Energiemarkt analyse 25 januari 2023
Wereldwijde energiecrisis herschikt de geopolitieke landkaart.
Bij COMCAM analyseren we doorlopend ontwikkelingen op de energiemarkt. Onze kennis en inzichten delen we in onze marktanalyses.
Ga direct verder naar
> Introductie > Ruwe olie > Elektriciteit > Aardgas > Steenkool > Hernieuwbaar > Emissierechten
Introductie
Door de wereldwijde energiecrisis wordt de geopolitieke landkaart opnieuw getekend. Een aantal experts beweert dat de invloed van het globale zuiden toeneemt op het wereldtoneel nu het beleid rondom klimaatverandering de regels van handel en consumptie herschrijft. De les die uit de Europese energiecrisis kan worden getrokken is om te diversifiëren. Voor zowel handelspartners als energievormen. Het globale noorden kiest er echter voor haar handelsopties verder te versmallen.
Volgens de energy outlook van het International Energy Agency (IEA) beleven we momenteel een wereldwijde energiecrisis van ongekende diepte en complexiteit. Er is geen weg terug is naar hoe het was.
Ravi Agrawal, journalist bij Foreign Policy magazine, stelt dat de machtsbalans duidelijk weg is geschoven van Amerika. Dit land was niet in staat ontwikkelingslanden te overtuigen om mee te doen met de sancties tegen Rusland. In plaats van de idealen van vrije handel te volgen. De mandaten van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) is protectionisme nu het dominante beleid. Hierdoor worden arme landen buitengesloten. Westerse leiders zoals Janet Yellen roepen openlijk op om de strategie te verschuiven van vrije markthandel naar het concept van “friend-shoring”. Hierbij verschuiven landen toeleveringsketens richting “vertrouwde landen” met dezelfde waarden en politiek.
De Strategic Foresight Report 2022 van de Europese Commissie, roept ook om eenzelfde verschuiving van handelsnetwerken. Dit betekent weinig goeds voor het wereldwijde zuiden. De rijke landen van de wereld zullen meer met elkaar gaan handelen. Hierdoor wordt het economische groeipad voor minder ontwikkelde landen moeilijker om op te navigeren. Het is goed dat welvarende naties zijn overeengekomen om een rampenfonds op te zetten voor landen die het hardst worden getroffen door klimaatverandering. Maar het is een druppel in de emmer vergeleken met wat deze landen werkelijk nodig hebben voor klimaatmitigatie en adaptatie. Deze landen hebben geen eindeloze liefdadigheid nodig, maar hun eigen robuuste economieën en groeipaden. Dat zal een land werkelijk een stem van invloed geven op het wereldpodium, niet via een verlaging van de rekening vanwege emissiewroeging.
“China will drive nearly half this global demand growth even as the shape and speed of its reopening remains uncertain” – IEA
Ruwe olie
Eén van de pilaren achter de bull case voor olie in 2023 is de volledige heropening van China. Afgelopen weekend was een eerste indicatie hiervoor: Unipec, de grootste oliehandelaar in China en Sinopec, de handelsunit van staatsraffinaderij, kochten 9 miljoen vaten ruwe olie (Abu Dhabi Upper Zakum) om in maart te laden. Het is een duidelijk teken dat de Chinese olievraag zal aantrekken in het tweede kwartaal zoals velen al verwachten. Het is alleen nog onduidelijk of de aankopen verband houden met een aantrekkende vraag of dat een deel van de vracht doorverkocht zal worden, aldus handelaren tegen Bloomberg. Amin Nasser, CEO van het Saoedische Aramco, verwacht dat de Chinese heropening en de opleving van de vraag naar vliegtuigbrandstof zullen leiden tot een grotere wereldwijde vraag naar ruwe olie.
Onder-investeringen in de sector zullen volgens hem de driver zijn voor een hogere prijs. De wereld heeft een extra 4-6 miljoen vaten per dag (bpd) nodig om de natuurlijke afname van verouderende olievelden wereldwijd te compenseren. De reservecapaciteit bedraagt momenteel slechts 2 miljoen bpd en zal verder dalen als China heropent.
De IEA ziet de olievraag dit jaar toenemen tot een record van 101,7 miljoen bpd. Dat is 1,9 miljoen bpd hoger dan in 2022. De helft van de vraaggroei zal afkomstig zijn van China na opheffing van restricties. De Chinese olieconsumptie zal naar verwachting dit jaar met 800.000 bpd toenemen tot 16 miljoen bpd.
De overzeese olie-import uit Rusland naar de EU daalde afgelopen jaar met slechts 12%. Ondanks sancties heeft Rusland nog steeds de topleverancier-status van overzeese olie richting het blok. De totale toename van ruwe olie ladingen wereldwijd bedroeg 8,5%. Rusland exporteerde 10,3% meer in 2022. De Amerikaanse export van olie nam toe met 22%, Saoedi-Arabië zag een 17% exportstijging. De uitvoer van olie uit West-Afrika en de Noordzee daalde vorig jaar. Aan de vraagzijde van ruwe olie: China liet een daling van 3,6% van de overzeese import zien. De Indiase import nam toe met 11,7%.
Na de Westerse sancties moest Rusland op zoek naar nieuwe kopers. Het land vond deze in het oostelijke deel van de wereld. Naast China en India heeft Singapore ook belangstelling voor de goedkope Russische olie. Het wordt daar gemengd en doorverkocht op de wereldwijde markt met een winstmarge van 20%.
