Energiemarkt analyse 20 februari 2024
Toekomstige vraag naar batterij-mineralen neemt toe, tekort verwacht vanaf 2030.
Bij COMCAM analyseren we doorlopend ontwikkelingen op de energiemarkt. Onze kennis en inzichten delen we in onze wekelijkse marktanalyse.
Ga direct verder naar
> Introductie > Ruwe olie > Elektriciteit > Aardgas > Steenkool > Emissierechten > Hernieuwbaar
“Battery minerals are vital for the clean energy transition. They power cost-effective, on-demand energy systems and are at the core of decarbonizing transportation.”- Visual capitalist
Introductie
De vraag naar batterijmetalen zal komende jaren fors toenemen.
Op basis van het scenario van netto nul emissie (NZE) kan het huidige gebruik worden vergeleken met de verwachte groei tot 2040, zie onderstaande tabel.
De ruwe materialen nodig voor batterijen verschillen, afhankelijk van hun chemische samenstelling. Deze metalen worden als essentieel beschouwd voor elektrisch vervoer (EV’s) en energieopslag. De cellen in de gemiddelde batterij met een 60 kilowattuur (kWh) capaciteit bevatten ongeveer 185 kilogram aan mineralen. Een dergelijke batterij wordt gebruikt in een Chevy Bolt of als (thuis)batterij voor opslag.
Aanbodtekort in 2030
Vanwege de toenemende vraag naar deze batterijmetalen nemen de zorgen over het aanbod toe. Voorspelde tekorten worden verwacht rond 2030, aldus de Energy Transitions Commission. De stijgende vraag naar belangrijke mineralen, deels gedreven door de energietransitie, kan resulteren in een aanbodtekort die een potentiële investeringsmogelijkheid in mineraalexploratie en mijnbedrijven kan bieden.
Ruwe olie
De International Energy Agency (IEA) bestaat eind dit jaar 50 jaar. Het agentschap werd opgericht als gevolg van de “energieschok” die een wereldwijde recessie veroorzaakte. Het eerste kwartaal van 1974 zag een sprong van 400% in de olieprijs getriggerd door een Arabisch olie-embargo. Beleidsmakers en bedrijven overal zochten naarstig naar informatie over bronnen, toeleveringsketens en opties. De afwezigheid van deze informatie was een belangrijke reden voor de oprichting van de IEA in november 1974.
De vooruitzichten van een olieprijsstijging van slechts 40% zorgt nu al snel voor politieke en marktpaniek. De algemene vooruitgang heeft een grotere wereldeconomie gecreëerd die meer energie consumeert. Koolwaterstoffen ofwel hydrocarbons, leveren nog steeds meer dan 80% van alle energie. Olie blijft de geopolitieke maatstaf. Olie is de brandstof voor 95% van al het transport. Economieën vallen om als transportkosten uit de hand lopen of erger nog, vallen helemaal stil. Sinds 1974 is het aantal auto’s in de wereld met 500% toegenomen, het volume aan verscheepte maritieme tonnen met 350% en het aantal passagiersmijlen per vliegtuig is met bijna 2.000% gestegen. Het Midden-Oosten levert tegenwoordig meer olie. Electrische auto’s en Tesla zullen hier nog weinig aan veranderen. Zelfs als batterijen tegen 2034 de helft van de auto’s zouden voortdrijven, een onmogelijk hoge doelstelling, zou het wereldwijde oliegebruik met slechts 10% afnemen.
De IEA rapporteert nog steeds over koolwaterstoffen, maar is als organisatie in conflict doordat ze ook beleid nastreeft om afstand te nemen van fossiele brandstoffen. De belangen zijn groot. Europese landen hebben biljoenen dollars uitgegeven in het najagen van de “energietransitie” met plannen om nog ten minste $ 3 biljoen uit te geven tegen 2030. Amerika is gestart met het grootste industriële overheidsuitgavenbeleidsprogramma in de geschiedenis. De Inflation Reduction Act, waarvan voorstanders toegeven dat het “the green new deal” is die dit decennium zal leiden tot ongeveer $2 to $3 biljoen aan alternatieve energie uitgaven. Ruwweg is het de bedoeling om een bijna 2-gigaton-per-jaar reductie in Amerikaanse CO2-emissies te realiseren rond 2030. Tegen die tijd zullen Aziatische emissies ten minste toenemen met 2 gigaton per jaar. Aziatische industrieën domineren de productie van alternatieve energiematerialen die gekocht worden door Amerika en Europa.
