Energiemarkt analyse 20 augustus 2024
Geopolitieke spanningen transformeren markt zeldzame aardmetalen.
Bij COMCAM analyseren we doorlopend ontwikkelingen op de energiemarkt. Onze kennis en inzichten delen we in onze wekelijkse marktanalyse.
Ga direct verder naar
> Introductie > Ruwe olie > Aardgas > Elektriciteit > Steenkool > Emissierechten > Hernieuwbaar
“The rare earth market is undergoing a shift in geographical supply chain concentration, spurred by Western efforts to reduce reliance on China off the back of growing demand, focus on national security, and the strategic importance of the materials.” Rystad Energy
Introductie
De Chinese dominantie op de markt voor zeldzame aardmetalen neemt geleidelijk af nu andere landen hun productie opvoeren. Westerse overheden stimuleren de binnenlandse productie van zeldzame aardmetalen zodat ze minder afhankelijk zijn van China en risico’s in de toeleveringsketen worden beperkt. Ondanks recente prijsvolatiliteit en overaanbod zal de vraag naar zeldzame aardmetalen naar verwachting sterk blijven vanwege de essentiële rol in hightech en groene technologieën.
In het afgelopen decennium is het jaarlijkse aanbod van zeldzame aardmetalen verdrievoudigd. Waarbij bijna elk jaar wereldwijde productierecords werden gevestigd. Van 142.000 ton in 2013 tot 359.000 ton zeldzame aardmetaaloxide-equivalenten het afgelopen jaar. De markt voor zeldzame aardmetalen verkeert in een staat van flux. Het bevindt zich op het kruispunt van technologische innovatie en geopolitieke spanningen. China’s dominantie blijft sterk. Haar aandeel van de wereldwijde productie is gedaald van 98% in 2010 tot 78% in 2015, en naar 67% in 2023. Producenten in Australië en Amerika hebben hun output sterk verhoogd, mede dankzij overheidssteun.
Ondanks een afnemend marktaandeel in de upstream mijnsector, neemt de absolute output verder toe. Ook heeft China nog stevig grip op de complexe midstream- en downstream verwerkings- en fabricagefases. Geologisch zijn zeldzame aardmetalen overvloedig aanwezig.
Wereldwijde reserves, verspreid over diverse landen, liggen rond 115 miljoen ton. Goed voor 300 jaar op basis van het productievolume van afgelopen jaar. Ze zijn ‘zeldzaam’ omdat onttrekking en scheiding van de metalen in individuele oxides moeilijk is. Hierdoor zijn economisch levensvatbare voorraden schaars. China stelde afgelopen december een exportbeperking in op technologieën voor de extractie, scheiding, raffinage en magneetproductie. Het land vertraagt hiermee potentieel nieuwe ontwikkelingen in andere landen.
De zoektocht van grote wereldeconomieën naar een alternatief voor kritieke mineralen uit China vertraagt de energietransitie en maakt die bovendien duurder volgens marktonderzoeksbureau Wood Mackenzie. De poging van Amerika en Europa om kritieke toeleveringsketens voor mineralen buiten China te herpositioneren, leiden volgens de onderzoekers tot inefficiënties en daarmee tot een verhoging van de kosten van eindproducten. Zo heeft Wood Mackenzie becijferd dat alleen vervanging van de Chinese koperketens 85 miljard Amerikaanse dollar vereist voor nieuwe smelterijen en raffinaderijen. Koper is een belangrijk materiaal voor de energietransitie.
“One Step Away From The Biggest Oil Shock In History.” – Nick Giambruno
Ruwe olie
De Straat van Hormuz is een nauwe strook water die de Perzische Golf verbindt met de rest van de wereld. Het is werelds belangrijkste energiedoorgang. Er is geen alternatieve route. Vijf van de top-10 olieproducerende landen Saoedi-Arabië, Iran, Irak, Verenigde Arabische Emiraten en Koeweit, grenzen aan de Perzische Golf, als ook Qatar, grootste LNG-exporteur ter wereld. De Straat van Hormuz is voor deze landen de enige zeeroute naar de open oceaan, en de wereldmarkten.
Op het nauwste punt is de beschikbare ruimte voor scheepswegen slechts 3,2 kilometer breed.
