Energiemarkt analyse 17 september 2024
‘Groene’ oorlog tegen olie was gedoemd te mislukken.
Bij COMCAM analyseren we doorlopend ontwikkelingen op de energiemarkt. Onze kennis en inzichten delen we in onze wekelijkse marktanalyse.
Ga direct verder naar
> Introductie > Ruwe olie > Aardgas > Elektriciteit > Steenkool > Emissierechten > Hernieuwbaar
“Skirting hydrocarbons is like bringing politics into investing. If you’re willing to give up returns for that, then so be it. But I think that’s naive and it’s a breach of fiduciary duty.” – Kyle Bass, CIO Hayman Capital Management
Introductie
Kyle Bass, grondlegger en CIO Hayman Capital Management legt uit dat de groeiende weerstand tegen ESG-investeringen (Environmental, Social & Governance) de afgelopen jaren vooral een antwoord is op de eisen van klimaatactivisten. Hij zegt dat als het fossiele brandstofgebruik geleidelijk al eerder was teruggebracht dan had dit waarschijnlijk minder tegenstand opgeroepen. Energietransities kunnen volgens hem 40 tot 50 jaar in beslag nemen.
De focus moet volgens Bass nu liggen op efficiency en elektrificatie. Volgens hem zou het lange termijn doel van de energietransitie richting nucleair moeten zijn. Fossiele brandstoffen en hernieuwbare energiebronnen zullen nog decennia naast elkaar bestaan is zijn verwachting. De meest recente Bloomberg gegevens laten zien dat ongeveer de helft van het Amerikaanse net wordt aangedreven door aardgas generatoren. Deze zomer valt hernieuwbaar tegen. Er wordt meer elektriciteit geproduceerd met kolen dan met wind en solar.
De afgelopen jaren heeft ESG-beleid bij banken, (pensioen)fondsen en andere entiteiten investeringen in aardgas en kolenindustrie sterk ontmoedigd. Het probleem hiermee is dat solar en wind niet in staat zijn 24/7 AI datacentra te laten draaien.
“The key issue there is, the market is dramatically overestimating that flood [in oil supply], and it’s reflected in record short positions … and I’ve never seen anything like that.” – Jeff Currie, Chief Strategy Officer Carlyle
Ruwe olie
Afgelopen week daalde de prijs van Brent tot het laagste niveau sinds december 2021. Als redenen worden de zwakke Chinese vraag en een toenemend aanbod genoemd. Volgens Jeff Currie wordt deze zwakheid in de vraag sterk overschat door het afbouwen van voorraden.
Yulia Zhestkova Grigsby van Goldman schrijft over de ongekende divergentie tussen de fysieke oliemarkt enerzijds, waar de vraag vrij robuust blijft, en de papieren oliemarkt anderzijds, waar fondsen en Commodity Trading Advisors (CTA’s) nog niet eerder zo negatief zijn geweest. Een dergelijk extreem in sentiment kan mogelijk als contra-indicator een bodem markeren.
Dit zou een katapultbeweging omhoog kunnen veroorzaken in prijzen mocht er plotseling geen toegankelijke, fysieke olie meer zijn. Ondanks nieuwe dieptepunten voor commerciële voorraden dit jaar, zagen ‘market watchers’ dat voorraden opbouwen richting het einde van het jaar. Het is moeilijk vechten tegen het negatieve sentiment in een markt die weigert substantieel hoger te gaan ondanks geopolitieke spanningen. Een bewijs dat zorgen over de vraag andere drivers overstemt.
De Chinese olievraaggroei is afgenomen door zwakkere economische performance en een verschuiving naar elektrische wagens en LNG-aangedreven trucks volgens topmensen uit de olie-industrie. CEO van Vitol Group Russell Hardy verwacht dat door China’s verschuiving richting EV’s de binnenlandse benzinevraag dit of volgend jaar zal pieken. Eerder dit jaar verschoof Vitol de verwachte tijdlijn voor een piek in wereldwijde olievraag tot voorbij 2030.
