Energiemarkt analyse 24 oktober 2023
Stockholm wil benzine- en dieselauto’s verbieden vanaf 2025.
Bij COMCAM analyseren we doorlopend ontwikkelingen op de energiemarkt. Onze kennis en inzichten delen we in onze wekelijkse marktanalyse.
Ga direct verder naar
> Introductie > Ruwe olie > Elektriciteit > Aardgas > Steenkool > Emissierechten > Hernieuwbaar
Introductie
It’ll only allow “electric cars, some hybrid trucks and fuel cell vehicles” – SVT
Wereldwijd wordt officieel de weg vrijgemaakt voor een verbod op benzine- en dieselwagens. Stockholm is de volgende hoofdstad in de rij. De Zweedse stad is van plan deze vormen van brandstof per 2025 te verbieden in een deel van de stad, volgens Bloomberg. Het verbod start in een gebied van 20 blokken rondom het financiële centrum. Hier worden alleen elektrische auto’s, een aantal hybride vrachtwagens en wagens met brandstofcellen toegestaan.
Stockholm wordt zo pionier onder de grote hoofdsteden door het verbod op deze schaal uit te gaan voeren. Het voorstel gaat verder dan andere steden zoals Parijs, Athene en Madrid die dieselauto’s ook willen verbannen. Zo hebben sommige steden zoals Londen lage-emissie zones geïmplementeerd met maatregelen voor eigenaren van oudere wagens met ontbrandingsmotor die dagelijks een fee moeten betalen voor toegang tot het stadscentrum.
Het is niet zeker of dit plan de verkoop van elektrische wagens verder zal stimuleren in Zweden. De EV-verkopen staan de laatste tijd onder druk door de hogere kosten van levensonderhoud. Mobiliteit Zweden heeft recent haar voorspelling naar beneden moeten bijstellen. Van 40% naar 35% nieuwe EV-registraties van het totaal aantal registraties in 2023.
Brussel had in december 2022 al een verbod ingesteld op niet-essentieel en niet-lokaal autoverkeer in tien centrale stadsstraten. Londen vergrootte in augustus haar ultra-lage emissiezone en hanteert een zeer ambitieus wagenemissiebeleid. De Britse premier Rishi Sunak heeft het overheidsplan voor het verbod op de verkoop van nieuwe petroleum en dieselwagens uitgesteld uit tot 2035.
In de Noorse hoofdstad Oslo, bekend om haar EV-adoptie, wordt door het gemeentelijk milieuagentschap geadviseerd een nul-emissie zone te introduceren in de binnenstad. In eerste instantie zou het gaan om zwaar transport en vrachtwagens in 2025. Daarna zijn personenauto’s aan de beurt in 2027.
“We need renewable energy, we need oil and gas and we need new low-emission technologies such as hydrogen and carbon capture and storage. There are no longer different sectors, but one energy sector.” – Terje Aasland, Noorse minister Petroleum & Energy
Ruwe olie
De Noorse overheid heeft besloten de naam van het huidige Petroleum en Energie Ministerie te wijzigen in Energie Ministerie. De ingangsdatum is januari 2024 wanneer West-Europa’s grootste olie en gasproducent de term ‘petroleum’ zal laten vallen en zich daarmee wil richten op alle energiebronnen in de energietransitie. Per 1 januari zal dan ook de minister van Petroleum en Energie verder gaan als Energieminister. De verantwoordelijkheden zullen hierdoor niet wijzigen. Het ministerie zal toezicht houden op een gecoördineerd, holistisch energiebeleid. De energiecrisis heeft aangetoond hoe alle energievormen met elkaar verbonden zijn. Aldus minister Aasland in een statement.
Noorwegen blijft zich richten op alle energiebronnen om Europa’s energiezekerheid een boost te geven en tegelijkertijd de emissies uit energieproductie te verlagen. Eerder dit jaar keurde de Noorse overheid de ontwikkeling van 19 offshore olie- en gasprojecten goed. Met investeringen van meer dan $ 18,3 miljard. De projecten bevatten nieuwe ontwikkelingen, verdere ontwikkeling van olie- en gasveldproductie, en investeringen voor het verhogen van de productie uit bestaande velden.