De bouw van alternatieve energie hardware vereist een verdubbeling van de wereldproductie van koper. Koper is het belangrijkste materiaal in het elektriciteitsdomein waar nog geen alternatief voor is wat fysieke eigenschappen betreft.
Neutrale en betrouwbare energie-informatie zijn essentieel voor beleidsmakers en bedrijfsleven. De eenvoudige oplossing: splits de IEA op in een beleidsvrije International Energy Information Agency (IEIA) en een opzichzelfstaande International Energy Transition Agency (IETA). De IEIA zou zich neutraal moeten opstellen terwijl de afzonderlijk gefinancierde IETA bepaalde doelstellingen van haar lidstaten zou kunnen promoten.
Prijs Ruwe olie – Brent april 2024 ($/barrel) – week cloud candle, log scale
“The energy grid is a civilizational life support system, and without it, modern society collapses very quickly.” – Chris Keefer, president of Canadians for Nuclear Energy
Elektriciteit
Elektriciteit is één van de belangrijkste bronnen van Amerika’s ongekende welvaart en productiviteit. Het is ook haar grootste kwetsbaarheid. Amerika is zo afhankelijk van een ononderbroken aanbod van betaalbare elektriciteit dat, nu het net steeds fragieler wordt, de Amerikaanse samenleving ook fragiel geworden is.
Robert Bryce is als journalist al decennia gefocust op het Amerikaanse elektriciteitsnet. Hij heeft recent hierover een docuserie gemaakt die laat zien hoe en waarom Amerika fragieler wordt op dit gebied. Hij is auteur van het boek “A Question of Power” uit 2020, één van de betere, veelomvattende studies over hoe elektriciteitsnetten werken en waarom ze in de komende jaren mogelijk minder goed zullen gaan werken.
Elektriciteit-regelgevers worden steeds luider in hun alarmerende roep over de fragiliteit van het stroomnet. De North American Electric Reliability Corporation (NERC), belast met netbetrouwbaarheid, stelt dat het grootste deel van het Amerikaanse net een verhoogd risico kent van uitval in haar rapport.
Het Noord-Amerikaanse elektriciteitsnet transformeert snel van een kolen gedomineerde naar een net dat een toenemend aandeel van wind, zon en aardgas heeft. In het proces verandert het Amerikaanse elektriciteitsnet van betrouwbaar en stabiel naar één die vaker rolling black-outs meemaakt. Destabilisering van het elektriciteitsnet ligt op de loer, het gevolg van the Fatal Trifecta van het net volgens analist en auteur Meredith Angwin. Zij omschrijft de risico’s op destabilisatie als volgt:
- Te veel bouwen en te veel vertrouwen op kostenverstorende, weersafhankelijke, energieverslindende, zogenaamde “hernieuwbare energiebronnen” die verre van “schoon” zijn, zowel vanuit milieu- als arbeidsoogpunt.
- Te veel vertrouwen in just-in-time aardgas dat vaak wordt gebruikt om het verlies van andere betrouwbare energie-intensieve bronnen te dekken, of om het gat te dichten wanneer hernieuwbaar niet beschikbaar is.
- Te veel afhankelijkheid van buurlanden voor import om het verschil in energieopwekking veroorzaakt door 1 en 2 te compenseren.
Een aantal Europese landen, zoals Duitsland, herstart kolencentrales nu wind en zon niet in staat zijn aan de vraag te voldoen. Zelfs tegen hogere prijzen. Tegelijkertijd heeft de drive achter netto-nul CO2-emissie geleid tot politieke en bedrijfscampagnes om steeds meer producten te verschuiven naar het elektriciteitsnet. Dit omvat essentiële zaken als woningverwarming, transport en maaltijdbereiding.
