Energiemarkt analyse 23 mei 2023
Discussie over nucleaire elektriciteit bereikt buigpunt.
Bij COMCAM analyseren we doorlopend ontwikkelingen op de energiemarkt. Onze kennis en inzichten delen we in onze wekelijkse marktanalyse.
Ga direct verder naar
> Introductie > Ruwe olie > Elektriciteit > Aardgas > Steenkool > Emissierechten > Hernieuwbaar
Introductie
“The world should increase use of nuclear power!” – Elon Musk
Elon Musk reageert met deze tweet op een artikel in Times Magazine waarin de kleinzoon van J. Robert Oppenheimer het belang van nucleaire elektriciteit benadrukt voor de transitie naar een netto nul-carbon economie. Kernenergie wordt echter gepercipieerd als risicovol, zeker na Fukushima.
Intussen komt het nucleaire elektriciteitsproject Southern Co.’s Vogtle in Georgia online. Met 7 jaar vertraging en een $ 16 miljard budgetoverschrijding. Dit zal een nieuwe nucleaire generatie van CO2-vrije elektriciteit ontketenen. De nieuwe Vogtle-centrale zal de grootste nucleaire centrale zijn van het land en de eerste die na decennia wordt gebouwd.
Eerder dit jaar gaf de US Nuclear Regulatory Commission haar goedkeuring voor een nieuwe, kleine modulaire nucleaire reactor. Deze zal waarschijnlijk worden toegepast in de volgende generatie centrales aan het eind van dit decennium.
“Crude oil continues to trade with a negative bias on near-term demand concerns, especially in China, and the US debt ceiling debacle which is lowering the general level of market risk appetite. The IEA concluded the monthly batch of oil market reports by joining OPEC in saying global oil demand in 2023 will be stronger than previously expected, rising by 2.2m b/d to a record 102m b/d as China demand recovery surpasses expectations, clearly not a view that is being shared by the market at large.” – Saxo Bank
Ruwe olie
Het Internationale Energie Agentschap (IEA) verwacht in de tweede helft van 2023 dat de vraag 2 miljoen vaten per dag (bpd) groter is dan het aanbod. De wereldwijde olievraag zal naar een recordhoogte van 102 bpd stijgen. De IEA verhoogt haar forecast met 200.000 bpd vanwege de vraag uit China. De Chinese vraag laat eveneens een nieuw hoogtepunt zien met in maart 2023 een all-time record van 16 miljoen bpd. Het herstel van de Chinese economie blijft de verwachtingen overtreffen, aldus het agentschap in haar Oil Market Report.
De vraag uit de landen van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) zal dit kwartaal naar verwachting groeien. Na een zwakke start in het eerste kwartaal wordt voor het gehele jaar een beperkte groei van gemiddeld 350.000 bpd verwacht. Dit is peanuts vergeleken bij een verwachte groei van de olievraag met 1,9 miljoen bpd in niet-OESO landen.
De wereldwijde olievoorraden wijzen ook op een krappere markt later dit jaar na de daling in maart. Volgens de IEA daalden deze voorraden met 7,9 miljoen vaten die maand. De toename van overzeese olie en de stijging van non-OESO voorraden vielen in het niet door de forse afname van OESO-voorraden met 56 miljoen vaten.
De voorspelling van de IEA wordt grotendeels genegeerd door de markt die nu de focus heeft op een potentiële wanbetaling van schulden ofwel ‘debtdefault’. De onderhandelingen over het Amerikaanse schuldenplafond blijven doormodderen. De groei in de OESO-landen is vertraagd door de gestegen rente. Hierdoor neemt de vrees voor een recessie toe. Ondanks de intentie van de Biden-regering om afgelopen week 3 miljoen vaten te kopen ter aanvulling van de SPR, zijn wederom 2,4 miljoen vaten onttrokken. De zevende achtereenvolgende wekelijkse onttrekking van in totaal bijna 12 miljoen vaten.