Dagelijks gaat meer dan 40% van wereldwijde olie-exporten, ongeveer 21 miljoen vaten, door deze Straat volgens de Amerikaanse Energie Informatie Administratie (EIA). Dat is iedere dag meer dan $ 1,5 miljard aan oliewaarde. En dit is zonder het aanzienlijke volume LNG, ongeveer 33% van de wereldwijde LNG-exporten. Ook worden andere goederen door deze Straat getransporteerd.
Als iemand deze Straat zou verstoren, zou het onmiddellijk wereldwijde economische chaos veroorzaken. Energieprijzen zullen zeker parabolisch gaan. Dankzij geografische ligging en expertise in onconventionele en asymmetrische oorlogsvoering, kan Iran de Straat afsluiten zonder dat iemand daar iets aan kan doen. Het is Irans geopolitieke troefkaart. Analisten denken dat het in dat geval weken zou kunnen duren voordat de Straat door het Amerikaanse leger heropend zou worden. Niemand weet of dit uiteindelijk succesvol zou zijn. Militaire strategen hebben al decennia kennis hiervan, maar niemand heeft een realistische manier gevonden om deze macht van Iran over de Straat te neutraliseren. Iran is erg duidelijk geweest dat het de Straat zal sluiten als het land wordt aangevallen door Israël of Amerika. Met andere woorden, Iran houdt een mes tegen de keel van de wereldeconomie.
Amerika probeert al sinds de Revolutie van 1979 de Iraanse overheid omver te werpen. Dus al meer dan 40 jaar. Irans controle over de Straat van Hormuz heeft altijd als grote afleider gediend voor Amerikaanse ambities het regime te veranderen dan wel het land binnen te vallen. Nu koersen Iran en Amerika richting een confrontatie die bijna zeker de Straat zal verstoren. Het potentieel losbarsten van een enorme regionale oorlog in het Midden-Oosten zou Amerika kunnen dwingen om dit keer tegen Iran op te treden. De Straat zal dan zeer waarschijnlijk worden gesloten.
Om dat een ernstige verstoring in het olieaanbod te noemen is een understatement. Tenminste, voor zover olieschokken in het verleden een leidraad kunnen zijn.
- Tijdens de eerste olieschok in 1973 werden ongeveer 5 miljoen vaten van de wereldwijde oliemarkt gehaald, ongeveer 9% van het aanbod in die tijd. De olieprijzen gingen toen ruwweg vier keer over de kop.
- Gedurende de tweede olieschok in 1979 werden ongeveer 4 miljoen vaten van de oliemarkt verwijderd, ongeveer 6% van het aanbod. Het gevolg was een bijna verdrievoudiging van de prijs.
- De derde olieschok in 1990 haalde ongeveer 4,3 miljoen vaten van de markt. Hiermee verdween 7% van het aanbod. Olieprijzen verdubbelden destijds.
Als Iran de Straat van Hormuz zou afsluiten, wordt een adembenemend volume van 21 miljoen vaten olie van de wereldwijde markt gehaald. De wereldwijde olieproductie is ongeveer 94 miljoen vaten per dag. Dit houdt in dat ongeveer 22% van het wereldwijde olieaanbod zou kunnen verdwijnen. Als er oorlog met Iran komt en de Straat van Hormuz wordt afgesloten, zou het effect op de olieprijs ten minste vergelijkbaar zijn met de olieschok van 1973. Een verviervoudiging zou de olieprijs lanceren tot boven de $ 300 per vat. Volgens Nick Giambruno, de auteur van deze analyse, is dit nog een conservatieve schatting. Dit omdat het sluiten van de Straat van Hormuz een veel grotere aanbodschok zou veroorzaken dan het OPEC olie-embargo in 1973. De markt lijkt zich volgens Giambruno nog niet te realiseren hoe dichtbij een oorlog met Iran is en wat de gevolgen ervan zouden zijn.
De wereldwijde vraag zal naar verwachting toenemen tussen 1,6 en 2 miljoen vaten per dag in de tweede helft van dit jaar. Aldus CEO van het Saoedische Amin Nasser. Volgens hem worden fundamentele factoren momenteel niet weerspiegeld in de prijs. Aramco verwacht 104,7 miljoen bpd voor de totale wereldwijde olievraag voor het volledige jaar 2024.
