg van het arbeidsconflict in Australische LNG-fabrieken. Europa is geen grote koper van Australische LNG. Australië is echter werelds grootste exporteur. Elke verstoring in het Australische aanbod verstoort het wereldwijde aanbod. Dit is de prijs van de afhankelijkheid van een wereldwijde LNG markt. Deze markt kan snel in een verkopersmarkt veranderen, wat de plannen van de kopers ook zijn, waaronder een kartel van kopers.
Ondertussen is de vraag naar gas met 10-15% gedaald in de afgelopen 12 maanden. Dankzij overheidsinspanningen, maar vooral ook door het hoge prijsniveau. Volgens John Kemp van Reuters is er weinig kans op een herstel van de vraag. Ondanks een hogere aanbodzekerheid is de vraagkant dit jaar ondermaats gebleven. Dit jaar lijkt Europa tevreden te zijn met de gevulde gasopslagcavernen. Met een gemiddelde seizoenonttrekking van minder dan 600 Terawattuur (600.000 GWh), is de kans op een tekort klein. Er is ook een lagere energieconsumptie door industriële gebruikers. Dat is positief voor de gasopslagniveaus, maar negatief vanuit een economisch groeiperspectief. Dat laatste heeft nog weinig aandacht.
“Calls to stop investments in new oil projects are misguided and could lead to energy and economic chaos.” – OPEC Secretary General Haitham Al Ghais
Ruwe olie
In haar World Oil Outlook stelt OPEC dat de wereld $ 14 biljoen aan cumulatieve investeringen in de oliesector nodig heeft om marktstabiliteit te verzekeren tegen 2045 om zo energie- en economische chaos te voorkomen. De investeringen zouden jaarlijks gemiddeld ongeveer $ 610 miljard moeten bedragen. De bulk hiervan zou naar het upstream segment moeten gaan, aldus het kartel. De cumulatieve investeringen in de upstream moet tegen 2045 ongeveer $ 11,1 biljoen zijn, ofwel gemiddeld $ 480 miljard per jaar. OPEC verhoogt ook haar lange termijn vraagvoorspelling naar 116 miljoen vaten per dag (bpd) in 2045. Dat is 6 miljoen bpd meer dan in de Outlook van 2022.
NB: Upstream is vroeg in de waardeketen, dus bij de bron. Downstream is naar beneden in de zogenaamde bedrijfskolom, dus meer richting eindproduct en eindconsument.
President Poetin gaf vorige week woensdag aan dat Rusland en Saoedi-Arabië waarschijnlijk hun productieverlaging zullen verlengen tot in 2024. Hij waarschuwde dat de onrust in het Midden-Oosten impact heeft op olie-exporten met als gevolg hogere verschepings- en verzekeringskosten. Ook merkte hij op dat Rusland en Saoedi-Arabië hun samenwerking waarschijnlijk zullen voortzetten.
Amerika heeft sancties aangekondigd tegen twee tankereigenaren voor het transport van Russische olie, verkocht boven de limiet van $ 60 per vat. Het is de eerste keer dat Amerika sancties oplegt voor een overtreding van dit G7 plafond. Een aantal maanden handelde Russische olie onder de $ 60, waardoor de limiet eenvoudig was af te dwingen. Dit jaar begonnen benchmark olieprijzen te stijgen en hiermee ook de prijs van Russische olie. In september bedroeg het verschil, tussen de G7 prijslimiet en de werkelijke prijs waarvoor Russische olie werd verkocht, meer dan $ 20 per vat.
De Indiase dieselexporten naar Europa bereikten een hoogtepunt in september, volgens tanker-tracking gegevens en analisten. Afgelopen maand lag de hoeveelheid dieselvracht van India richting Europa gemiddeld tussen 280.000 en 303.000 bpd. Dat is ruwweg de helft van alle Indiase dieselverschepingen in september, volgens scheeps-tracking gegevens van LSEG, Vortexa en Kpler. Tegelijkertijd zijn Indiase dieselverschepingen oostwaarts richting Singapore gedaald in september. Dit wordt veroorzaakt door de prijzen van dieseltermijncontracten tussen Europa en Azië waardoor Europa aantrekkelijk was om naar te verschepen.
