Energiemarkt analyse 23 januari 2024
Ondanks risico varen 114 schepen over Rode Zee route.
Bij COMCAM analyseren we doorlopend ontwikkelingen op de energiemarkt. Onze kennis en inzichten delen we in onze wekelijkse marktanalyse.
Ga direct verder naar
> Introductie > Ruwe olie > Elektriciteit > Aardgas > Steenkool > Emissierechten > Hernieuwbaar
“As for all other countries, including Russia and China, their shipping in the region is not threatened.” – Houthi official Mohammed al-Bukhaiti
Introductie
Het aantal commerciële schepen die de Rode Zee-Suezkanaal route hebben genomen is afgelopen maand meer dan gehalveerd door spanningen in de wateren bij Jemen. Meer dan 100 schepen, waaronder olietankers, zijn de waterstraat overgestoken. Ondanks het advies van de Amerikaanse en Britse marine weg te blijven van deze route.
Grote verschepingsbedrijven zoals Maersk en Hapag-Lloyd hebben honderden schepen omgeleid naar langere en duurdere routes rond Kaap de Goede Hoop om de Houthi rebellen te vermijden. Shell is het laatste bedrijf dat alle verschepingen over de Rode Zee heeft opgeschort.
Het advies van Intertanko, de Internationale Associatie van Onafhankelijke Tanker Eigenaren, aan hun leden is om Bab el-Mandeb te ontwijken en bij Noord-Jemen een pauze in te lassen als ze via de Suezkanaal route willen reizen richting het zuiden. Intertanko vertegenwoordigt ca. 70% van alle internationale olie, chemische en gastankers. Veel schepen hebben dit advies ter harte genomen.
Er zijn 114 commerciële schepen, waaronder olietankers, bulkvervoerders en containerschepen, die hun route niet hebben aangepast en dus varen door de Rode Zee via de Bab el-Mandeb Straat. Dit op basis van scheepstracking gegevens van Bloomberg. Dat is fors minder dan de 272 schepen die deze route een maand geleden nog gebruikten.
De Houthi’s geven Rusland en China een veilige doorgang. Een ongebruikelijke ontwikkeling op een moment dat Europese detailhandel en fabrieken last beginnen te krijgen van de wereldwijde verschepingschaos en het toenemende transit risico van de Rode Zee. De Houthi’s zijn bereid de veilige doorvaart van deze schepen in de Rode Zee te garanderen, omdat vrije scheepvaart belangrijk is voor hen. Scheepsaanvallen zullen continueren als het schip op enige manier verbonden is met Israël om zo dit land economisch te raken.
Het gevolg van de chaos in de Rode Zee is een afname van de wereldwijde handel.
“2025 and beyond is when the world is going to be short of oil.” – Vicki Hollub, CEO Occidental Petroleum
Ruwe olie
De wereld zal vanaf 2025 een tekort hebben wanneer exploratie voor langdurig-producerende ruwe olie reserves achter zal blijven bij de vraaggroei. Oliebedrijven vonden meer ruwe olie dan wereldwijd werd geconsumeerd, ongeveer 5x de vraagvolumes tussen medio jaren ‘50 tot eind 1970. Aldus Vicki Hollub, CEO van Occidental Petroleum volgens Reuters.
De verhouding tussen ontdekte bronnen en de vraag is afgelopen decennia gedaald tot ongeveer 25%. Op de korte termijn zijn de markten niet in evenwicht; vraag en aanbod zijn niet in balans. Volgens de CEO zal de oliemarkt bewegen van de situatie van overaanbod op korte termijn naar een lange periode van aanbodtekorten. Nu oudere velden uitgeput raken waarschuwen de leiders in de olie-industrie dat nieuwe bronnen, nieuwe investeringen en nieuw aanbod nodig zijn voor het handhaven van de huidige aanbodniveaus.
Saoedi-Arabië, werelds grootste exporteur van ruwe olie, en haar staatoliegigant Aramco hebben beiden de afgelopen jaren herhaaldelijk aangegeven dat de aandacht van de energiesector en de discussies over de energietransitie gericht zouden moeten zijn op emissiereductie, niet op het reduceren van olie en gasproductie. Ondanks dat de Saoedische oliegigant werkt aan hernieuwbare energie, e-brandstoffen, waterstof en CCS (carbon capture & storage) verwacht CEO Amin Nasser, van Aramco dat hernieuwbaar deze behoefte niet volledig kan opvangen. Tot dan zal de wereld nog decennialang olie en gas nodig hebben. De additionele olie- en gasvraag in komende decennia zal nieuwe upstream investeringen nodig hebben om de jaarlijkse afname van 5-7% te compenseren.