De International Energy Agency (IEA) geeft aan dat een zwakke Chinese consumptie dit jaar zou kunnen drukken op de groei van de olievraag. Afgelopen maand hield de IEA vast aan haar conservatieve voorspellingen omtrent de wereldwijde olievraaggroei voor dit jaar (970.000 bpd) en volgend jaar (980.000 bpd). De voorspellingen van het agentschap blijven fors afwijken van OPEC’s schattingen, meer dan 1 miljoen bpd. In haar rapport van juli hield OPEC vast aan haar voorspelling van 2,2 miljoen bpd voor de wereldwijde vraag naar olie in 2024.
De Brent olieprijs voor levering oktober handelt momenteel weer onder $ 80 per vat. Maandag 19 augustus zag een daling van $ 2 per vat. De prijs dient boven $ 75 te blijven voor de correctieve prijsactie. Door dit soort neerwaartse bewegingen keert de psychologie van de bearmarkt tijdelijk terug. Een recept voor een potentiële bodem met een higher low. De hammer candle op dinsdag (vandaag) laat zien dat er koopinteresse is onder $ 77 per vat.
Prijs Ruwe olie – Brent oktober 2024 ($/barrel) – dag cloud candle, log scale
“Gazprom is supplying Russian gas for transit through the territory of Ukraine in the volume confirmed by the Ukrainian side through the Sudzha gas metering station – 37.3 million cubic meters (1.3 billion cubic feet) as of Aug. 8.” – Sergei Kupriyanov namens Gazprom
Aardgas
Russische gasexporten richting Europa gaan door ondanks wapengekletter in het grensgebied tussen Rusland en Oekraïne. Zorgen over potentiële verstoringen in gasstromen leidden afgelopen weken tot toenemende Europese gasprijzen. Het aanhoudende conflict tussen de landen toont de kwetsbaarheid van het Europese energie-aanbod en het potentieel voor verstoringen.
Russische gasleveringen aan Europa zijn sinds de Russische invasie vrijwel geheel stilgevallen. Een aantal Europese klanten in centraal Europa, waaronder Slowakije en Oostenrijk, blijven Russisch gas ontvangen via de route door Oekraïne en een pijpleiding via Turkije. Vanwege zorgen over resterende Russische gasstromen naar de weinig overgebleven klanten in Europa, steeg de TTF gasprijs voor de eerstvolgende maand, de benchmark in de Europese gashandel, tot het hoogste niveau sinds december 2023.
Uit gegevens van het Europese informatieplatform ENTSOG blijkt dat de aardgas flow uit Oekraïne richting EU vooralsnog ongehinderd is.
Vorige week werd een tijdelijke top neergezet in de prijs van leverjaar 2025. Deze piek staat nog steeds, maar de prijs blijft vooralsnog op dit hoge niveau liggen. Mogelijk wat zijwaarts tot lagere actie, want mogelijk is de prijs iets te ver doorgeschoten voor nu.
Bron: International Energy Agency
De Europese voorraadopbouw verloopt wat trager dan verwacht, maar de gasbuffer gaat goed gevuld de winter in. En dan is het maar weer vertrouwen op mild weer zonder al te lange koude-perioden, want zonder een stabiele flow van Russisch gas, kunnen de Europese buffers snel worden leeg getrokken.
Prijs TTF gas leverjaar 2025 (eur/MWh) – dag cloud candle, log scale
“The problem that we have right now comes from decades of lack of investment. You cannot catch up in one minute.” – Pedro Azagra, Avangrid
Elektriciteit
Het Amerikaanse Department of Energy (DoE) alloceert $ 2,2 miljard in toezeggingen voor upgrades van het elektriciteitsnet om het robuuster te maken tegen extreme weergebeurtenissen en meer hernieuwbare energie. De financiering vanuit de DoE komt bovenop investeringen door de private sector ter ondersteuning van 8 upgrade projecten in 18 staten. Volgens de Amerikaanse regering zal de DoE-financiering naar verwachting de aanleg faciliteren van meer dan 600 miles aan nieuwe transmissiekabels én de upgrade van ongeveer 400 mijl aan bestaande kabels zodat deze meer stroom kunnen transporteren.