De prijsverschillen zijn nu kleiner geworden. Dat betekent dat de hoge Indiase dieselverschepingen van september naar Europa niet herhaald zullen worden in oktober. Aan de ene kant dragen de hoge Indiase dieselexporten naar Europa van afgelopen maand bij aan de brandstofvoorraden voor de winter. Aan de andere kant wordt potentieel de neerwaartse druk op de raffinagemarges in Azië verminderd. Aldus handelaren en analisten tegen Reuters.
De hogere verschepingen in september zouden ook het gevolg kunnen zijn van het tijdelijke Russische verbod op dieselexporten naar de meeste markten. Dit zegt Serena Huang, hoofd van APAC-analyse bij Vortexa. Ruim een week geleden werd het verbod op de meeste dieselexporten opgeheven door Rusland. Twee weken na aankondiging van de exportbeperkingen op diesel en benzine om binnenlandse prijzen onder controle te houden. Het exportverbod dat op 21 september van kracht werd had invloed op de Russische dieselexport die vanaf februari van de EU is weggeleid. Rusland verscheept nu diesel naar Turkije, het Midden-Oosten, Noord- en West-Afrika en Brazilië.
Een analyse van Reuters heeft aangetoond dat China tot nu toe dit jaar waarschijnlijk $ 10 miljard heeft bespaard op de import van gesanctioneerde ruwe olie. Venezuela, Iran en Rusland staan allen op de sanctielijst. Deze landen waren goed voor 25% van de Chinese ruwe olie-aankopen in de eerste 9 maanden van 2023. De Russische olie met korting is dit jaar door China en India opgekocht ter vervanging van de olie-import uit Saoedi-Arabië. China importeerde tussen januari en september een recordvolume van 2,77 miljoen vaten per dag uit Rusland, Iran en Venezuela, op basis van volgers van scheepsverkeer Kpler en Vortexa.
Rusland blijft China’s grootste leverancier van ruwe olie ondanks hogere olieprijzen en de lagere korting van Russische olie de afgelopen periode. Gedurende de eerste helft van 2023 lag de gemiddelde Chinese import van Russische ruwe olie rond de 2,13 miljoen bpd. Hierdoor kon Rusland het stokje overnemen van Saoedi-Arabië als China’s topleverancier. Dit volgens schattingen van Chinese douanegegevens van Financial Times. China importeert nu ook meer olie uit Iran vanwege de scherpere concurrentie met India voor goedkope Russische olie en een zwakkere sanctiehandhaving door Amerika dit jaar.
De Amerikaanse export van ruwe olie bereikte een hoogtepunt in de eerste helft van het jaar, gemiddeld 3,99 miljoen bpd. Dat is bijna 20% hoger ten opzichte van dezelfde periode in 2022, aldus de Energy Information Administration (EIA). Het grootste deel van de ruwe olie die Amerika exporteerde, 1,75 miljoen vaten per dag, vond haar weg naar Europa, vooral naar Nederland en Groot-Brittannië. Azië was de tweede grootste bestemming met 1,68 miljoen bpd, met het grootste deel voor China en Zuid-Korea.
Ondanks dit record bleef Amerika netto-importeur van ruwe olie in de eerste 6 maanden van 2023, aldus de EIA-gegevens. Het grootste deel van deze import komt uit Canada en Mexico, met name zware olie. Raffinaderijen in Amerika kunnen vooral zware, zure ruwe olie verwerken terwijl de meeste olie die in Amerika wordt gewonnen lichte, zoete olie is, dus met een laag zwavelgehalte. De Amerikaanse olieproductie staat momenteel op 12,9 miljoen bpd, iets onder het all-time weekrecord van 13,1 miljoen bpd in maart 2020.
Prijs Ruwe olie – Brent december 2023 ($/barrel) – dag cloud candle, log scale
“As the use of SMRs becomes more commonplace, their fast-manufacturing time and small land footprint will likely appeal to companies looking for alternative clean energy sources.”