India zal volgens bronnen van Bloomberg naar verwachting weigeren om de ruwe olie-import af te rekenen in Chinese yuan, een verzoek van Russische oliebedrijven. Rusland en haar bedrijven hebben Chinese valuta nodig nu de Russische handel sterk afhankelijk is geworden van China. Moskou bezit veel Indiase roepies, maar kan deze niet spenderen. Russische bedrijven hebben dollars en euro’s grotendeels van de hand gedaan als gevolg van westerse sancties. Rusland is afgesneden van het SWIFT betalingssysteem voor banken. Vandaar de voorkeur voor yuan.
Russische oliebedrijven hebben recent gevraagd voor betalingen in yuan. De Indiase overheid, eigenaar van 70% van de raffinaderijen wereldwijd en de op twee na grootste ruwe olie importeur, zal niet akkoord gaan met deze verzoeken. Sommige ruwe olie vrachten vanuit Rusland naar India zijn de laatste tijd uitgesteld omdat de partijen het niet eens konden worden over de betalingsvaluta.
De ont-dollarisering blijft versnellen. De Shanghai Petroleum & Natural Gas Exchange (SHPGX), een door China gesteunde beurs voor de handel in energie-gerelateerde producten heeft de eerste grensoverschrijdende transactie in digitale yuan gedaan. Het in China gevestigde financiële nieuwsbureau “Yicai” meldt dat PetroChina International 1 miljoen vaten ruwe olie heeft gekocht met digitale yuan. Dit is de eerste overzeese oliebetaling in digitale yuan op deze beurs. De naam van de verkoper is niet bekend gemaakt, maar het zou zo maar Rusland geweest kunnen zijn.
SHPGX heeft eerder dit jaar andere transacties in yuan afgewikkeld. In maart werd een yuan-genomineerde LNG-transactie op de beurs afgerond tussen PetroChina en TotalEnergies. Volgens de beurs vonden dit jaar vier van dergelijke LNG-transacties plaats. De Chinese centrale bank startte in 2014 het digitale yuan project. Er zijn verschillende pilots van de elektronische valuta in diverse Chinese regios.
De ruwe olie-export van Saoedi-Arabië daalde in augustus tot een 28 maands-dieptepunt. De grootste exporteur van ruwe olie ter wereld handhaaft haar productieverlaging om de markt te “stabiliseren”. Vanaf maart is de uitvoer in een dalende trend, vanaf een hoogtepunt van 7,5 miljoen bpd in januari. Saoedi-Arabië heeft vanaf juli een vrijwillige exportverlaging van 1 miljoen bpd doorgevoerd, vooralsnog tot het eind van dit jaar. Naast de verlaging van 500.000 bpd binnen OPEC+ context. Ook Rusland verlengt haar productieverlaging. Mogelijk noodgedwongen vanwege het gebrek aan afzetmogelijkheden. Zowel Saoedi-Arabië als Rusland benadrukten dat de aanbodreducties gericht zijn op het behoud van stabiliteit en evenwicht op de oliemarkten. De Saoedische productieverlaging en gedaalde olie-exporten hebben de oliemarkt verkrapt in recente maanden. Het lagere aanbod stuurde de olieprijs naar het hoogste niveau van het jaar.
Mede door de onrust in het Midden-Oosten bodemde de Brent prijs vrijdag 6 oktober rond $ 84 per vat en veerde terug tot boven $ 90 per vat. Zo steeg de olieprijs op 18 oktober nadat Iran had opgeroepen voor een olie-embargo tegen Israël, na luchtaanvallen op Gaza.
Oliehandelaren maken zich zorgen over een mogelijke escalatie van de oorlog als Iran en Hezbollah in het conflict betrokken raken. Israël is een kleine importeur. En terwijl andere energieproducenten in het Midden-Oosten, waaronder Saoedi-Arabië en Verenigde Arabische Emiraten, Israël hebben bekritiseerd voor haar aanvallen op Gaza, is er niet gesproken over het stopzetten van de verkopen. Toch stellen sommige commodity-experts dat de oliemarkten het risico onderschatten van een escalatie van de spanningen in het Midden-Oosten. De prijsreactie is tot nu toe bescheiden geweest.