De elektriciteitsvraag groeit. Het aandeel van hernieuwbaar neemt toe. Extreme weerevents zoals hittegolven en wintervrieskou komen steeds vaker voor. Elektriciteitsbedrijven zeggen dat de Amerikaanse netstabiliteit significante investeringen nodig heeft, meer dan de uitgaven in vorige decennia. Amerikaanse nutsbedrijven en regelgevers hebben hun voorspellingen van de vraag naar peak power significant verhoogd voor het komende decennium. Dit komt vooral door de exponentiele groei in de elektriciteitsvraag vanuit datacentra en nieuwe technologieën zoals generatieve AI.
Investeringen die in recente jaren zijn teruggedrongen zijn nu dringend nodig om issues met betrekking tot de netbetrouwbaarheid te adresseren. Ook zal de transmissie-infrastructuur uitgebreid moeten worden om te voldoen aan de toenemende vraag en om meer zon en wind in het systeem mogelijk te maken.
Prijs Baseload Elektriciteit leverjaar 2025 (eur/MWh) – week cloud candle, log scale
”China’s energy security drive and falling coal prices relative to oil prices have driven a boom in this industry”. – Lauri Myllyvirta, Asia Society Policy Institute
Steenkool
Dit jaar weer een nieuw record in CO2-emissies. China’s kolenoutput steeg in juli met 2,8% ten opzichte van een jaar eerder doordat mijnbedrijven de productie opschroefden. Ondanks de toename in hydropower. Dat deden ze voor het zeker stellen van een stabiel aanbod nu de hitte records breekt volgens Het National Bureau of Statistics. Dit bureau rapporteert dat China afgelopen maand 390,37 miljoen metrische ton van de brandstof heeft gemijnd, het hoogste niveau voor een julimaand. Dit was lager dan de 405,38 miljoen ton in juni, het hoogste maandniveau sinds december 2023.
De Chinese nationale energieregelgever meldde eind juli dat het de kolenvoorraden bij centrales op een minimum van 200 miljoen ton wil houden vanwege het aanhoudende warme weer. De groeiende kolen-naar-chemie industrie van China compenseert een deel van de afnemende vraag naar kolen vanuit kolencentrales. De kolenconsumptie in de chemische industrie nam toe met 21% in de eerste helft van het jaar volgens Lauri Myllyvirta van het Asia Society Policy Institute.
Analisten geven aan te verwachten dat de Chinese kolenproductie blijft toenemen in het derde kwartaal door heet weer en het herstel van de productie van een dip eerder in het jaar door veiligheidsinspecties.
Prijs ICE Coal leverjaar 2025 (usd/t) – week cloud candle, log scale
Tegenwind dwingt eigenaren EV-projecten af te remmen – ConstructionDive
“If you have supply chain issues on one part of the project, that can lead to delays in the project schedule. For projects planned in phases over several years with numerous trades involved, you can have a cascading effect.” – David Suchar, Maslon
Emissierechten
Eén van de plekken die het aanvonken van de EV-revolutie moest waarmaken is de batterijfabriek in aanbouw in Lansing Michigan. De bouw van deze fabriek van $ 2,6 miljard ligt bijna stil. Haar toekomst is bevroren nu economische tegenwind de bouw heeft stopgezet.
EV-batterijfabrikant Ultium Cells, een joint venture tussen General Motors (GM) en LG Energy Solution, pauzeerde in juli de bouw van een faciliteit te midden van tegenvallende marktomstandigheden. Volgens het bedrijf waren hoge rentevoeten en zorgen over de EV-vraag de redenen. Zodra de vooruitzichten verbeteren zal de bouw worden hervat.
Onzekerheid over de rente leidt ertoe dat veel projecten on-hold worden gezet volgens Richard Branch, hoofdeconoom voor Dodge Construction Network. Deze hoge rentes zijn vooral problematisch voor projecten die in fasen worden gedaan, zoals miljarden dollars kostende fabrieken waarvoor eigenaren financiering nodig hebben ter afronding van elke nieuwe bouwfase.
Verkoop electrische auto’s (EV) per regio per kwartaal 2021-2024
Daarnaast is de consumentenvraag naar dit type auto’s lager dan verwacht. De groei met betrekking tot EV-verkopen is dit jaar afgenomen volgens gegevens van de International Energy Agency. Autofabrikanten zoals Ford en GM verlagen om die reden hun productieplannen.