OPEC is positief voor 2025. Een hogere, wereldwijde economische groei en solide Chinese activiteit zullen tot een sterke opleving leiden in wereldwijde olievraag die zal toenemen met 1,8 miljoen vaten per dag (bpd) in 2025. OPEC verwacht voor 2025 een wereldwijde economische groei van 2,8%, aldus het Monthly Oil Market Report (MOMR). De olievraag in 2025 zal worden gedreven met bijna 1,7 miljoen bpd in niet-OESO landen, vooral in China, Midden-Oosten en India.
Voor 2024 blijft OPEC bij een verwachte vraaggroei van 2,25 miljoen naar 104,36 miljoen bpd volgens OilPrice.com. Dit zal resulteren in een markttekort van gemiddeld ongeveer 1,8 miljoen bpd in 2024. Er is hierbij nog geen rekening gehouden met de implementatie van additionele productiebeperkingen later dit kwartaal. Wat aanbod betreft zal de non-OPEC productie in 2024 en 2025 toenemen met 1,3 miljoen bpd.
Het aanbod van non-OPEC landen zal in 2025 ondersteund worden door de verwachting van een gezonde vraag en upstream investering. Kapitaaluitgaven voor upstream olie en gas in non-OPEC landen zullen volgend jaar ongeveer $ 473 miljard bedragen verwacht OPEC.
De piekvraag naar olie komt niet naar voren in betrouwbare en robuuste voorspellingen voor de korte en middellange termijn volgens OPEC Secretaris-Generaal Haitham Al Ghais. Hiermee tempert OPEC de verwachtingen dat de energietransitie het gebruik van fossiele brandstoffen zal beperken. De International Energy Agency (IEA) verwacht dat de vraag dit jaar scherp zal dalen en de komende jaren zal pieken door de adoptie van hernieuwbare energie en elektrische wagens. Wie krijgt gelijk, OPEC of de IEA?
Chinese raffinaderijen importeren nu meer ruwe olie om hun voorraden tegen relatief lage prijzen op te bouwen nu Brent prijzen onder $ 80 per vat noteren. De zogenaamde ‘teapots’ zijn dit jaar vroeg doordat ze een sterke brandstofvraag later in 2024 verwachten. Aldus analisten en handelsbronnen tegen Reuters. Hogere vrachttarieven hebben Amerikaanse olie duurder gemaakt voor Aziatische raffinaderijen in vergelijking met de ruwe oliesoorten van Midden Oosten producenten. Aziatische kopers richten zich daarom op deze olie, vooral na de olieprijsverlaging van Saoedi-Arabië. Internationale olieprijzen en China’s nieuwe beleid omtrent importquota van ruwe olie hebben raffinaderijen meer zekerheid gegeven voor de planning van hun aankopen. Brent Crude handelt sinds begin December onder $ 80 per vat na een hoogtepunt van $ 95 eind september 2023.
Fondsmanagers zijn erg positief (bullish) met betrekking tot geraffineerde brandstoffen in Amerika. Dit wordt veroorzaakt door lage voorraden en gezonde vooruitzichten voor economie en brandstofconsumptie. Voor Brent wordt de positieve ontwikkeling van voldoende voorraden en nieuwe aanbodbronnen teniet gedaan door de productieverlagingen van OPEC en de verstoringen op exportroutes vanwege het conflict in de Rode Zee. De hedge fund gemeenschap is sterk negatief (bearish) ten opzichte van WTI met ruime voorraden ruwe olie in Amerika en aanhoudende groei in de productie van schalieproducenten. De meeste managers blijven overtuigd van beroerde fundamentele factoren met een productie hoger dan de consumptie, waardoor neerwaartse druk op de prijzen op korte termijn kan blijven bestaan.
Prijs Ruwe olie – Brent maart 2024 ($/barrel) – week cloud candle, log scale
De grootste 50 elektriciteits-consumerende datacentra ter wereld.