De afname van het aantal olie-boorpunten (oil rigs) met 11 naar 575 impliceert dat de Amerikaanse olieproductie ook een dalende lijn zal gaan inzetten. Dat zal, onder gelijkblijvende omstandigheden, tot hogere prijzen moeten leiden. Op dit moment is dat nog niet het geval. De aanbodproblemen blijven zich de laatste weken opstapelen waaronder o.a.:
- de stopzetting van de olieleveranties vanuit Koerdistan
- productie-uitval in Nigeria, Irak en Brazilië
- bosbranden die een groot deel van de Canadese productie stilleggen.
Deze supply issues komen bovenop de nieuwe OPEC+ productieverlagingen die deze maand zijn gestart. Deze verlagingen zullen tot en met december van toepassing zijn.
De daling van olieprijzen in de afgelopen weken staat in schril contrast met de verwachting van een krappere markt later dit jaar. Sinds halverwege april heeft de olieprijs alle winst weggegeven die volgde op de aankondiging van OPEC+ tot nieuwe productieverlagingen. Zorgen over de economie en toekomstige vraag drukken het marktsentiment, aldus de IEA. Vorige week steeg de olieprijs na vier weken van prijsdaling. Het was de langste reeks aan weekverliezen sinds november 2021.
Prijs Ruwe olie – Brent juli 2023 ($/barrel) – week cloud candle, log scale
“Nuclear, it seems, is not very attractive for the investors. This is what they say. But, it’s an option and I’m sure that our politicians would be in favor of these decisions.” – Jukka Ruusunen, CEO netbeheerder Fingrid
Elektriciteit
Het begin van de regelmatige nucleaire productie in april zag de elektriciteitsprijzen in Finland met meer dan 75% dalen. De oorzaak is een vaak uitgestelde Finse nucleaire reactor, de centrale Olkiluoto 3 (OL3). Het is de eerste nieuwe, nucleaire centrale in Finland in meer dan 40 jaar die naar verwachting tot 15% van de elektriciteitsvraag van het land zal gaan verzorgen. De centrale heeft afgelopen maand de overgang van test- naar productiefase afgerond. Hoewel de productie dus nog maar net is gestart, heeft de lancering een aanzienlijk effect gehad op de Finse energieprijzen. Op de fysieke elektriciteitsbeurs Nord Pool is de prijs gezakt van € 245,98 in december tot € 60,55 per MWh in april.
De energieprijzen zijn scherp gestegen in dit Scandinavische land nadat de Finse overheid afgelopen jaar de import van elektriciteit uit buurland Rusland had verboden. De benutting van nucleaire elektriciteit zal worden verwelkomd door Finse consumenten. Vooral omdat Finland de hoogste elektriciteitsconsumptie per inwoner in de Europese Unie heeft.
Ruusunen sprak in een interview met The National de verwachting uit dat tegen 2027 wind de grootste bron van elektriciteitsproductie in Finland zal zijn. Nucleair is momenteel een nuttige en betrouwbaar substituut. Wind- power is echter beter in staat om investeringen aan te trekken. Nucleair is blijkbaar bij een aantal ‘groene’ investeerders op de zwarte lijst gezet.
Kernenergie blijft een steeds populairdere bron van energieproductie in veel landen. Landen als Frankrijk, Zweden, Polen en Hongarije koesteren de wens hun nucleaire energieproductie te verhogen. Afgelopen maand wist Polen $ 4 miljard aan Amerikaanse financiering zeker te stellen als bijdrage aan de bouw van 20 kleine modulaire reactoren tegen 2029. Hongarije richt zich op het vergroten van haar kerncentrale Paks.
Het Finse voorbeeld laat zien hoe nucleair een rol zou kunnen spelen bij het oplossen van de huidige energiecrisis. In veel Europese landen betaalt de consument nog steeds een erg hoge prijs voor energie. Duitsland ging echter de andere kant op met het controversiële besluit om afgelopen maand de laatste drie overgebleven kerncentrales te sluiten. Door de hoge inflatie, hoge energiekosten en een scherpe daling van de industriële productie vreest het Internationale Monetaire Fonds (IMF) dat een recessie op de loer ligt in Europa’s power house.