Prijs Ruwe olie – Brent november 2024 ($/barrel) – week cloud candle, log scale
“The EU pay a fixed amount of aid and arms supplies to Ukraine for every cubic meter of imported Russian gas.” – beleidswoordvoerder energie voor Free Democratic Party (FDP)
Aardgas
Van april tot en met juni dit jaar heeft de Europese Unie meer dan 12,7 miljard kubieke meter van Rusland gekocht. Uit Amerika werd 12,3 miljard kuub verscheept richting de unie. Rusland levert momenteel ongeveer 15% van het totale volume aardgas geïmporteerd door de EU. Dit ondanks de REPowerEU opgezet in mei 2022 om weg te verschuiven van Rusland en het land af te snijden van energiewinsten.
Noorwegen is nog steeds de grootste leverancier van de EU met 23,9 miljard kuub in het 2de kwartaal dit jaar. Frankrijk importeerde 4,4 miljard kuub LNG in het eerste kwartaal van 2024, meer dan twee keer het volume van 2 miljard in dezelfde periode van 2023. De Duitse overheid geeft aan dat het geen Russisch gas meer importeert. Veel lidstaten doen dat nog wel indirect. Er zijn genoeg rapporten over verschepingen uit Rusland die in essentie worden witgewassen via andere landen en pijpleidingen zodat het niet als ‘Russisch’ te boek staat. Deze nieuwe gegevens komen na 14 sanctiepakketten, waaronder de meest recente in juni, die specifiek de transit van Russische LNG verbiedt.
De TTF-gasprijs van leverjaar 2025 is al weken aan het dalen. Gevulde voorraden zorgen o.a. hiervoor. Met een vullingsgraad van 93% zijn de Europese gasbergingen ruim 15% voller dan gebruikelijk voor deze tijd. De olieprijs zal mogelijk richting geven aan de markt.
Prijs TTF gas leverjaar 2025 (eur/MWh) – week cloud candle, log scale
“Because all resources are now accountable for reliability, including dispatchable, intermittent, and storage resources, the requirement to acknowledge and adapt to grid realities is no longer optional – it’s mission critical.” – Todd Snitchler, President & CEO Electric Power Supply Association (EPSA)
Elektriciteit
Op bijeenkomsten van energieregelgevers, beleidsmakers, consumentenorganisaties en industrie deze zomer zijn inhoud en toon van gesprekken enorm veranderd rondom de betrouwbaarheid van het elektriciteitssysteem. Topmensen uit de hele industrie zijn het met elkaar eens dat op- en afschakelbare (‘dispatchable’) opwek nú nodig is en nog vele jaren nodig zal zijn.
Dispatchable bronnen zoals aardgas zullen langer nodig blijven als de energie expansie aanhoudt en de vraaggroei voor de eerste keer in decennia accelereert. Deze erkenning komt overeen met een groot aantal betrouwbare studies waaronder door McKinsey en EFI die allen zeggen dat dispatchable aardgasproductie zelfs nodig zou zijn in het scenario met hoge penetratie van hernieuwbare bronnen.
Volgens Todd Snitchler heeft de afschrijving van significant hoeveelheden dispatchable bronnen zonder adequate vervanging ons naar een systeem geduwd met een nul foutenmarge. Om deze situatie te corrigeren zouden beleidsmakers en regelgevers stappen moeten zetten het risico voor consumenten te minimaliseren. Beleidsmakers moeten doelen gaan stellen die in lijn zijn met de realiteit van systeembehoeften en operationele beperkingen. Ook zouden netbeheerders sneller moeten bewegen zodat markten het juiste signaal krijgen te investeren in de vereiste bronnen.
Snitchler concludeert dat het prima is doelstellingen te formuleren, als deze maar worden getoetst aan de operationele realiteit om te garanderen dat zowel succes als betrouwbaarheid worden bewerkstelligd.