Wetten en regulering in Europa en Amerika hebben olie- en gasverwarming van woningen willen verbieden of uitfaseren, samen met benzineauto’s, trucks en bussen. Het effect hiervan is dat mensen steeds afhankelijker worden van elektriciteit terwijl de vraag naar niveaus wordt gepusht waarvan velen zeggen dat het net dit niet aankan.
Hierbij komt nog het gebruik van land door de groei in solar- en windindustrie. Volgens het rapport van The Nature Conservancy (TNC), zou het bereiken van een netto nul CO2-emissie tegen 2050 meer dan 250.000 vierkante mijl, ofwel 64 miljoen hectare aan land nodig hebben. Veel energie-experts en milieuactivisten komen tot de conclusie dat nucleaire energie de beste keuze is om betrouwbare, betaalbare energie te genereren en tegelijkertijd de CO2-emissies te reduceren. Veel landen bouwen nieuwe centrales of stellen de sluiting van bestaande nucleaire centrales uit omdat deze energievorm wordt beschouwd als de schoonste en minst schadelijke bron van elektriciteit.
Volgens Brookings Institution hebben wind en zon tenminste het tienvoudige nodig aan land ten opzichte van aardgas- en kolencentrales. Naast een kleinere voetafdruk hebben nucleaire centrales ook geen duizenden kilometers aan nieuwe transmissiekabels nodig om afgelegen locaties te bereiken, waar solar- en windfaciliteiten doorgaans worden gebouwd. Met nucleair zegt Bryce dat het net niet verder uitgebreid hoeft te worden.
Bulgarije, Tsjechische Republiek, Nederland en Polen bereiden zich ook voor om nieuwe nucleaire reactoren te bouwen. Andere Europese landen zoals Oostenrijk, Denemarken, Duitsland, Luxemburg en Portugal blijven tegenstander van nucleaire elektriciteit.
De elektriciteitsprijzen blijven verder dalen door o.a. zwakkere prijzen van gas- en CO2.
Prijs Baseload Elektriciteit leverjaar 2025 (eur/MWh) – week cloud candle, log scale
”We will need more electric power in the future. That’s a fact. And 6% can be a lot to miss when there is nothing new [to replace it]. We’d be losing 6% when we really will need more.” – Duitse bondskanselier Olaf Scholz in de Deutsche Welle, kort na de Russische invasie in 2022
Aardgas
Vorig jaar april sloot Duitsland haar laatste drie nucleaire centrales. Dit markeerde het eind van atoomtijdperk van het land. De controversiële beslissing kwam in een tijd dat Europa en het Duitse publiek enthousiast werden over nucleaire energie gezien de sterk oplopende energieprijzen. Nucleaire uitfasering werd destijds serieus heroverwogen met 80% van het Duitse publiek voorstander van levensduurverlenging van de bestaande nucleaire reactoren van het land. Duitsland was zelfs bezig met het repareren van kolenmijnen en centrales die al 10 jaar in de mottenballen lagen.
Duitsland en Europa hebben weinig moeite gehad voldoende gasaanbod zeker te stellen, voornamelijk uit Amerika. De zittende Duitse coalitie is van toon veranderd. Scholz stelt dat nucleaire energie over en uit is na kritiek van de FDP dat het in één keer afstappen van nucleaire energie alleen maar zal leiden tot de verbranding van meer fossiele brandstoffen. Berlijn heeft plannen onthuld om € 16 miljard uit te geven voor 10 gigawatt (GW) aan nieuwe gascentrales voor het maken van een inhaalslag wat betreft het energienet van het land.
De regering kondigde aan dat de nieuwe strategie is ontwikkeld naast de consistente uitbreiding van hernieuwbare energiebronnen voor het leveren van een stabiel elektriciteitsaanbod in tijden met weinig zon en wind. De overheid heeft de gascentrales aangeprezen als modern, zeer flexibel en klimaatvriendelijk, omdat ze in de toekomst zullen worden omgebouwd om op waterstof te draaien tussen 2035 en 2040. Staatsenergiebedrijf Uniper heeft het besluit toegejuicht omdat snelle actie dringend nodig is aangezien het goedkeuringsproces en de daadwerkelijke bouw van energiecentrales en opslagfaciliteiten meerdere jaren in beslag zullen nemen.