Duitse overheidsbeambten zeggen dat energieprijzen aan het stabiliseren zijn. Dit komt voor een deel doordat de overheid ongeveer $ 26 miljard aan belastinggeld heeft uitgegeven aan de uitkoop van energiebedrijven SEFE en Uniper. Beide bedrijven leden recordverliezen omdat ze aardgas moesten kopen tegen extreem hoge prijzen. Het eerder ingekochte gas uit Rusland was niet meer welkom en moest dus worden vervangen. Terwijl andere Europese landen zich richten op alternatieve bronnen van energie zoals nucleair, heeft een aantal landen deze voordelen genegeerd. Ze hebben gekozen zichzelf in de schulden te steken omdat zij vinden dat nucleair in deze tijden geen acceptabele energiebron meer is.
De elektriciteitsprijzen blijven dalen na de per saldo zijwaartse beweging vanaf maart. De laatste twee weken gaat de gasprijs nog wat harder omlaag en de bodem in beide markten lijkt nog niet te zijn gevonden. Door zonnige vooruitzichten en de capaciteit om daar gebruik van te maken, liggen de baseload prijzen voor juni tot en met augustus 2023 bóven de peakload prijzen.
Prijs Baseload Elektriciteit leverjaar 2024 (eur/MWh) – week cloud candle, log scale\
“Our oil companies are considering six oil fields, and Gazprom is considering two fields: Kish and North Pars, for joint development with the Iranian side, followed by the implementation of a natural gas liquefaction project and supplies to world markets.” – Alexander Novak, plaatsvervangend premier van Rusland
Aardgas
Iran en Rusland overwegen samen ten minste 10 projecten in olie en gas te ontwikkelen in Iran. Het voorstel voor de ontwikkeling van 6 olie- en 2 gasvelden komt van Iraanse kant. Gazprom wil mogelijk deelnemen aan de ontwikkeling van de gasvelden Kish en North Pars, alsook een LNG-productiefaciliteit.
Volgens de Iraanse olieminister Javad Owiji is de overheid in gesprek met het Russische Gazprom over investeringen ter grootte van $ 40 miljard. Het bedrag is vastgelegd in een memorandum of understanding. Maar volgens Owiji zijn sommige overeenkomsten al werkelijke contracten geworden. Rusland en Iran hebben de afgelopen jaren hun vriendschappelijke banden aangetrokken. Dat proces kreeg een zetje in de rug nadat Rusland zich aansloot bij het kleine, maar groeiende clubje landen dat door het westen worden gesanctioneerd.
Prijs TTF gas leverjaar 2024 (eur/MWh) – week cloud candle, log scale
Steenkool
De prijs van steenkool zit, net als die van gas en elektriciteit, in een neerwaartse trend (bearmarkt). Ook deze markt zag in 2022 een reeks nieuwe all time highs. Eind augustus werd de top gezet in deze markten. Sindsdien staan de prijzen van alle termijncontracten onder sterke verkoopdruk. In tijd en prijs zou de markt voldoende gecorrigeerd moeten zijn om een nieuwe, opwaartse beweging te beginnen dit jaar. Correctieve prijsbewegingen zijn echter lastiger in te schatten dan de impulsieve beweging van een bullmarkt.
Prijs ICE Coal leverjaar 2024 (usd/t) – week cloud candle, log scale
“The big US automakers cannot turn a profit on EVs anytime soon. So guess what…”
Emissierechten
Forse subsidies en andere goodies in de Inflation Reduction Act blijken niet genoeg om de unie van United Auto Workers (UAW) tevreden te stellen. De UAW wil nu een “Just Transition” naar EV’s. Hun nieuwe zorg is een “race to the bottom” die Elon Musk is gestart.
