Energiemarkt analyse 19 september 2023
IEA-baas: Het begin van het einde van het fossiele brandstoftijdperk.
Bij COMCAM analyseren we doorlopend ontwikkelingen op de energiemarkt. Onze kennis en inzichten delen we in onze wekelijkse marktanalyse.
Ga direct verder naar
> Introductie > Ruwe olie > Elektriciteit > Aardgas > Steenkool > Emissierechten > Hernieuwbaar
Introductie
“In the last 10 years China accounted for about one-third of the growth in natural gas demand globally and two-thirds of the growth in oil demand. Solar, wind and nuclear power will be eating up the potential growth of coal in China.” – Fatih Birol, IEA
De Internationale Energy Agency (IEA) zal volgende maand een nieuw rapport uitbrengen waarin voor de eerste keer wordt uitgelegd dat de wereld aan het “begin van het einde” staat van het tijdperk van fossiele brandstoffen. Aldus de Financial Times. Birol merkt op dat de wereldwijde groei van de olievraag vóór 2030 zal pieken zodra de verschuiving naar schone energie-economieën vaart krijgt. Volgens de IEA wordt de dalende vraag naar olie, aardgas en kolen veroorzaakt door de groei van hernieuwbare energieproductie zoals zon en wind, alsmede de snelle adoptie van elektrische auto’s (EV’s).
De voorspelling dat de jaarlijkse vraag naar olie aanzienlijk zal afnemen door strengere efficiëntienormen vanuit regelgevers, structurele economische veranderingen en een steeds snellere toename van het gebruik van elektrische voertuigen stond al in een vorig rapport van de IEA. Dit rapport was voornamelijk gefinancierd door de Organisatie voor Economische Ontwikkeling (OESO). Volgens schattingen van de wereldwijde energiewaakhond zal tegen 2028 een kwart van alle wagens op de snelwegen elektrisch zijn. Afgelopen jaar zei de IEA dat rond 2030 de fossiele brandstofvraag wereldwijd zou pieken. Nieuwe voorspellingen geven aan dat dit naar voren is verschoven door de versnelde uitrol van hernieuwbare technologieën in de afgelopen 12 maanden.
Birol zei ook dat “structurele verschuivingen” in China’s economie de wereldwijde olievraag zullen beperken tegen 2030. “In de afgelopen 10 jaar was China goed voor ongeveer 1/3de van de groei in wereldwijde aardgasvraag en voor 2/3de van de groei in de olievraag. Zon, wind en nucleair zullen veel potentiële groei aan Chinese kolenvraag wegnemen”. Hij zegt dat wetgevers voortvarend moeten zijn en “sterker klimaatbeleid” moeten opstellen voor het versnellen van de overgang. Hij waarschuwt dat projecten in fossiele brandstoffen gestrande assets zouden kunnen worden. “New large scale fossil fuel projects carry not only major climate risks but major financial risks.”
Maar nog steeds doemen hindernissen op voor de transitie naar schone energie. Een sterke uitbreiding van de capaciteit op het elektriciteitsnet blijkt noodzakelijk. Investeerders beseffen dat de schone energietransitie niet zonder slag of stoot zal verlopen en dat de verschuiving “decennia” zou kunnen duren. De offshore windindustrie heeft in ieder geval een big bailout nodig omdat deze groene energie zeepbel gebarsten is. Wat als de toekomst van de olievraag in werkelijkheid veel rooskleuriger blijkt te zijn dan ons wordt verteld?
“Such narratives only set the global energy system up to fail spectacularly. It would lead to energy chaos on a potentially unprecedented scale, with dire consequences for economies and billions of people across the world.” – OPEC Secretary General Haitham Al Ghais
Ruwe olie
OPEC is het niet eens met de IEA-uitspraken. Voorspellingen gebaseerd op consistente gegevens tonen aan dat een piek in de vraag naar olie en andere fossiele brandstoffen niet zal plaatsvinden voor 2030, zei de OPEC afgelopen donderdag en ontkrachtte hiermee de beweringen over het “begin van het einde van fossiele brandstoffen”.