Elektriciteit
We leven in een informatie-overvloedige digitale wereld waar data de nieuwe valuta is. Datacentra zijn de kluizen die het beschermen en aanvonken. De hoeveelheid data die elk jaar wordt gecreëerd is van 2 zettabytes in 2010 toegenomen naar tot 44 zettabytes (44 biljoen gigabytes) in 2020. Dit heeft geleid tot een grote vraag naar gegevensopslag en verwerking. Dit heeft geresulteerd in de bouw van meer dan 8.000 enorme datacentra wereldwijd. Veel van deze centra zijn geclusterd bij elkaar vanwege de gunstige infrastructuur en voorzieningen van lokale overheden en nutsbedrijven. De datacentra gebruiken veel elektriciteit, vaak minimaal 100 MW. Het grootste deel van deze datacentra markten is gevestigd in Amerika, een aantal zijn verspreid in Azië en Europa.
In onderstaande infographic staan de 50 grootste datacentra op basis van elektriciteitsverbruik.
De datacentrummarkt in Noord-Virginia is de grootste ter wereld. Met bijna 300 datacentra, waaronder veel Amazon Web Services (AWS) servers. Datacentra in deze regio verwerken naar schatting meer dan een derde van de wereldwijde online traffic. In 2023 hadden de datacentra in Noord-Virginia een gecombineerde capaciteit van elektriciteitsconsumptie van 2.552 MW. Dat is vier keer de capaciteit van de meest nabij gelegen Amerikaanse markten, Dallas (654 MW) en Silicon Valley (615 MW). De op één-na-grootste markt, Beijing, heeft een gemeten capaciteit van 1.799 MW. Ook al is het momenteel de enige markt met een operationele capaciteit van meer dan 1.000 MW in de Aziatische Pacific Regio, lijkt Tokyo (865 MW) met een inhaalslag bezig.
Europa’s grootste clusters van datacentra staan in Londen (1.053 MW) en Frankfurt (864 MW), grotendeels door de vraag van grote lokale bedrijven en organisaties. Het is geen toeval dat dit grote hubs zijn voor overheid en handel. Werelds grootste datacentrummarkten staan dichtbij hoofdsteden aangezien historisch gezien overheden (en hun militaire apparaat) de eersten waren om te investeren in internet infrastructuur.
Datacentra zullen in schaal blijven groeien en uitbreiden richting nieuwe markten om tegemoet te komen aan de digitaliseringsvraag. De brede adoptie van artificial intelligence (AI) heeft de richting verandert van internetdata. En met de toenemende digitaliseringsvraag neemt ook de benodigde elektriciteit toe die deze centra gebruiken. Dat heeft niet alleen het spotlicht gericht op bedrijven en datacentrummarkten, maar ook op de hoeveelheid energie die ze gebruiken. Met de enorme vereisten voor elektriciteitsconsumptie worden efficiency en duurzaamheid steeds belangrijker. Niet elke markt geeft echter de prioriteit aan efficiënte elektriciteitsbronnen.
Prijs Baseload Elektriciteit leverjaar 2025 (eur/MWh) – week cloud candle, log scale
“Reducing exports does not change global demand. It will only shift the source of the supply.” – Mike Shedlock
Aardgas
De Amerikaanse gasexporten zijn afgelopen decennium verviervoudigd door een fors hogere productie. Hierdoor werd Amerika afgelopen jaar de grootste aardgasexporteur ter wereld en hielp hiermee Europa om Russische gasleveranties te vervangen. Biden staat echter onder toenemende druk van milieugroeperingen. Deze partijen eisen dat hij zijn belofte van een exportverbod op aardgas nakomt zodat de transitie weg van fossiele brandstoffen mogelijk wordt.
Democraten hebben de Biden regering al maanden gevraagd naar de effecten van broeikasgasemissie door het verschepen van aardgas overzee. Tina Smith, democratisch senator van Minnesota zei dat het een fout was om deze vervuiling door de LNG-sector te negeren. Het publiek is moe geworden door het beleid van deze regering. Het stopzetten van aardgasexporten zou de verkiezingskansen van Biden kunnen verminderen. Het gaat namelijk om veel inkomsten voor een land met $ 34 biljoen aan schulden. De totale geschatte inkomsten per jaar komen al snel op ruim $ 159 miljard per jaar, zie onderstaande rekensom.
- Een snelle rekensom levert de export voor gas inkomsten van $ 48,8 miljard op: 91,2 miljoen ton * 0,005367 MMBtu/ton * $10/MMBtu.
- Voor olie levert de export hiervan $110,5 miljard per jaar aan inkomsten op: 3,99 miljoen bpd (gem.) * $80/barrel (gem. 2023) * 365 dagen.
De vraag is waar het hier om gaat. Het stopzetten van LNG-exporten zou de prijzen in Amerika omlaag drukken. Biden wil Trump niet nog een energiekaart in de handen spelen. Daarnaast zal als gevolg van een LNG- exportstop in Amerika Rusland meer aardgas verkopen.