Hoe kunnen autofabrikanten nog geld verdienen als Tesla de prijs verlaagt? Zeker nu het Witte Huis en de unies verzoeken om een hogere productie en loonsverhoging. Zie ook Elon Musk Squeezes His Electric-Vehicle Competitors.
Tesla is koploper, deels omdat het de eerste was. Momenteel bevindt het bedrijf zich in een riante positie door goedkoop geld van de Federal Reserve Bank (Fed), subsidies waarvan het alleen maar van heeft geprofiteerd en energiebelastingvoordelen. De tax credits, bedoeld om CO2-emissies te verlagen, konden door Tesla met grote winst worden doorverkocht aan andere autofabrikanten die niet aan de reguleringsvereisten van Biden kunnen voldoen.
Morgan Stanley zegt dat voor de herordening van de EV-batterijtoeleveringsketen tot 2040 $ 7 biljoen nodig is. Deze keten is voor 90% in handen van China. De auto-industrie gaat door een grote transformatie van benzine en dieselauto’s naar elektrische wagens. Dit heeft significante gevolgen voor de westerse toeleveringsketens van auto’s.
De bankiers van Morgan Stanley concluderen dat een radicaal nieuwe toeleveringsketen voor batterijen gecreëerd moet worden als het westen EV-adoptie wil stimuleren om decarbonisatie-doestellingen te halen. Daarnaast moet de nationale energiezekerheid worden veiliggesteld. De ‘groene’ toekomst kan naar verwachting niet zonder extra nucleaire capaciteit.
Prijs Emissierechten – Dec-23 contract EEX (eur/t) – week cloud candle, log scale
“It is highly unlikely that society would accept the degradation in global standard of living required to permanently achieve a scenario like the IEA NZE.” – Exxon
Hernieuwbaar
Exxon Mobil is het eerste bedrijf dat zich kritisch uitspreekt over de bewering dat ‘netto nul’ een haalbare mogelijkheid zou zijn tegen 2050. De Amerikaanse supermajor zegt dat het bereiken van een wereld met netto-nul CO2-emissie tegen 2050 onwaarschijnlijk is. Het bedrijf zou serieuze financiële risico’s lopen in een netto-nul scenario. Exxon stelt dat dit scenario onhaalbaar is omdat het beperken van de energieproductie tot onder de consumptievraag zal leiden tot spikes in energieprijzen. Zoals in Europa gebeurde na de oliesancties tegen Rusland.
De kern van het probleem is het 2050 net-zero emissie scenario van het IEA die een pad voorziet om de stijging van de wereldwijde temperatuur met 1,5 graad Celsius te beperken. Om het net-zero scenario te bereiken stelde de IEA dat nieuwe olie-exploratie in 2021 gestopt zou moeten worden. Ook zouden landen van fossiel naar hernieuwbaar moeten overgaan. Exxon is één van de bedrijven die zwaar investeert in nieuwe exploratie om nog decennialang olie en gas te kunnen winnen.
Door de groeiende bevolking wordt verwacht dat de wereldwijde vraag naar energie zal verdubbelen. Op dit moment is fossiel-gestookte energie de enige beschikbare bron op een schaal die nodig is om aan deze toenemende vraag te voldoen. Zelfs als de geopolitieke issues rondom fossiele brandstoffen zouden verdwijnen, zal CO2 blijven vrijkomen bij de omzetting van zon naar fossiel.
Waterstof is interessant omdat het 24/7 variabele, hernieuwbare energie overal beschikbaar maakt. De wereldwijde waterstofmarkt is tegenwoordig ruim $ 150 miljard en biedt grote groeimogelijkheden voor het toekomstige elektriciteitsnet en de transportsector. De groeiende vraag naar energie betekent een groei in banen en winsten. Er zullen echter winnaars en verliezers zijn in deze groeiende markt.