De vraag naar olie, aardgas en kolen is aan het pieken, zei het hoofd van de IEA op basis van onderzoek in de Financial Times afgelopen week. Birol merkte echter wel op dat de vraag naar olie en gas is toegenomen, ondanks voorspellingen dat de piek was bereikt. “Volgens nieuwe voorspellingen van het Internationaal Energieagentschap komt er dit decennium een einde aan dit tijdperk van schijnbaar onophoudelijke groei, met alle gevolgen van dien voor de wereldwijde energiesector en de strijd tegen klimaatverandering.” Het onderzoek zal in de IEA’s World Energy Outlook van oktober worden gepubliceerd. Hierin wordt gesuggereerd dat de vraag naar de drie energiebronnen binnen de komende drie jaar een piek zal bereiken. Ook al zouden overheden niets meer doen dan dat ze nu al doen om de consumptie van koolwaterstoffen te beperken. In een zeldzame berisping richting energievoorspellers reageerde OPEC in sterke bewoordingen met het volgende statement: “Het is een uiterst riskant en onpraktisch verhaal om fossiele brandstoffen af te wijzen of te suggereren dat ze aan het begin van hun einde staan.”
OPEC en haar grootste leden, waaronder Saoedi-Arabië, waarschuwen al jaren dat een overhaaste energietransitie, zonder zekerheid van conventioneel aanbod, tot chaos en aanbodtekorten zullen leiden in combinatie met onder investeringen in olie- en gasindustrie. Over het Net Zero beleid zegt OPEC: “How much will they cost in their current form? What benefits will they bring? Will they work as hyped? Are there other options to help reduce emissions? And what will happen if these forecasts, policies and targets do not materialize?”
Hoge marges op de exportmarkten en een piek in binnenlandse zomervraag zorgde ervoor dat Chinese raffinaderijen hun ruwe olie verwerking verhoogden tot een record van 15,23 miljoen vaten per dag (bpd) in augustus. De totale verwerking (‘throughput’) steeg afgelopen maand met 19,6% ten opzichte van augustus 2022, volgens officiële gegevens van China’s Nationale Bureau Statistiek (NBS).
De stijging van raffinage-runs was de hoogste jaarlijkse stijging sinds maart 2021, merkte Reuters op. Volgens hun schattingen steeg de raffinageverwerking tussen januari en augustus met 11,9% jaar-op-jaar tot 14,76 miljoen bpd. . De raffinageverwerking versnelde in augustus met record runs. Dit werd veroorzaakt door een hoge vraag vanwege intensieve reisactiviteit in de zomer en hogere volumes aan brandstofexporten om te profiteren van de aantrekkelijke marges. In China werden dan ook de exportquota’s verruimd. Het is het antwoord op een sterkere vraag naar brandstoffen, zowel uit binnenland als buitenland. Met 14,87 miljoen bpd in juli werden dagelijks 12,5 miljoen meer vaten ruwe olie tot benzine en diesel verwerkt dan een jaar geleden
China importeerde in augustus de op twee na hoogste maandelijkse ruwe olievolumes ooit. Ruwe olie verschepingen naar China stegen in augustus met 20,9% ten opzichte van juli en met 30,9% t.o.v. augustus 2022. Bron hiervoor zijn de gegevens van de Chinese douane. De Chinese ruwe olie-importen stonden afgelopen maand op 12,43 miljoen vaten. De raffinagedoorvoer zal waarschijnlijk hoog blijven nu China haar derde batch aan quota’s voor brandstofexport heeft uitgegeven. Autoriteiten willen nu de raffinaderijen aanmoedigen de economische groei te ondersteunen door meer olieproducten aan het buitenland te verkopen. Dat is mogelijk aangezien de Chinese brandstofvraag voor 2023 al gepiekt is.