Prijs TTF gas leverjaar 2025 (eur/MWh) – dag cloud candle, log scale
“The World’s Coal-Fired Power-Generation Hit A Record High In 2023” – Charles Kennedy van OilPrice.com
Steenkool
De wereldwijde, met kolen opgewekte elektriciteit bereikte in 2023 een recordniveau. Aldus denktank Ember op Reuters. Dit doordat landen, vooral in Azië, op zoek zijn naar manieren om aan de groeiende elektriciteitsvraag te voldoen en het zeker stellen van de energievoorziening. Volgens gegevens van Ember bedroeg de wereldwijde opwek met kolen 8.295 terawattuur (TWh) tussen januari en oktober 2023. Een toename van 1% vergeleken met dezelfde periode in 2022.
In 2023 stegen ook de wereldwijde kolenexporten tot meer dan 1 miljard metrische ton voor de eerste keer ooit. Dit blijkt uit trackinggegevens van Kpler. Een toename van 6,6% in vergelijking met 2022.
De wereldwijde kolenvraag steeg in 2023 met 1,4%. De vraag passeerde voor de eerste keer een recordniveau van 8,5 miljard ton. Aldus de International Energy Agency (IEA). De drie grote kolenproducenten in de wereld – China, India en Indonesië – voeren de productie op met een nieuw record, meldde de IEA in haar Coal jaarrapport 2023.
Terwijl de kolenvraag in Amerika en de EU naar verwachting met ca. 20% is afgenomen in 2023, blijft de kolenvraag in opkomende economieën zeer sterk. Met een stijging van 8% in India en 5% in China in 2023 als gevolg van de stijgende vraag naar elektriciteit en de zwakke waterkrachtproductie.
China’s kolenvraag zal naar verwachting dalen in 2024 en een plateau vinden in 2026, even als de wereldwijde vraag. Volgens het agentschap worden de vooruitzichten voor kolen in China in de komende jaren significant beïnvloed door de snelheid van de uitrol van schone energie, weeromstandigheden en structurele verschuivingen in de Chinese economie.
Prijs ICE Coal leverjaar 2024 (usd/t) – week cloud candle, log scale
“In the name of green utopia, political leaders are quietly killing vital energy-intensive industries.” – Mike Shedlock
Emissierechten
Afgelopen jaar daalden de Duitse broeikasgasemissies tot 673 miljoen ton CO₂, het laagste niveau sinds de vijftiger jaren van de vorige eeuw. De emissies zijn hiermee met 46% afgenomen ten opzichte van het referentiejaar 1990. De CO₂-emissies waren zelfs 49 miljoen ton onder de jaarlijkse target van 722 miljoen ton uit de Climate Protection Act.
Twee belangrijke ontwikkelingen waren verantwoordelijk voor deze significante daling. Ten eerste daalde de kolengestookte opwek tot het laagste niveau sinds de zestiger jaren waardoor 44 miljoen ton minder CO₂ werd uitgestoten. Dit kwam door een significante daling van de elektriciteitsvraag en hogere elektriciteitsimporten uit buurlanden, waarvan ongeveer 50% hernieuwbaar. Daarnaast was er een evenredige daling van elektriciteitsexporten en een lichte toename van de binnenlandse, groene elektriciteitsproductie.
Ten tweede was er een significante afname in emissies door de industrie. Dit was grotendeels te wijten aan de productiedaling bij energie-intensieve bedrijven als gevolg van de economische situatie en internationale crisis. De totale economische output daalde met 0,3%, volgens voorlopige cijfers. De energie-intensieve productie nam in 2023 af met maar liefst 11%. Simon Müller, directeur van denktank Agora Energiewende Germany zegt hierover:
“2023 was een jaar met twee snelheden wat betreft klimaatbescherming in Duitsland: de energiesector boekte een succes op het gebied van klimaatbeleid met een recordaantal nieuwe hernieuwbare energiebronnen, wat ons dichter bij de 2030-doelstelling brengt. We denken echter niet dat de emissiereducties in de industriële sector duurzaam zijn. De productiedaling als gevolg van de energiecrisis verzwakt de industriële basis van Duitsland. Als de uitstoot daardoor simpelweg naar het buitenland wordt verplaatst, komt dat het klimaat niet ten goede. De bouw- en transportsector lopen ook achter als het gaat om structurele klimaatbeschermingsmaatregelen.”