Elektriciteit
‘To power the datacenters that the Microsoft Cloud and AI reside on, Microsoft is seeking a principal program manager for nuclear technology, who will be responsible for maturing and implementing a global Small Modular Reactor (SMR) and microreactor energy strategy.’ –job description
Microsoft hint met deze vacature voor “Principal Program Manager Nuclear Technology” op haar nucleaire plannen om de mogelijkheid te onderzoeken voor het integreren van Small Nuclear Reactors (SMR’s) en microreactoren in haar operationele activiteiten. SMR’s bieden snelle inzet, lagere kosten en verhoogde veiligheidskenmerken, met meer dan 80 ontwerpen die wereldwijd ontwikkeld worden. Uitdagingen voor het verkrijgen van materialen voor SMR-ontwikkeling, vooral uit politiek complexe regio’s, zouden het commerciële uitrollen kunnen vertragen.
Microsoft zou één van de eerste bedrijven zijn die SMR-technologie wil gebruiken voor haar hoge energieconsumptie vanwege AI (Artificial Intelligence) en andere technologieën. De potentie van SMR’s is met veel enthousiasme ontvangen omdat ze sneller en tegen lagere kosten kunnen worden gebouwd dan traditionele nucleaire reactoren. Nu het bedrijfsleven een groot aantal digitale technologieën begint te gebruiken in haar dagelijkse activiteiten, zal de energieconsumptie substantieel toenemen. Hierdoor wordt het gebruik van low-carbon nucleaire elektriciteit in toenemende mate aantrekkelijk.
SMR’s zijn geavanceerde nucleaire reactoren die 300 MW(e) elektriciteit per unit kunnen produceren. Vergelijkbaar met ongeveer een derde van de capaciteit van een traditionele reactor. SMR’s zijn een stuk kleiner en modulair, waardoor transport naar en assemblage in fabrieken eenvoudiger wordt. Door de kleine omvang is het mogelijk een SMR te installeren op plekken die niet geschikt zijn voor grotere reactoren. Ze zijn aanzienlijk goedkoper en sneller te bouwen dan conventionele nucleaire reactoren. Ze kunnen modulair worden uitgebreid om te kunnen voldoen aan de toenemende energievraag van een specifieke locatie.
Er zijn strenge veiligheidsnormen bij de bouw van SMR’s, dus het risico op onveilig vrijkomen van radioactiviteit is significant gereduceerd. Deze systemen kunnen in geval van slecht functioneren automatisch worden gestopt zonder menselijk ingrijpen. Bedrijven zijn nog voorzichtig te investeren in SMR’s omdat hun economische concurrentievermogen in praktijk nog moet worden bewezen. Als energiebedrijven het volgende decennium SMR’s gaan uitrollen zal er een beter inzicht zijn in de toepasbaarheid en kosten ervan.
De technologie staat nog wel in de kinderschoenen. Microsoft lijkt één van de eerste bedrijven te zijn die SMR serieus wil inzetten. Nu bedrijven blijven digitaliseren is er meer energie nodig voor hun activiteiten. AI-onderzoekers zeggen bijvoorbeeld dat er bij het trainen van een “single large language deep learning model”, zoals OpenAI’s GPT-4, ongeveer 300 ton CO2 vrijkomt. De gemiddelde persoon is goed voor ongeveer 5 ton aan CO2 per jaar. Microsoft lijkt nu een routekaart te tekenen voor het gebruik van SMR’s om elektriciteit te leveren ten behoeve van de ontelbare computations nodig voor AI.
Het is niet de eerste keer dat een techgigant belangstelling toont in nucleaire elektriciteit. In mei tekende Microsoft een PPA (power purchase agreement) met Helion, een startup in nucleaire fusie, om vanaf 2028 elektriciteit af te nemen. Bill Gates, medeoprichter van Microsoft, is de voorzitter van de board van Terrapower, een bedrijf dat SMR-technologie ontwikkelt. Het is overigens niet bekend of Terrapower reactoren gaat leveren aan Microsoft.