Vanuit emissie-standpunt is nucleaire energie schoner dan aardgas. De levenscyclus emissies van nucleaire energie zijn significant lager dan bij gasgestookte centrales. Nucleair produceert ook geen schadelijke broeikasgassen. Diverse nucleaire ongelukken zoals Three Mile Island, Chernobyl en Fukushima zijn waarschijnlijk voor decennia in de publieke opinie geëtst. Nucleaire elektriciteit is hierdoor het onuitwisbare zwarte schaap in de wereldwijde energiemix. Aardgas word gezien als een veel betere energiebron.
De aardgasprijs blijft gevangen in een neerwaartse trend. Mild weer, vraaguitval, volle gasbuffers en voldoende toelevering van LNG zijn de voornaamste redenen hiervoor.
Prijs TTF gas leverjaar 2025 (eur/MWh) – dag cloud candle, log scale
Terug naar hernieuwbare energie.
Steenkool
Duitsland verlaat ook haar kortstondige liefde voor kolen. Afgelopen jaar kondigde het gigantische elektriciteitsbedrijf LEAG aan dat het haar thermische bruinkoolcentrales in Oost-Duitsland wil ombouwen tot Europa’s grootste groene energy hub. Doelstelling is een capaciteit tussen 7 GW en 14 GW aan wind en zon, 3 GWh aan opslagcapaciteit en 2 GW aan groene waterstofproductie tegen 2040.
Duitsland is niet het enige Europese land die weg wil van kolen. Franse energiegigant Engie kondigde recent plannen aan voor de bouw van een gascentrale van 500 megawatt dichtbij Nijmegen, op de plek waar voorheen een kolencentrale stond. Engie zegt dat de faciliteit een “hybride centrale” zal zijn en in de toekomst door waterstof kan worden aangedreven.
De Amerikaanse aardgas en LNG-bonanza helpt Europa in haar transitie weg van carbon-zware fossiele brandstoffen. Met exporten van gemiddeld 11,6 miljard kubieke voet per dag (Bcf/d) gedurende de eerste helft van 2023 met 70% naar Europa en de rest vooral richting Azië, is Amerika nu de grootste LNG-exporteur.
Prijs ICE Coal leverjaar 2025 (usd/t) – week cloud candle, log scale
Germany’s Industrial Superpower Days Are Over, A Green “Victory” – Mike Shedlock
Emissierechten
De dagen van Duitslands als industriële supermacht komen ten einde volgens Bloomberg. De fundamenten onder Duitslands industriële machine zijn omgevallen als domineestenen. De Duitse industriële productie piekte in november 2017 en is sindsdien naar een niveau weggezakt uit 2006. Amerika drijft weg van Europa en wil op het gebied van klimaatinvestering concurreren met haar trans-Atlantische vrienden. China wordt een grotere rivaal en is niet langer een onverzadigbare koper van Duitse goederen.
De finale slag voor een aantal zware Duitse fabrikanten was het einde van grote volumes goedkoop Russisch aardgas. Eén van de zwaarst getroffen sectoren is chemie. De transitie naar schone waterstof is nog steeds onzeker. Hierdoor is bijna 10% van de bedrijven van plan hun productieprocessen permanent stil te leggen volgens een recente enquête door de VCI industry association. BASF SE, Europa’s grootste chemische producent snijdt 2.600 banen en Lanxess AG reduceert haar personeel met 7%.
China veroorzaakt problemen voor Duitsland op een aantal manieren. Naast de strategische verschuiving naar de geavanceerde maakindustrie, zorgt een vertraging van deze Aziatische economie voor een nog lagere vraag naar Duitse goederen. Tegelijkertijd is goedkope concurrentie uit China reden tot zorg bij de industrieën betrokken bij de Duitse klimaattransitie. Fabrikanten van zonnepanelen sluiten hun activiteiten en snijden in hun personeelsbestand omdat ze moeilijk kunnen concurreren met door de staat ondersteunde Chinese rivalen. Solarwatt GmbH uit Dresden heeft al 10% van haar werknemers ontslagen. Als de situatie dit jaar niet verbetert zou productie naar het buitenland kunnen verhuizen, aldus CEO Detlef Neuhaus.