Prijs Baseload Elektriciteit leverjaar 2025 (eur/MWh) – week cloud candle, log scale
“A significant drop in the price of natural gas, coal plant retirements, low output from wind and hydropower, and high cooling demand in some regions caused the share of gas to increase.” – IEA
Steenkool
Aardgas en kolen blijven de voornaamste bronnen van de Amerikaanse elektriciteitsproductie. Ondanks een massaal overheids-gesponsorde push van wind en solar. Wind en solar, gepushed door de overheid, zijn gegroeid als percentage van de opwekcapaciteit en als aandeel in de totale output. Toch blijven kolen en gas nog dominant, goed voor 58% van de Amerikaanse elektriciteit gedurende de eerste 8 maanden dit jaar volgens LSEG. Dit percentage was 60,4% over dezelfde periode in 2021 volgens Reuters.
In absolute hoeveelheid is de output van kolen en gasgestookte centrales omhoog gegaan. Dit betekent dat ze meer elektriciteit aan het net leverden dan in 2021. De redenen hiervoor zijn de toenemende vraag en de inflexibiliteit van wind en solar. Als weersafhankelijke energiebronnen kunnen ze geen elektriciteit op afroep leveren, tenzij ze vergezeld worden van grootschalige batterijen die nog niet economisch rendabel gebouwd kunnen worden. Zo blijft het elektriciteitsnet nog afhankelijk van baseload, 24/7, on-demand elektriciteit van kolen en gasgestookte centrales.
Bevolkingsgroei is één van de grootste redenen voor de stijging van de elektriciteitsvraag. Een andere reden is de toename van kunstmatige intelligentie in de IT-industrie. Datacentra en de groei in AI-toepassingen worden potentieel significante uitdagingen voor de energietransitie vanwege de elektriciteitsvraag. Er zijn ook problemen met ruwe materialen voor de bouw van alle datacentra benodigd voor een grotere benutting van AI. Dit zou natuurlijk nog meer elektriciteitsvraag toevoegen waaraan tegemoet gekomen zou moeten worden met meer baseload bronnen.
In deze context is het geen verrassing dat aardgas een toenemende vraag ziet. Dat werd eind vorig jaar al door IEA erkend. De gasvraag lijkt verder te stijgen nu de vraag naar elektriciteit toeneemt. De aanleg van additionele nieuwe solar en windcapaciteit kan dit nog niet afremmen.
Het is een soort vicieuze cirkel. Er is een push om zo veel mogelijk zaken te elektrificeren om emissies te reduceren. Toch zal deze elektrificatie-push meer vraag naar elektriciteit genereren die slechts voor een deel opgevangen kan worden door de voorkeursbronnen wind en solar. Om aan deze vraag te kunnen voldoen zal de elektrificatie-push uiteindelijk de vraag naar aardgas, en in mindere mate de vraag naar kolen verhogen.
De ironie: het lijkt dat er geen transitie zonder elektrificatie kan plaatsvinden, maar ook geen elektrificatie zonder koolwaterstoffen.
Prijs ICE Coal leverjaar 2025 (usd/t) – week cloud candle, log scale
“The economics just don’t work for most companies.” – Robert Sanchez, CEO Ryder
Emissierechten
Het is bekend dat emissievrije of EV-trucks nog geen kosten efficiënte onderneming zijn. Dat is de reden waarom veel bedrijven zoals Pepsi symbolische aankopen hebben gedaan van een aantal EV-semi’s, maar nog steeds 18-wielers met een Internal Combustion Engine (ICE) gebruiken voor het transport van hun product naar de winkels. CO2-vrije trucks zouden tot 50% in prijs moeten dalen om met dieselmodellen te kunnen concurreren volgens een McKinsey studie.
Momenteel is nog geen 2% van de zware vrachtwagens in de EU elektrisch of waterstof-aangedreven. Dit percentage zou tegen 2030 gestegen moeten zijn tot 40% van de nieuwe verkopen om te voldoen aan de EU-klimaatdoelstellingen. Elektrische trucks kosten 2,5 tot 3 keer zo veel om te produceren dan dieseltrucks. Logistieke bedrijven zijn terughoudend deze hogere kosten te dragen waardoor deze doelstelling een uitdagende wordt volgens Reuters.