Ondanks het optimisme rondom SMR-technologie is een commerciële uitrol waarschijnlijk nog ver weg door moeilijkheden bij het verkrijgen van de materialen die nodig zijn om dit soort reactoren te maken. Veel SMR’s die nu geproduceerd worden, maken gebruik van uranium verrijkt tot gehaltes van 15 tot 19,75%. Ook wel bekend als high-assay low-enriched uranium (HALEU). Dit is momenteel alleen commercieel beschikbaar uit Rusland, waarmee veel landen en bedrijven hun banden hebben verbroken. Chris Levesque, de CEO van TerraPower explained: “It has become clear that domestic and allied HALEU manufacturing options will not reach commercial capacity in time to meet the proposed 2028 in-service date for the Natrium demonstration plant.”
Afgelopen week steeg het front power contract van november met 30%. De prijs van de front maand in gas steeg zelfs met 40%. De weekgrafiek van leverjaar 2024 laat ook een lange groene candle zien met een stijging van bijna 20%. Maandag 16 oktober werd een neerwaartse correctie ingezet.
Prijs Baseload Elektriciteit leverjaar 2024 (eur/MWh) – week cloud candle, log scale
“There are no discussions to set up a (gas) cartel.” – Alexander Novak, vice-premier Rusland via Reuters
Aardgas
Er zijn geen plannen voor het creëren van een aardgaskartel vergelijkbaar met het OPEC-kartel in ruwe olie, aldus Novak, plaatsvervangend premier van Rusland.
De Gas Exporting Countries Forum (GECF) is een organisatie van gasproducenten en exporteurs. Deze organisatie werkt niet samen om het aanbod te bepalen zoals OPEC dat doet. Rusland is lid van de GECF. Haar hoogste energie official Novak zei dat deze gasorganisatie vooral gaat om het uitwisselen van ideeën.
Sinds de Russische invasie en het beëindigen van de toevoer van het meeste Russische pijpleidinggas naar Europa, is de EU zich gaan richten op LNG-importen en verhoogde leveringen via offshore pijpleidingen vanuit Noorwegen en Noord-Afrika. Het Russische aanbod dat vervangen moest worden bedroeg ongeveer een derde van de gehele Europese gasimport.
Where does the EU’s gas come from? Diversificatie van energie staat hoog op de agenda van Europese landen. Alhoewel dit een lang en kostbaar proces blijft dat investering in infrastructuur vereist zoals nieuwe pijpleidingen en LNG terminals, zijn de resultaten al zichtbaar.
De EU wil tegen 2027 volledig van Russisch gas af. Na het verliezen van de Europese markt verhoogde Rusland haar pijpleidingexporten naar China en globale LNG-exporten die niet gesanctioneerd worden, noch geweerd zoals in gasarm Europa. Gazprom begon het aanbod via de Nordstream pijpleiding in juni 2022 te reduceren. Volgens Gazprom kwam dat doordat onderhoud van de gasturbine buiten Rusland onmogelijk kon worden uitgevoerd door de westerse sancties. Dit was weken voor de sabotage van de Nordstream, eind september 2022, waardoor definitief alle pijpleidingroutes van Russisch gas naar Duitsland waren afgesloten. Europa had vervangend gas nodig. Voor haar energiezekerheid prijsde Europa armere landen uit de gasmarkt richting kolen.
Prijs TTF gas leverjaar 2024 (eur/MWh) – dag cloud candle, log scale
“The coal phase-out in India is going to take 2-3 decades, if not more.” – Gurdeep Singh, voorzitter NTPC
Steenkool
NTPC Ltd, de elektriciteitsgigant van de Indiase staat rapporteerde vorige week een stijging van 83% van de kolenproductie uit de mijnen die dit bedrijf beheert. Het betreft de eerste helft van het fiscale jaar 2023/2024, tussen april en september. India is nog steeds afhankelijk van kolen om te voldoen aan het grootste deel van de elektriciteitsvraag.