De meeste oorlogen in moderne tijden draaien om olie. De huidige conflicten zijn geen uitzondering. Het wereldwijde olieaanbod wordt beheerst door twee grote kampen. Ongeveer 22 miljoen vaten olie gaan door de Straat van Hormuz tussen Dubai en Iran.
Het zou bijna onmogelijk zijn te voorkomen dat Iran dit gebied blokkeert waardoor alle verschepingen van olie en gas gestopt worden. Indien nodig met hulp van Rusland. Dat zou dus gaan om 22 miljoen vaten olie, ofwel 23% van het wereldwijde aanbod. Voldoende om de olieprijs richting $500 tot $1.000 te laten schieten en de wereld te verlammen.
Prijs Ruwe olie – Brent december 2023 ($/barrel) – dag cloud candle, log scale
“At least 3,000 gigawatts (GW) of renewable power projects, of which 1,500 GW are in advanced stages, are waiting in grid connection queues—equivalent to five times the amount of solar PV and wind capacity added in 2022.” – International Energy Agency (IEA)
Elektriciteit
Volgens de IEA kan de beschikbare capaciteit van het wereldwijde elektriciteitsnet het tempo van de snelle groei van “clean energy” technologieën niet bijhouden. Voor het bereiken van de klimaatdoelen die wereldwijd door overheden zijn gesteld, moet tegen 2040 meer dan 80 miljoen kilometer van de elektriciteitsnetwerken toegevoegd of verbeterd worden. Dat is volgens het IEA-rapport equivalent van het hele bestaande wereldwijde elektriciteitsnet. Alhoewel elektrificatie en het gebruik van hernieuwbare energiebronnen beiden sneller gaan.
Het risico bestaat dat de schone energietransitie vast zal lopen door een gebrek aan adequate netwerken om de nieuwe elektriciteitsvoorziening aan te sluiten op de vraag. De IEA concludeert dan ook dat hieruit blijkt dat netwerken een knelpunt worden voor de overgang naar netto nul emissies. Alhoewel investeringen in hernieuwbare energie zoals zon en wind, EV’s en warmtepompen snel zijn toegenomen, bijna verdubbeld sinds 2010, zijn de investeringen in elektriciteitsnetten statisch gebleven op ongeveer $ 300 miljard per jaar, aldus de IEA. Het rapport van het agentschap stelt voor de infrastructuur een boost te geven om de transitie naar groene energie te bewerkstelligen. Maar dit soort transitiepogingen zou juist de betrouwbaarheid van het net in gevaar kunnen brengen.
In Amerika hebben veel netwerk operators zich uitgesproken tegen strikte broeigas-emissieregels die door de Biden-regering worden opgelegd aan de elektriciteitssector in een poging hernieuwbare energie te pushen. In een statement van begin augustus waarschuwde een groep van Onafhankelijke Systeem Operators en Regionale Transmissie Organisaties de Amerikaanse Environmental Protection Agency (EPA) dat de emissieregulering voor de elektriciteitssector de elektrische betrouwbaarheid wezenlijk en nadelig kan beïnvloeden. Een veelvoud aan CO2-emissieregels en decennia van pogingen om fossiele brandstoffen te beperken hebben geleid tot de pensionering van kolen- en gascentrales in een hoger tempo dan de installatie van zon- en windfaciliteiten. Er is gebrek aan betrouwbare bronnen die als back-up kunnen dienen doordat wind en zon weersafhankelijk zijn. Hierdoor nemen zorgen over potentiële elektriciteitstekorten toe.