McKinsey suggereert dat elektrische trucks niet meer dan 30% duurder zouden mogen zijn dan dieselmodellen. Om het gat deels te dichten is echter grote vooruitgang nodig in batterijtechnologie. Verbeteringen in batterij gewicht, actieradius en laadtijden zijn nodig om batterij-elektrische trucks effectief te laten concurreren met dieseltrucks in de kostengevoelige vrachtindustrie.
Reuters verwacht dat met een investering van $ 20 miljard een 25% reductie in oplaadkosten en 900.000 particuliere laadpunten tegen 2035 de sleutel zijn tot de CO2-strategie van de Europese Unie.
De prijs van emissierechten daalt al een aantal weken, net als de gasprijs.
Prijs Emissierechten – Dec-24 contract EEX (eur/t) – week cloud candle, log scale
“Expanding the global supply chain for minerals that are vital to the clean energy transition will require investing in new mining projects, particularly in countries with high reserves but low production and processing rates.”
Hernieuwbaar
Door de energietransitie is het essentieel geworden toegang te hebben tot de reserves van kritische mineralen door de toeleveringsketen zeker te stellen.
Bron: Visual Capitalist
Welke landen zijn belangrijk met welke kritische mineralen voor de energietransitie?
- Lithium: Zuid-Amerika domineert met bijna de helft van alle bekende reserves in Chili (34%) en Argentinië (13%). Australië neemt met 22% van de wereldwijde lithium reserves een derde positie in.
- Kobalt: De Democratische Republiek van Congo (DRC) is de thuisbasis hiervoor met het grootste aandeel kobaltreserves (57%). Australië bezit met 16% ook een aanzienlijke bron van het metaal.
- Natuurlijke grafietreserves zijn geografisch meer gespreid. China (28%) en Brazilië (26%) hebben vergelijkbare reserves. Mozambique (9%) komt op een derde plaats.
- Zeldzame aardmetalen zijn vooral te vinden in Azië, met China (38%) en Vietnam (19%). Brazilië heeft 18% van bekende wereldwijde reserves.
- China is de belangrijkste hub voor de verwerking van essentiële mineralen. Het land is verantwoordelijk voor de verwerking van 65% van de wereldwijd gemijnde lithium, 74% van het kobalt, 100% van het natuurlijke grafiet en 90% van de zeldzame aardmetalen.
- Ook de mijnproductie is redelijk geconcentreerd. Dit vertegenwoordigt een potentieel risico voor de stabiliteit van de toeleveringsketen. Voor elk mineraal vindt meer dan de helft van de productie in één land plaats. Australië is de grootste producent van lithium (51%). Voor kobalt is dat de Democratische Republiek van Congo (73%). Ondertussen produceert China het hoogste aandeel van zowel natuurlijk grafiet (72%) als zeldzame aardmetalen (70%).
COMCAM – analyse op maat
Onze analyse geeft op hoofdlijnen een aantal ontwikkelingen aan die impact hebben op de energieprijzen. Een uitgebreidere analyse bieden we aan als losse dienst. Zo blijft u op de hoogte van alle relevante trends en ontwikkelingen in energie inkoop, de verwachte prijsontwikkelingen tot 3 jaar vooruit en alle relevante marktontwikkelingen op de energiebeurzen en wet- en regelgeving.
Op deze analyse rust auteursrecht van COMCAM. Teksten mogen niet worden overgenomen, gekopieerd, openbaar mogen worden gemaakt of verveelvoudigd worden, zonder expliciete toestemming van COMCAM. Ook bij citaten of gedeeltelijke overnames is dit niet toegestaan.
Volg ons op LinkedIn om op de hoogte te blijven van wat er speelt in de energiemarkt, de energietransitie & verduurzaming.