Het nieuws van een recordhoge verwerking bij raffinaderijen droeg bij aan het positieve sentiment op de oliemarkten. De olieprijs zou ver boven $ 100 kunnen stijgen als de output vanuit OPEC laag blijft. Saoedi-Arabië heeft gezworen tot en met december 1 miljoen bpd minder te produceren. Een beslissing die de oliemarkten dramatisch zou verkrappen. Rusland komt haar belofte tot exportverlaging vooralsnog niet na. Sterke vraagindicatoren suggereren dat de markt begint te verkrappen.
De oliemarkt heeft nog niet de volledige impact gevoeld van de extra productiebeperking van Saoedi-Arabië. Volgens Vortexa kan een drastisch krappe markt ontstaan als de wereldwijde top-producent haar exportniveaus laag houdt. De Russische export is afgelopen maand ook gedaald, maar niet met het beloofde volume van 500.000 bpd waarover in augustus werd gesproken. Tot dusver zijn de volumes van Saudische aankomsten in bestemmingshavens nog niet sterk afgenomen. Hierdoor zou de markt onterecht kunnen aannemen dat de impact van de Saudische exportreducties beperkt is.
Wereldwijd is onttrokken aan voorraden ruwe olie en producten, zowel onshore als offshore, waardoor de buffer voor het opvangen van een mogelijke aanbodschok is verkleind.
Prijs Ruwe olie – Brent december 2023 ($/barrel) – dag cloud candle, log scale
“You have a focus on energy security colliding with a focus on clean energy.” – CFO Cameco in Financial Times (FT)
Elektriciteit
Deze quote is afkomstig van de Chief Financial Officer (CFO) van Cameco, de op één na grootste uraniumproducent ter wereld. Nu nucleair weer een aantrekkelijke vorm wordt van elektriciteitsproductie is de prijs van de zogenaamde ‘yellowcake’, uraniumconcentraat gebruikt voor nucleaire opwek, gestegen tot het hoogste niveau in de afgelopen 12 jaar.
De FT reports dat de prijzen van yellowcake in de afgelopen maand met 12% zijn gestegen tot een niveau van $ 65,50 per pound (ca. 450 gram). Het hoogste niveau sinds 2011, voor de Fukushima ramp. De prijs wordt gedreven door een verandering in sentiment over nucleair nu overheden realiseren dat wind en zon het niet alleen kunnen. Dit omdat het net op- en afschakelbare (dispatchable) elektriciteit nodig heeft.
De markt voor uranium is zwak geweest vanaf de Fukushima ramp. Dit betekent dat onvoldoende is geïnvesteerd in de groei van productiecapaciteit. Het lijkt erop dat de zaken nu snel veranderen en er een tekort zou kunnen ontstaan. De Wall Street Journal suggereerde al in een recent rapport dat uraniumprijzen sinds begin dit jaar met 30% zijn gestegen omdat nieuwe nucleaire centrales online kwamen. De levensduur van bestaande centrales werd verlengd vanwege de vraagtoename in combinatie met een beperkt aanbod.
Het beperkte aanbod van uranium werd onlangs serieuzer na de militaire coup in Niger. Dit land levert 5% van het wereldwijde uranium en ongeveer een kwart van de Europese uranium import. Het is niet alleen Niger. Rusland is wereldwijd de grootste verwerker van uranium en ook één van de grootste leveranciers. Analisten vrezen dat de EU en Amerika zouden kunnen besluiten om de Russische uraniumindustrie te sanctioneren. Dit zou een grote impact kunnen hebben op de leveringszekerheid van uranium voor de nucleaire industrie.
Prijs Baseload Elektriciteit leverjaar 2024 (eur/MWh) – week cloud candle, log scale
“No change in the situation for the better is likely at least until September 22, when a labor market regulator will hear the dispute after Chevron reached out to it in an effort to force the workers to settle.” – Irina Slav via OilPrice.com
Aardgas
Werknemers bij twee LNG-projecten van Chevron hebben hun stakingsacties opgevoerd. Deze zijn begin vorige week gestart. Er zijn plannen voor uitbreiding in de komende weken.