Volgens Agora’s berekeningen zal 15% van de bespaarde CO₂ een permanente emissiereductie zijn. Deze structurele reductie is het gevolg van hernieuwbare energiecapaciteit, efficiencywinsten en de overstap naar brandstoffen die minder CO₂ produceren of andere klimaatvriendelijke alternatieven.
In de afgelopen 2 jaar heeft in Europa een fors aantal energie-intensieve fabrikanten van basismateralen zoals chemie, staal, keramiek, glas en kunstmeststoffen, hun productie gestopt of verlaagd. Volgens het meest recente rapport van Agora Energiewende zijn de Duitse broeikasgasemissies in 2023 met 20% afgenomen tot het laagste niveau in 75 jaar, vooral vanwege een sterke daling in de energie-intensieve maakindustrie.
Goedkope, overvloedige energie is het levensbloed van winstgevende industriële maakbedrijven. De productie van bijna alles vereist energie. Elke keer als een industriële faciliteit haar deuren sluit, verdwijnen hoogbetaalde banen en krimpt de middenklasse. Als Europa niet maakt wat de wereld nodig heeft, zal de productie verhuizen. Het is vanuit ecologisch en economisch oogpunt onverantwoordelijk voor Europa om haar energie-intensieve industrie te outsourcen naar landen met een zwakkere regulering, werkgelegenheidswetten en veiligheidsstandaarden.
Om “carbon leakage” te voorkomen bereikte het Europese Parlement een overeenkomst over de Carbon Border Adjustment Mechanism. Ofwel CBAM, werelds grootste CO₂-belasting plan. In Frankrijk is wetgeving in de maak die nucleair definieert als duurzaam. Amerika en het grootste deel van de EU richt zich op de waterstof gebaseerde groene economie.
Prijs Emissierechten – Dec-24 contract EEX (eur/t) – week cloud candle, log scale
”The ownership portfolio of the iShares Global Clean Energy ETF shows solar, wind, and hydrogen stocks have been clubbed like a baby seal over the past year.”
Hernieuwbaar
De solar industrie in Californië kampt met aanzienlijke tegenwind na de implementatie van nieuw beleid in april 2022 die de prikkels verlaagde voor huiseigenaren om zonnepanelen te installeren. Bloomberg rapporteert dat de California Solar & Storage Association (CSSA) heeft geconstateerd dat ongeveer 63% van haar 400 solar installatieleden cashflow issues hebben gemeld omdat het nieuwe beleid de consumentenvraag heeft ontmoedigd.
Sinds afgelopen april zijn de verkopen van rooftop solar systems in de staat de afgelopen maanden in elkaar gezakt met 85% ten opzichte van dezelfde periode een jaar geleden. Aldus solarbedrijf Ohm Analytics. Bernadette Del Chiaro, CEO van CSSA vertelde recent op een conferentie dat 25 tot 30 solarbedrijven hun deuren al hebben gesloten of de staat hebben verlaten. In de nabije toekomst wordt nog meer fall-out verwacht.
Naast een verlaging van prikkels is de vraag ook afgenomen door hogere rente en dure panelen. Dit betekent voor zonnepaneel-installateurs dat er minder werk in de pijpleiding zit de komende periode. Uit een Bloomberg-enquête onder professionele en particuliere investeerders van eind 2023 kan geconcludeerd worden dat de ineenstorting van groene energie nog tot ver in 2024 kan duren.
De portfolio van de iShares Global Clean Energy ETF laat zien dat de aandelen van solar, wind en waterstof de afgelopen periode het nodige te verduren hebben gehad. De iShares Global Clean Energy ETF zijn terug op niveaus van 2020.
COMCAM – analyse op maat
Onze analyse geeft op hoofdlijnen een aantal ontwikkelingen aan die impact hebben op de energieprijzen. Een uitgebreidere analyse bieden we aan als losse dienst. Zo blijft u op de hoogte van alle relevante trends en ontwikkelingen in energie inkoop, de verwachte prijsontwikkelingen tot 3 jaar vooruit en alle relevante marktontwikkelingen op de energiebeurzen en wet- en regelgeving.
Op deze analyse rust auteursrecht van COMCAM. Teksten mogen niet worden overgenomen, gekopieerd, openbaar mogen worden gemaakt of verveelvoudigd worden, zonder expliciete toestemming van COMCAM. Ook bij citaten of gedeeltelijke overnames is dit niet toegestaan.
Volg ons op LinkedIn om op de hoogte te blijven van wat er speelt in de energiemarkt, de energietransitie & verduurzaming.