In maart publiceerde IEEE Spectrum, een instituut van het Institute of Electrical and Electronics Engineers, een rapport over EV-transitie. Hierin worden een aantal kostenuitdagingen benoemd bij de voorbereiding van het net voor een elektrische economie. De kosten van transformatoren zijn gestegen van $ 3.000-4.000 naar $ 20.000 per stuk, aldus dit rapport. Om EV’s mogelijk te maken zijn grotere transformatoren vereist. Veel van de 180 miljoen hoogspanningsmasten in Amerika zouden ook vervangen moeten worden, waardoor de kosten verder stijgen. Voor de verbetering en vervanging van de 8.000 power-opwekunits van het net en 600.000 circuitmijl aan AC transmissielijnen, als ook 70.000 sub-stations om de toegenomen hernieuwbare energie en batterij-opslag te ondersteunen, is naar schatting $ 2,5 biljoen nodig tegen 2035. In het IEA-rapport merkt het agentschap op dat het upgraden van de infrastructuur van het elektriciteitsnet een tijdrovend proces is.
Nieuwe net-infrastructuur kost meestal 5 tot 15 jaar om te plannen, toestemming te verkrijgen en af te ronden. Hernieuwbare energieprojecten kunnen in slechts 1 tot 5 jaar worden afgerond. In het rapport wordt benadrukt dat netinvesteringen tegen 2030 verdubbeld moeten zijn ten opzichte van de huidige niveaus, tot meer dan $ 600 miljard per jaar.
Hoewel het IEA-rapport hernieuwbare energie als een pro-klimaat actie presenteert, kunnen dergelijke energieprojecten serieuze verontreinigingsrisico’s met zich meebrengen. Er zijn bijvoorbeeld meer dan 500 miljoen zonnepanelen in Amerika. Tientallen miljoenen zonnepanelen zullen naar verwachting de komende jaren nog worden toegevoegd. Ondertussen is weinig gedaan om de industrie volledig recyclebaar te maken. Dit levert het vraagstuk over de veilige verwerking (disposal) van de panelen aan het eind van de levenscyclus.
Prijs Baseload Elektriciteit leverjaar 2024 (eur/MWh) – week cloud candle, log scale
“Announced projects in the world still won’t make up for the supply needed when considering the energy transition that will take several decades.” – Kenichi Hori, president Japans handelshuis Mitsui & Co
Aardgas
Vloeibaar aardgas, ofwel LNG, speelt een belangrijke rol in het veranderende energielandschap van de wereld. Door vuilere brandstoffen te vervangen door LNG worden CO2-emissies beperkt en verbetert de luchtkwaliteit. Dit onderstreept het vitale belang van vloeibaar gas in de energietransitie. Bloomberg sprak recent met Kenichi Hori, president van het Japanse handelshuis Mitsui & Co., die zei dat de wereldwijde vraag naar LNG hoger zal zijn dan voorspeld. Hij verwacht dat de huidige pijplijn van projecten onvoldoende is. Hori is één van Japans tophandelaren in LNG. Hij gelooft net als Chevron Corp. en Shell Plc. dat de brandstof een cruciale, lange termijn rol zal spelen in de energietransitie.
Dit komt door de opdeling van de globale LNG-markt, nu Europa niet langer het grootste deel van deze brandstof uit Rusland haalt. BloombergNEF verwacht dat de wereldwijde LNG-vraag tussen 2022 en 2026 jaarlijks met 3,4% zal toenemen tot ongeveer 444 miljoen metrische ton. Dit komt doordat landen en bedrijven LNG zien als één van de schoonste fossiele brandstoffen die de emissies omlaag kan brengen.
Bloomberg merkt op dat het aanbod tot en met 2026 krap zal blijven. Daarna zullen nieuwe LNG-projecten online komen. Hori wees erop dat zijn bedrijf projecten in Amerika, het Midden-Oosten en Afrika heeft voor het garanderen van een gediversifieerde toeleveringsketen.
Hori voegt hieraan toe dat zijn bedrijf belangstelling heeft een overeenkomst met Qatar aan te gaan. Hij zegt dat dit Midden-Oosten land een belangrijke bron van LNG is. Japan streeft naar verdere diversificatie. Naast LNG investeerde Hori $ 6,4 miljard in een offshore windproject bij Taiwan. Onderzocht wordt of er mogelijkheden zijn in e-methanol, een combinatie van groene waterstof en opgevangen CO2.