Deze acties hebben nog geen impact gehad op de LNG-exporten uit Australië. Hoe langer de acties echter duren, hoe groter de kans op een verstoring in verschepingen. Chevron wil een zogenaamde “intractable bargaining” verklaring verkrijgen van de Fair Work Commission. Dit zou werknemers kunnen dwingen akkoord te gaan met de voorwaarden van Chevron. Een uitspraak hierover zal niet voor 22 september worden gedaan.
De stakingen zouden de productie nog niet hebben beïnvloed. Volgens ICIS-analist Tom Marzec-Manser zou het wereldwijde aanbod met 1 miljoen ton LNG verlaagd worden als de staking twee weken langer doorgaat. Als Gorgon en Wheatstone gesloten worden doordat er geen geschikt personeel is om overdrachten uit te voeren tijdens werkonderbrekingen, zou dit een verdere verstoring kunnen brengen in het wereldwijde LNG-aanbod.
De North West Shelf van Woodside is het grootste LNG-productieproject in Australië, met een jaarlijkse capaciteit van 16,9 miljoen ton LNG. Gevolgd door Gorgon van Chevron die een capaciteit heeft van 15,6 miljoen ton. Wheatstone, ook gerund door Chevron, kan jaarlijks 8,9 miljoen ton LNG produceren. Samen produceren de drie fabrieken ongeveer 40 miljoen ton LNG per jaar.
Prijs TTF gas leverjaar 2024 (eur/MWh) – dag cloud candle, log scale
“Only when green energy is cheaper than fossil fuels will the world be able and willing to make the transition. Otherwise, today’s energy prices are just a taste of things to come.” – Bjørn Lomborg, klimaatexpert
Steenkool
Lomborg is niet de enige criticus van het huidige klimaatbeleid en de voorspellingen van de International Energy Agency (IEA). De Energy Policy Research Foundation, een denktank gespecialiseerd in olie, gas en petroleumproducten, waarschuwt voor “massive supply shocks” als het olieaanbod kunstmatig wordt onderdrukt voor het behalen van arbitraire netto nul doelstellingen (zie: A critique van het IEA’s scenario). Het rapport stelt verder dat “if the world stays committed to net zero regardless of high costs – the recession will turn into an extended depression and ultimately impose radical negative changes upon modern civilization.”
Landen lopen al achter op hun targets voor emissiereductie. Over het algemeen begrijpt men dat het versnellen van netto nul een onhaalbare doelstelling is. Het transformeren van bestaande energie-infrastructuur binnen een aantal decennia zou overeenkomen met het installeren van werelds grootste zonnepark, iedere dag. Aldus de IAE.
Carbon-vrije energie is goed voor 18% van de totale wereldwijde consumptie. Het gebruik van fossiele brandstoffen neemt nog steeds toe. De IEA rapporteerde dit jaar dat investeringen in olie-exploratie en boringen teruggesprongen is tot niveaus van voor de lockdowns, dus van 2020.
De wereldwijde kolenvraag bereikte vorig jaar een record hoogtepunt. Wereldwijd geven landen meer uit aan schone energie dan aan fossiele brandstoffen. Voor economische groei zijn fossiele brandstoffen echter nog steeds essentieel. Dus blijven grote landen als China en India voorlopig op grote schaal kolen verbranden. De IEA merkte op dat in 2022 goedkeuring is gegeven voor de bouw van 40 gigawatt aan nieuwe kolencentrales, bijna allemaal in China. Sinds 2016 is er niet zoveel capaciteit toegevoegd. De Chinese Communistische Partij (CCP) heeft toestemming gegeven voor twee nieuwe kolencentrales per week.
Het tegengaan van CO2-emissie is op deze manier dweilen met de kraan open. De CO2- uitstoot van deze kolencentrales overschrijdt reportedly de emissie van alle ontwikkelingslanden gecombineerd.
Prijs ICE Coal leverjaar 2024 (usd/t) – maand cloud candle, log scale
“Their price is kept artificially low by huge state subsidies. This is distorting our market. And as we do not accept this distortion from the inside in our market, we do not accept this from the outside.” – Ursula von der Leyen, president Europese Commissie
Emissierechten
Blijkbaar lopen de zaken iets te goed wat betreft de EV markt in China. Zo goed dat de EU een onderzoek lanceert naar Chinese subsidies voor elektrische auto’s, aldus Bloomberg. Op het moment dat de spanningen tussen China en de EU sluimeren gooit de president van de EC de knuppel in het hoenderhok door te stellen dat de wereldmarkt wordt overspoeld met goedkope Chinese auto’s.