Prijs Emissierechten – Dec-24 contract EEX (eur/t) – dag cloud candle, log scale
Coming Clean On Clean Energy: It's A Dirty Business
“China dominates the green energy supply chains, but their environmental standards are subpar. CO2 emissions associated with refineries in China are 1.5 times greater than those in the EU or U.S.” – RealClear Wire
Hernieuwbaar
De transitie naar groene energie vormt een groot deel van de huidige energieagenda. Doelstelling is het vervangen van kolen en aardgas door wind en zon. Ook is het de bedoeling dat de internal combustion engine (ICE) wordt vervangen door de elektrische auto (EV). Er wordt vaak uitgelegd dat deze technologieën schoon zijn en dat de planeet ermee wordt gered van klimaatverandering. De alternatieve energievormen die worden gepromoot hebben echter allemaal hun eigen problemen.
Groene energie wordt doorgaans op een voetstuk geplaatst. Groene energie is echter niet perfect. Toch is er veel vertrouwen in deze energiebronnen, met minder oog voor de minder schone kanten. Het Amerikaanse Consumer Institute heeft in dit rapport de verschillende milieugevolgen in kaart gebracht van groene energievormen. De levenscyclus van de windturbine, het zonnepaneel en de EV-batterij impliceren significante milieugevolgen die niet genegeerd mogen worden en bij de implementatie van energiebeleid onderdeel van het verhaal zouden moeten zijn.
Eén van de grootste issues met de groene energievormen zijn de extractie- en fabricageprocessen van diverse kritische mineralen vereist voor windturbines, zonnepanelen en EV-batterijen. Veel onderontwikkelde landen, waar een overvloed van deze mineralen aanwezig is, lopen risico. De operaties en procedures nemen land in beslag die daarbij omliggende grond en waterbronnen vervuilen. In het ergste geval wordt het werk niet in de juiste en legale arbeidsomstandigheden uitgevoerd.
Diverse gifstoffen en andere broeikasgassen komen vrij in de atmosfeer bij de extractie- en fabricage. De grootschalige hoeveelheid land die wordt ingenomen door wind en zon zal mogelijk nooit meer te herstellen zijn. De drie energiebronnen creëren ook een groot afvalprobleem. Sinds enige vorm van recycling op grote schaal zeer beperkt is, eindigt 90% van de windturbinebladen, zonnepanelen en EV-batterijen op afvalbergen. Volgens sommige voorspellingen zullen gebruikte turbinebladen wereldwijd meer dan 43 miljoen ton afval opleveren tegen 2050. Solar afval zal goed zijn voor bijna 80 miljoen ton. En met een Amerika die 33 miljoen EV’s op de weg wil hebben rond 2030, zullen veel batterijen eindigen op de vuilstort.
Iedere energiebron, ook fossiel, zou moeten worden beschouwd als onderdeel van een all-of-the-above strategie om de noodzakelijke energie te leveren aan consumenten, bedrijven en de economie als geheel. Elke bron gaat gepaard met enige mate van milieuzorgen. Deze zouden bij de ontwikkeling van overheidsbeleid afgewogen en gemeten moeten worden, samen met kosten, logistiek, betrouwbaarheid en geopolitieke factoren.
COMCAM – analyse op maat
Onze analyse geeft op hoofdlijnen een aantal ontwikkelingen aan die impact hebben op de energieprijzen. Een uitgebreidere analyse bieden we aan als losse dienst. Zo blijft u op de hoogte van alle relevante trends en ontwikkelingen in energie inkoop, de verwachte prijsontwikkelingen tot 3 jaar vooruit en alle relevante marktontwikkelingen op de energiebeurzen en wet- en regelgeving.
Op deze analyse rust auteursrecht van COMCAM. Teksten mogen niet worden overgenomen, gekopieerd, openbaar mogen worden gemaakt of verveelvoudigd worden, zonder expliciete toestemming van COMCAM. Ook bij citaten of gedeeltelijke overnames is dit niet toegestaan.
Volg ons op LinkedIn om op de hoogte te blijven van wat er speelt in de energiemarkt, de energietransitie & verduurzaming.