Aardgas zal een cruciale rol blijven spelen als overbruggings- en bestemmingsbrandstof voor de energietransitie. Dit zei Lorenzo Simonelli, voorzitter en CEO van Baker Hughes op Gastech. LNG gaat een zonnige toekomst tegemoet als ‘transitiebrandstof’ wanneer de wereld richting netto-nul emissie beweegt tegen 2050.
Egypte kondigde op maandag aan dat het de transit tarieven zal verhogen voor alle typen schepen die door het Suez Kanaal willen varen. Een beslissing die de wereldwijde inflatiezorgen verder vergroot. Volgens een statement, vrijgegeven door de Suez Kanaal Autoriteit (SCA), zullen tarieven per 15 januari 2024 worden verhoogd met 15% voor ruwe olietankers, LPG-vrachtschepen, chemische tankers en andere tankers met liquide bulkgoederen. Voor droge bulkschepen, vrachtschepen, roll-on/roll-off schepen en andere schepen zal de stijging 5% bedragen. SCA zei dat containerschepen vanuit havens in “Noordwest-Europa” met bestemming van havens in de “Far East” uitgezonderd zijn van de tariefstijgingen.
Handelsstromen zullen weinig impact ondervinden aangezien transit tarieven waarschijnlijk worden doorberekend aan de consument. Ondanks de prijsstijging is het kanaal nog steeds de goedkoopste route voor vrachtschepen.
Prijs TTF gas leverjaar 2024 (eur/MWh) – dag cloud candle, log scale
“Earlier this month, Germany’s government said it was bringing back online several coal-fired units for this winter in an attempt to save natural gas and avoid power supply shortfalls.” – Tsvetana Paraskova, journalist Oilprice.com
Steenkool
De import van thermische kolen zal deze maand naar verwachting met 60% afnemen ten opzichte van oktober 2022. Oorzaken zijn een lage vraag en ruime voorraden. Gegevens van Kpler tonen dit aan, geciteerd door Montel op donderdag 19 oktober. De totale import door Nederland, Groot-Brittannië, Duitsland, Italië, Spanje, België en Frankrijk zal naar schatting ongeveer 2 miljoen ton bedragen in oktober. Dat is 2,8 miljoen ton minder in vergelijking met dezelfde maand van 2022.
Een voldoende voorraad thermische kolen en een zwakke vraag voor het piekwinter stookseizoen hebben afgelopen maanden de prijzen omlaag gebracht. Aankopen en importen naar Europa waren in kleine hoeveelheden. Zelfs met lage kolenprijzen en stijgende gasprijzen in Europa heeft de brandstof-switch naar kolen nog niet plaatsgevonden, aldus een handelaar van een Duits bedrijf tegen Montel.
Het aandeel van kolen in Europa’s elektriciteitsmix is recente jaren afgenomen. Met veel landen die beloven om kolengebruik uit te faseren. Maar de energie- en gascrises van de afgelopen periode hebben nutsbedrijven en overheden ertoe gebracht de kolencentrales uit de mottenballen te halen en op stand-by te zetten tijdens de koudste winterdagen ter garantie van het elektriciteitsaanbod. Diverse kolengestookte blokken, door RWE en LEAG bemand bij elektriciteitscentrales Niederaußem, Neurath en Jaenschwalde, zullen tijdelijk tot en met maart 2024 worden gereactiveerd als voorzorgsmaatregel. Deze kolenunits waren al operationeel tijdens de winter van 2022/2023 toen Duitsland de schok kreeg van een serieus verlaagd aanbod met het eind van de Russische pijpleidingleveranties. De back-up kolencapaciteit werd deze zomer op stand-by gezet totdat de overheid besloot tot het reactiveren voor komende winter.
Prijs ICE Coal leverjaar 2024 (usd/t) – week cloud candle, log scale
Emissierechten
Hoeveel kosten EV-batterijen?