Sigrid de Vries, algemeen directeur van de European Automobile Manufacturers’ Association, reageerde enthousiast via Bloomberg: “Von der Leyen’s announcement is a positive signal that the European Commission is recognizing the increasingly asymmetric situation our industry is faced with”.
De resultaten van het onderzoek zouden China en de EU verder uit elkaar kunnen drijven. De EU klaagde ook toen de Inflation Reduction Act werd aangenomen door de Biden regering omdat het de vrijhandelsregels zou schenden. Von der Leyen is druk bezig om risico’s te verminderen in de relatie met China zonder ontkoppeling van de onderlinge betrekkingen.
Chinese binnenlandse autofabrikanten zijn officieel begonnen met het onttronen van de Westerse concurrenten na decennia van dominantie. Tesla is de enige buitenlandse autofabrikant in de top 10 van bestverkochte EV’s in China. De focus op EV’s sinds 2009 heeft China van wereldwijde volger veranderd in een wereldwijde leider in de industrie. Stephen Dyer, een auto consultant bij AlixPartners in Shanghai zegt tegen de Wall Street Journal dat andere autofabrikanten zouden moeten leren van China’s ontwikkeling als ze succesvol willen blijven.
“The UK’s Coming Eco-Totalitarianism” – Authored by David Craig via The Daily Sceptic.
De plannen van de Britse overheid om ‘netto nul’ CO2-emissie tegen 2050 af te dwingen lijken uiteen te vallen. Weinig mensen lijken belangstelling te hebben voor het kopen van dure, elektrische auto’s met een beperkte range. Nog minder mensen zouden hun goedkope, efficiënte gas boilers willen vervangen met dure en slecht presterende warmtepompen. Offshore windparken vormden een sleutelonderdeel van de ‘Net Zero’ decarbonisatie plannen. Geen bedrijf heeft echter ingetekend op de overheidsveiling van contracten voor offshore windparken.
Er wordt onvoldoende elektriciteit geleverd om Groot-Brittannië een zogenaamde ‘renewable energy superpower’ te laten zijn. Daarom komt de overheid met een briljante oplossing: de bevolking dwingen tot een lager gebruik van elektriciteit via o.a. slimme meters. Een en al zal vorm krijgen in de Energy Bill die al met een overgrote meerderheid is aangenomen in de Commons, de Britse 2e Kamer. Deze wet zal waarschijnlijk net zo enthousiast worden onthaald in de Lords, de Britse 1e Kamer.
Ook in Duitsland wordt een nieuwe, groene wet van kracht: de Gebouwen Energie Wet (GEG). Hierdoor zullen veel Duitsers dure verwarmingsapparatuur moeten aanschaffen. Hoge schattingen geven een indicatie dat de wet de Duitse economie meer dan € 1 biljoen zal kosten de komende 20 jaar. Het merendeel van de Duitsers, reeds worstelend met inflatie en een vertragende economie, verwerpen de wet die de aanschaf van nieuwe, dure verwarmingssystemen verplicht stelt
Ralph Alexander, gepensioneerd natuurkundige en author van de website “Science Under Attack”, zegt dat het simpelweg onwaar is dat het klimaat op aarde wordt bedreigd. Een dergelijke bewering is eerder politiek dan wetenschappelijk.
“Science is based on observational evidence, together with logic, to make sense of the evidence. Very little, if any, evidence exists that human emissions of CO2 cause rising temperatures. There is a correlation between the two, but the correlation isn’t particularly strong: The Earth cooled, for example, from about 1940 to 1970, while the atmospheric CO2 level continued to go up. Computer climate models are all that connects global warming to CO2.”
Als antwoord op de vraag wat de oorzaak is van wereldwijde opwarming zegt Alexander “We just don’t know right now”.