Kolen zijn nog steeds goed voor 70% van de benodigde elektriciteit in het land. NTPC is het grootste geïntegreerde elektriciteitsbedrijf, met een huidig opgesteld vermogen uit alle bronnen van meer dan 73 gigawatt (GW). Tussen april en september steeg de kolendispatch met 94%. NTPC verhoogde ook haar kolenproductie met 66% in het tweede kwartaal van het fiscale jaar, ten opzichte van dezelfde periode in 2022. In september steeg de kolenproductie met 80%. De kolendispatch sprong met 106% hoger jaar-op-jaar. Gedurende het gehele fiscale jaar tussen april 2022 en maart 2023 nam de kolenproductie van NTPC toe met 65%. Aldus Gurdeep Singh, voorzitter en managing director, op de jaarlijkse algemene vergadering in augustus 2023.
India heeft geanticipeerd op een hogere elektriciteitsproductie uit kolen in het huidige jaar. De overheid had reeds plannen de output van kolencentrales te maximaliseren door brandstof te importeren om zo aan de toenemende elektriciteitsvraag tegemoet te komen. Eerder dit jaar verwachtte de Indiase overheid dat kolencentrales 8% meer kolen zouden gebruiken in het financiële jaar tussen maart 2023 en maart 2024.
De vraag blijft toenemen vanwege de groeiende economische activiteit en het onvoorspelbare weer. Afgelopen jaar zei NTPC dat het haar capaciteit van met kolen gegenereerde elektriciteit zou kunnen verhogen omdat energiezekerheid prioriteit heeft na de stroomonderbrekingen in de lente van 2022.
Prijs ICE Coal leverjaar 2024 (usd/t) – week cloud candle, log scale
“Are we observing the early stages of worldwide resistance against the constraints of net zero policies?” – Nicole James, journalist Epoch Times
Emissierechten
Reuters rapporteert dat renewable energy fondsen een netto uitstroom zagen van $ 1,4 miljard in het derde kwartaal, een record uitstroom volgens gegevens van LSEG Lipper. Er was vanaf juni ook een 23% afname van de totale assets under management in de sector, nu gewaardeerd op $ 65,4 miljard. De S&P Global Clean Energy Index (.SPGTCLEN) is dit jaar ook gedaald, met 30%, waarvan het leeuwendeel plaatshad in juli. Deze index bevat grote zon- en wind-producenten en andere hernieuwbaar-gerelateerde business.
Het zijn niet alleen investeerders die het net zero schip verlaten. Politici maken zich ook zorgen. De Australian Nationals senator Matt Canavan zei dat net zero absoluut geparkeerd is. Zijn positie is dat netto nul een “soundbite”en “totally insane”is. Het is onbereikbaar omdat mensen zullen omkomen als het wordt afgedwongen.
Australië droeg in 2022 slechts iets meer dan 1% bij aan de wereldwijde CO2-emissies. In 2022 gaf China goedkeuring voor 106 gigawatt aan nieuwe kolencentralecapaciteit. Hierdoor is nu 243 gigawatt aan totale kolencapaciteit in aanbouw. Equivalent aan 30% van de wereldwijde CO2-uitstoot.
Ondertussen nam Zweden in juni afscheid van haar 100% netto nul target tegen 2045. Noorwegen volgde door investeringen goed te keuren van meer dan $ 18 miljard voor de ontwikkeling van olie- en gasvelden. Zelfs in de Europese Unie is er een verschuiving gaande, weg van de Groene partijen. Politico zegt dat een belangrijke reden hiervoor de houding van kiezers ten opzichte van het huidige klimaat-transitiebeleid kan zijn.
Prijs Emissierechten – Dec-23 contract EEX (eur/t) – dag cloud candle, log scale
Hernieuwbaar
Dit zijn de 10 grootste Bitcoin-mine landen met hun aandeel hernieuwbare elektriciteit.
Source: Hashrate (%): Cambridge Centre for Alternative Finance as of December 2021; Renewable (%) Ember, as of 2022.
Bitcoin miners gebruiken naar schatting 348 Terawattuur (TWh) elektriciteit per jaar. In een wereld die in toenemende mate richting hernieuwbare energie beweegt, stellen sommigen de vraag: waar haalt Bitcoin eigenlijk de benodigde elektriciteit vandaan? Om die vraag te beantwoorden ging Visual Capitalist’s Chris Deckert een partnerschap aan met HIVE Digital om onderzoek te doen naar de elektriciteitsmix van Bitcoin.