Overheden gebruiken tegenwoordig prikkels om alle energie te ondersteunen. Daarom is de integratie van waterstof in het politieke systeem gecompliceerd. Het Department of Energy heeft bijvoorbeeld als doel technologie te ontwikkelen voor de productie van waterstof voor $ 1 per kilogram tegen het eind van het decennium. Een kilogram waterstof draagt evenveel energie als een gallon benzine (1 gallon = 3,8 liter).
Recent onderzoek laat echter zien dat een windpark in West Texas die waterstof produceert en verkoopt economisch niet zinvol is tenzij de prijs voor waterstof ongeveer $ 3,50 per kilogram bedraagt. Dit is te wijten aan het belastingvoordeel van de windproductie die geleverd wordt aan het elektriciteitsnet. De carbon footprint van waterstof is hoog, maar er is technologie aanwezig om een kleinere footprint achter te laten. Amerika implementeert een geleidelijk belastingvoordeel om het opschalen van schonere waterstof te ondersteunen, ongeacht de feedstock. Er zullen alleen maar verliezers zijn als van het goede de perfecte vijand wordt gemaakt.
Overheden verplichten het creëren van een markt waar meerdere oplossingen een bijdrage leveren. Het systeem dat gebouwd wordt gaat ervan uit dat de diverse componenten concurreren. Deze werken dus niet als team samen om te voldoen aan de groeiende energievraag op een milieuvriendelijke manier. We rekenen op de overheid om de vereiste coördinatie te regelen. Deze overheid moet dan echter wel de gereedschappen en inzichten hebben om dat karwei voor iedereen goed te klaren. Voor waterstof bijvoorbeeld proberen ‘parochiale’ standpunten invloed uit te oefenen welke feedstocks schoon genoeg zijn om als input in aanmerking te komen voor het volledige belastingvoordeel.
Dit is een klassieke situatie van “perfect vs. goed”. Als de feedstock komt van een onafhankelijke en toegewijde bron kan waterstof als schoon worden bestempeld. Als de waterstof echter wordt geproduceerd in Houston Texas, is het gebruik van het elektriciteitsnet bijna even duur als conventionele carbon-intensieve middelen die nodig zijn voor het produceren van waterstof.
Het elektriciteitsnet wordt steeds ‘schoner’, maar heeft een carbon footprint die dagelijks varieert. Mogelijk zouden alle producenten van waterstof concurrerende belastingvoordelen moeten ontvangen. Deze tax credits zouden dan verhoogd kunnen worden naarmate de geproduceerde waterstof schoner wordt.
Decennia aan belastingvoordelen hebben ertoe geleid dat wind en zon niche-leveranciers zijn. Met de commercieel ontwikkelde, grootschalige opslagmogelijkheid kan waterstof de technologie leveren. En zo het kantelpunt zijn om fossiele brandstoffen uit te breiden en de toenemende vraag te beantwoorden. Geen enkele oplossing kan op zichzelf staand de uitdaging aan.
Er is flexibiliteit nodig in energieproductie, conservering en efficiency. We zullen wel varen bij een portfolio van uitstekende leveranciers, niet door te wachten op één energie-superheld.
COMCAM – analyse op maat
Onze analyse geeft op hoofdlijnen een aantal ontwikkelingen aan die impact hebben op de energieprijzen. Een uitgebreidere analyse bieden we aan als losse dienst. Zo blijft u op de hoogte van alle relevante trends en ontwikkelingen in energie inkoop, de verwachte prijsontwikkelingen tot 3 jaar vooruit en alle relevante marktontwikkelingen op de energiebeurzen en wet- en regelgeving.
Op deze analyse rust auteursrecht van COMCAM. Teksten mogen niet worden overgenomen, gekopieerd, openbaar mogen worden gemaakt of verveelvoudigd worden, zonder expliciete toestemming van COMCAM. Ook bij citaten of gedeeltelijke overnames is dit niet toegestaan.
Volg ons op LinkedIn om op de hoogte te blijven van wat er speelt in de energiemarkt, de energietransitie & verduurzaming.