“The chances of CO2 being the number one culprit are very slim. CO2 undoubtedly contributes, but there are several natural cycles that most likely do, too. These include solar variability and ocean cycles, both ignored in climate models—because we don’t know how to incorporate them—or represented poorly. While climate activists will tell you otherwise, climate science is still in its infancy, and there is a great deal we don’t yet understand about our climate.“
Een voorbeeld hiervan is een recent onderzoek waarin wordt geschat dat 70 tot 80% van de wereldwijde opwarming verklaard zou kunnen worden door veranderingen in de output van de zon. Ook zegt hij dat John Christy, klimatoloog en professor atmosferische wetenschap, alsmede directeur van Earth System Science Center, duidelijk heeft laten zien dat klimaatmodellen de toekomstige korte termijn opwarming overdrijven met een factor van 2 tot 3. Op de vraag waarom klimaatmodellen zo inaccuraat zijn antwoordt Alexander: “Computer simulations are only as reliable as the assumptions that the computer model is built on, and there are many assumptions that go into climate models. Assumptions about processes we don’t fully understand require approximations.”
Zie ook de bestseller (2021) van professor Steven Koonin: “Unsettled: What Climate Science Tells Us, What It Doesn’t, and Why It Matters”.
Prijs Emissierechten – Dec-23 contract EEX (eur/t) – dag cloud candle, log scale
“The urgency is the stupidest part of the whole thing – that we need to act now with all these made-up targets. The transition risk is far greater than any conceivable climate or weather risk.” – Judith Curry, klimatoloog
Hernieuwbaar
Meer dan 1.600 wetenschappers, waaronder twee Nobelprijswinnaars, hebben een declaratie getekend waarin staat dat “there is no climate emergency”.
Verder stelt de verklaring dat:
- “Climate science should be less political, while climate policies should be more scientific.”
- “Scientists should openly address uncertainties and exaggerations in their predictions of global warming, while politicians should dispassionately count the real costs as well as the imagined benefits of their policy measures …”
- “The geological archive reveals that Earth’s climate has varied as long as the planet has existed, with natural cold and warm phases. The Little Ice Age ended as recently as 1850. Therefore, it is no surprise that we now are experiencing a period of warming. Warming is far slower than predicted …”
- “The gap between the real world and the modeled world tells us that we are far from understanding climate change. Climate policy relies on inadequate models.”
- “Climate models have many shortcomings and are not remotely plausible as policy tools. They do not only exaggerate the effect of greenhouse gases, they also ignore the fact that enriching the atmosphere with CO2 is beneficial …Global warming has not increased natural disaster.”
- “There is no statistical evidence that global warming is intensifying hurricanes, floods, droughts and suchlike natural disasters, or making them more frequent. However, there is ample evidence that CO2 mitigation measures are as damaging as they are costly.”
- “Climate policy must respect scientific and economic realities.”
- “There is no climate emergency. Therefore, there is no cause for panic and alarm. We strongly oppose the harmful and unrealistic net-zero CO2 policy proposed for 2050. Go for adaptation instead of mitigation; adaptation works whatever the causes are.”
COMCAM – analyse op maat
Onze analyse geeft op hoofdlijnen een aantal ontwikkelingen aan die impact hebben op de energieprijzen. Een uitgebreidere analyse bieden we aan als losse dienst. Zo blijft u op de hoogte van alle relevante trends en ontwikkelingen in energie inkoop, de verwachte prijsontwikkelingen tot 3 jaar vooruit en alle relevante marktontwikkelingen op de energiebeurzen en wet- en regelgeving.
Op deze analyse rust auteursrecht van COMCAM. Teksten mogen niet worden overgenomen, gekopieerd, openbaar mogen worden gemaakt of verveelvoudigd worden, zonder expliciete toestemming van COMCAM. Ook bij citaten of gedeeltelijke overnames is dit niet toegestaan.
Volg ons op LinkedIn om op de hoogte te blijven van wat er speelt in de energiemarkt, de energietransitie & verduurzaming.