De top 10 landen voor het mijnen van Bitcoin vertegenwoordigen 93,8% of the entire network by hashrate. Hasrate is een maatstaf voor rekenkracht, ofwel computational power. Amerika, China en Kazachstan bezetten de top 3. Deze drie landen hostten eind 2021 samen bijna driekwart van het netwerk.
China was voorheen de top spot voor Bitcoin mining, tot 75% van de wereldwijde capaciteit. Maar na een harde aanpak door de overheid in de zomer van 2021 viel het aandeel terug naar bijna nul in een paar maanden tijd. Veel miners verhuisden naar een locatie dichtbij Kazachstan, aangetrokken door goedkope elektriciteit, weinig regulering en een ‘stabiel’ politiek klimaat. Andere miners kozen voor Amerika. Nu het stof is neergedaald, is een aanzienlijke ondergrondse mining scene opgekomen in China.
Aan de onderkant van de top 10 hangen Ierland, Singapore en Thailand die samen 4,9% van het netwerk hosten. Het gerapporteerde aandeel van Ierland, ook van toepassing op Duitsland (nr. 6), is mogelijk een aanzienlijke overschatting veroorzaakt door miners in andere landen die hun ware locaties verhullen.
Op nationale schaal hadden Amerika, China en Kazachstan elk een hernieuwbaar aandeel van respectievelijk 22,5%, 30,2% en 11,3%. Om dit in de juiste context te plaatsen: hernieuwbaar was in 2022 goed voor 30% van de wereldwijde elektriciteitsopwekking exclusief nucleair. Het hoge hernieuwbare aandeel van Kazachstan komt door zwaar te leunen op kolen (60%), dat ook een groot exportproduct is van dit centraal Aziatische land. In China dragen kolen bij aan eenzelfde hoeveelheid elektriciteit (61%). Hun hernieuwbare aandeel is echter hoger door de enorm snelle expansie van wind en solar power.
Waar een Bitcoin miner de mijnlocatie (‘rig’) opzet is van belang. Dit omdat ze mobiel zijn. Dit in tegenstelling tot veel andere industrieën met fabrieken of grote hoofdkantoren,. De locatiekeuze is afhankelijk van factoren als regelgeving en de prijs van elektriciteit. Ook de gemiddelde buitentemperatuur is van belang omdat Bitcoin rigs een grote hoeveelheid warmte produceren. Het onderstaande staafdiagram toont de gemiddelde jaarlijkse temperatuur van de landen in de top 10.
In toenemende mate kijken echter steeds meer Bitcoin miners naar de herkomst van de elektriciteit door het klimaatverhaal die de push naar hernieuwbaar drijft. Dat zou de reden kunnen zijn waarom Canada, met haar rijkdom aan hydro-elektriciteit, zich op de ranglijst naar boven heeft gewerkt van minder dan 1% van het netwerk in 2019, naar 6,5% eind 2021. Doordat hernieuwbare landen zoals IJsland, Paraquay en Noorwegen samen maar iets meer dan 1% van het globale netwerk hosten, is er nog steeds veel ruimte om te groeien.
Hoe groen is bitcoin?
COMCAM – analyse op maat
Onze analyse geeft op hoofdlijnen een aantal ontwikkelingen aan die impact hebben op de energieprijzen. Een uitgebreidere analyse bieden we aan als losse dienst. Zo blijft u op de hoogte van alle relevante trends en ontwikkelingen in energie inkoop, de verwachte prijsontwikkelingen tot 3 jaar vooruit en alle relevante marktontwikkelingen op de energiebeurzen en wet- en regelgeving.
Op deze analyse rust auteursrecht van COMCAM. Teksten mogen niet worden overgenomen, gekopieerd, openbaar mogen worden gemaakt of verveelvoudigd worden, zonder expliciete toestemming van COMCAM. Ook bij citaten of gedeeltelijke overnames is dit niet toegestaan.
Volg ons op LinkedIn om op de hoogte te blijven van wat er speelt in de energiemarkt, de energietransitie & verduurzaming.