Duitsland loopt serieus achter op het gebied van AI, EV’s, microchips, telefoons en internet. Daarnaast willen de Groenen dat Duitsland afscheid neemt van nucleaire elektriciteit. Duitsland investeerde in aparte groene projecten en schrapte zonder goede reden nucleaire elektriciteit in plaats van te investeren in infrastructuur.
Duitsland investeert direct in China, een land dat nog steeds sterk leunt op kolen. Duitsland gaf nucleaire elektriciteit op. Het land moet nog steeds een inhaalslag maken op het gebied van internet en telefoontechnologie. De oosterbuuren bleven te lang hangen op diesel en analoge telefoon. Niet alleen loopt Duitsland enorm achter op basis-infrastructuur, ook is het haar exportbekwaamheid kwijt. Als export afhankelijke landen imploderen, verkeren ze in een moeilijke situatie.
De CO2-prijs handelt onder de € 55 per ton. De prijs zakt terug naar het niveau van voor de energiecrisis in 2022. Door relatief hoge temperaturen zijn gascentrales minder nodig voor de elektriciteitsproductie. Hierdoor hoeven de eigenaren van deze gascentrales minder CO2-rechten in te kopen. Dit zorgt voor minder vraag of extra aanbod van rechten en drukt de prijs omlaag.
Prijs Emissierechten – Dec-24 contract EEX (eur/t) – week cloud candle, log scale
“The political winds aren’t rewarding climate-active firms today, but climate risk and regulations aren’t going away in the mid to long run, so short-term decisions may need to be undone when those longer term threats begin to manifest or regulators clamp down harder.” – Michael Sheren, Cambridge Institute for Sustainability Leadership, former senior adviser Bank of England
Hernieuwbaar
De implosie van ESG en groene investeringen van de afgelopen 6 maanden gaat nog even door. JP Morgan heeft officieel afscheid genomen van de $ 68 biljoen investeerderscoalitie gericht op het uitoefenen van druk op ’s werelds grootste uitstoters van broeikasgassen om te decarboniseren, aldus Bloomberg. JP Morgan zegt dat het de Climate Action 100+ (CA100+) verlaat omdat het aanzienlijk heeft geïnvesteerd in de ontwikkeling van een eigen raamwerk voor de betrokkenheid bij klimaatrisico’s. De bank heeft 40 professionals in dienst die zich nu richten op duurzame investeringen.
De ESG-investeringen van JPM en andere partijen van CA100+ hebben tot kritiek geleid vanwege de politieke motivatie erachter. Deze kritiek heeft veel investeringsbedrijven doen besluiten zich publiekelijk terug te trekken uit de netto nul commitment. Ze bagatelliseren hun betrokkenheid in klimaatgerichte financieringsgroepen die nu als politieke last worden beschouwd.
Duurzaamheidsfondsen zouden traditionele energieaandelen moeten bevatten zodat investeerders kunnen profiteren van de transitie naar hernieuwbare energie. Aldus Markus Müller, CIO ESG bij de Private Bank van Deutsche Bank.
COMCAM – analyse op maat
Onze analyse geeft op hoofdlijnen een aantal ontwikkelingen aan die impact hebben op de energieprijzen. Een uitgebreidere analyse bieden we aan als losse dienst. Zo blijft u op de hoogte van alle relevante trends en ontwikkelingen in energie inkoop, de verwachte prijsontwikkelingen tot 3 jaar vooruit en alle relevante marktontwikkelingen op de energiebeurzen en wet- en regelgeving.
Op deze analyse rust auteursrecht van COMCAM. Teksten mogen niet worden overgenomen, gekopieerd, openbaar mogen worden gemaakt of verveelvoudigd worden, zonder expliciete toestemming van COMCAM. Ook bij citaten of gedeeltelijke overnames is dit niet toegestaan.
Volg ons op LinkedIn om op de hoogte te blijven van wat er speelt in de energiemarkt, de energietransitie & verduurzaming.