De kosten van een EV-batterijpack variëren afhankelijk van (chemische) samenstelling. Sommige EV-eigenaren worden verrast als ze ontdekken hoeveel het kost om hun batterijen te vervangen. Afhankelijk van merk en model van de wagen, zijn de kosten van een nieuw lithium-ion batterijpack zo hoog als $ 25.000.
De prijs van een EV-batterijpack wordt bepaald door diverse factoren zoals ruwe materiaalkosten, productiekosten, verpakkingscomplexiteiten en stabiliteit van de toeleveringsketen. Eén van de meest belangrijke factoren is chemische samenstelling. Grafiet is het standaardmateriaal gebruikt voor de anodes in de meeste lithium-ion batterijen. Het is echter de minerale compositie van de kathode die vaak wordt gewijzigd. Het bevat lithium en andere mineralen zoals nikkel, kobalt of ijzer. Deze specifieke compositie is van belang voor het vaststellen van capaciteit, vermogen, veiligheid, levensduur, kosten en algemene performance.
In 2021 werd de batterijmarkt gedomineerd door NCM- batterijen, met 58% van het marktaandeel, gevolgd door LFP en NCA, met een aandeel van elk 21%. Het marktaandeel van LFP zal volgens voorspelling tegen 2026 bijna verdubbeld zijn en 38% halen. NCM zal 45% van de markt uitmaken en het NCA zal naar verwachting afnemen naar 7%.
Voor meer inzicht in de verschillende kosten van batterijcellen van populaire elektrische voertuigen: zie de infographic van Visual Capitalist die gebruik maakt van gegevens van Benchmark Minerals Intelligence.
Prijs Emissierechten – Dec-23 contract EEX (eur/t) – dag cloud candle, log scale
“During the second part of the third quarter of 2023, we experienced substantial unexpected cancellations and pushouts of existing backlog from our European distributors.” – CEO SolarEdge
Hernieuwbaar
Afgelopen vrijdag ging de prijs van solar power aandelen hard onderuit nadat fabrikant SolarEdge Technologies had gewaarschuwd voor een dalende Europese vraag. Het aandeel SolarEdge daalde 28% in premarket handel in New York. Concurrent Enphase Energy zakte met 17%, Sunrun -9% en SunPower -8%.
Koper is essentieel voor de nieuwe energie-economie. Het Amerikaanse Department of Energy (DOE) heeft koper bestempeld als critical material, nadat het metaal door de EU, China, Japan en andere landen als essentieel is gelabeld. Koper staat op het punt om een generational shift te maken van een alledaags materiaal tot een geopolitiek significante grondstof.
Het nieuwe strategische belang komt voort uit het gebruik van koper voor een breed scala aan schone en hernieuwbare energie technologieën. Zoals terugwinning van restwarmte en elektrische voertuigen die de wereldwijde GHG-emissies met 2/3 kunnen reduceren. Als gevolg hiervan schatten experts in dat de vraag naar koper tussen 2035 en 2050 zal verdubbelen omdat industrieën hard werken hun klimaatdoelen te halen. Het wekt dan ook geen verbazing dat sommigen naar koper refereren als “the new oil.”
COMCAM – analyse op maat
Onze analyse geeft op hoofdlijnen een aantal ontwikkelingen aan die impact hebben op de energieprijzen. Een uitgebreidere analyse bieden we aan als losse dienst. Zo blijft u op de hoogte van alle relevante trends en ontwikkelingen in energie inkoop, de verwachte prijsontwikkelingen tot 3 jaar vooruit en alle relevante marktontwikkelingen op de energiebeurzen en wet- en regelgeving.
Op deze analyse rust auteursrecht van COMCAM. Teksten mogen niet worden overgenomen, gekopieerd, openbaar mogen worden gemaakt of verveelvoudigd worden, zonder expliciete toestemming van COMCAM. Ook bij citaten of gedeeltelijke overnames is dit niet toegestaan.
Volg ons op LinkedIn om op de hoogte te blijven van wat er speelt in de energiemarkt, de energietransitie & verduurzaming.