Europa was vóór de sancties de grootste afnemer van ruwe olie en olieproducten uit Rusland. Moskou heeft plannen voor de uitbreiding van het pijpleidingnetwerk richting Azië en elders. Het gaat jaren kosten voordat voldoende infrastructuur ontwikkeld is om de leveringen via pijpleiding te verhogen. Daarom heeft Rusland ook een vloot aan schaduwtankers opgebouwd.
Singapore moet nog steeds een verbod instellen op de import van Russische olie- en olieproducten. Alhoewel banken niet toegestaan wordt direct handelen met Russische partijen of om financiering mogelijk te maken. In de komende weken zal Europa nieuwe sancties afdwingen. Hierdoor zullen de Rusland-Azië leveranties verder toenemen, waaronder naar Singapore.
Het volume aan olieproducten die terminals ontvingen is verdubbeld ten opzichte van een jaar geleden. De Britten kopen Russische ruwe olie die verwerkt is door Indiase raffinaderijen. Zij maken gebruik van hoge dieselprijzen en de lage Russische olieprijs. Volgens Julian Lee, oliestrateeg van Bloomberg, handelt de prijs van Urals met een korting van 40% ten opzichte van Brent. In 2021 was het prijsverschil slechts $ 2,85. Urals is de belangrijkste oliesoort die Rusland exporteert. Volgens berekeningen van Bloomberg loopt Moskou door het hogere prijsverschil $ 4 miljard aan inkomsten per maand mis.
Europa spekt de Russische staatskas door de honger naar LNG. Per augustus was het jaarlijkse volume aan Russische LNG-import met 44% gestegen. Dit volume is goed voor 8% van de totale gasimport van de EU+ sinds begin maart 2022.
Financiële analisten zijn relatief positief over de verwachte ontwikkeling van de olieprijs. Jeff Currie, hoofd commodities research bij Goldman Sachs verwacht een Brent prijs van $ 110 tegen het derde kwartaal bij een volledige heropening van China.
Prijs Ruwe olie – Brent maart 2023 ($/barrel) – dag cloud candle, log scale
Elektriciteit
Europese huishoudens hebben deze winter hun target temperatuur verlaagd als gevolg van de hoge energierekening. Dit kan volgens Reuters worden geconcludeerd op basis van gegevens van slimme thermostaten die geïnstalleerd zijn door het Duitse bedrijf Tado. Overheden in veel Europese landen hebben afgelopen herfst huishoudens en kleine bedrijven opgeroepen om deze winter energie te conserveren. Redenen hiervoor waren het weggevallen van aardgas uit Rusland en de beperkte beschikbaarheid van nucleaire energie uit Frankrijk. In publieke gebouwen van een aantal landen wordt de thermostaat niet hoger gezet dan 19 graden Celsius.
In anticipatie van mogelijke stroomuitval in Duitsland is de verkoop van kaarsen fors toegenomen deze winter. In Finland mogen eigenaren van EV’s hun wagens niet opwarmen op koude ochtenden. Hierdoor wordt het elektriciteitsnetwerk niet onnodig belast. In Groot-Brittannië worden extreme maatregelen genomen om elektriciteit te besparen. Gezinnen worden aangemoedigd te conserveren via korting op hun elektriciteitsrekening en andere vergoedingen. Volgens Reuters was de verlaging in Noordwest-Europa het hoogst: bijna 1 graad Celsius in Groot-Brittannië, Nederland en België. Bijna 80% van de Tado-gekoppelde woningen in Groot-Brittannië heeft de temperatuurinstelling omlaag gezet. In Noorwegen was dat slechts 47%.
Prijs Baseload Elektriciteit leverjaar 2024 (eur/MWh) – week cloud candle, log scale
“Even if we can be optimistic about avoiding a gas shortage for the winter of 22/23, we have to start thinking about 23/24 now. To do this, we must continue to save gas, become more energy-efficient, expand renewables, connect LNG terminals and fill storage facilities.” – Klaus Müller, president Bundesnetzagentur
Aardgas
Verwacht wordt dat de ondergrondse aardgasopslag in Europa boven de 50% gevuld zal blijven tegen het eind van deze winter. Mild weer heeft tot nu toe voorkomen dat grote onttrekkingen uit de buffer zijn gedaan tot nu toe. Er zou ook voldoende aanbod zijn om de niveaus weer aan te vullen voor het begin van de volgende winter. De recente prijscrash is nog niet voldoende om de gasvraag in Azië aan te wakkeren. Ook gaat de demand destruction in Europa door, met name in de elektriciteitssector, volgens BloombergNEF.
Volgens Morgan Stanley zal de Europese gasconsumptie 16% onder het 5-jarig gemiddelde uitkomen gedurende het jaar. De prijs van het front maand contract is sinds augustus met 80% gedaald. Voorbereiding en geluk brengen deze winter redding. Beleidsmakers en de vooruitkijkende gasmarkten hebben voor voldoende voorraden gezorgd. Door de hoge marktprijs is de consumptie aanzienlijk gereduceerd.
Noordwest-Europa is halverwege het winterstookseizoen. De winter zal eindigen met een recordniveau met een vullingspercentage van meer dan 54%. De termijnprijs voor gaslevering in maart weerspiegelt deze voorspellingen. Begin van de winter was deze prijs € 177. Op 19 december noteerde het contract € 110. Sindsdien is de prijs nog gehalveerd. De lagere prijs zal consumptie uitlokken van de meest prijsgevoelige consumenten met direct exposure naar de groothandelsmarkt. Dat zijn vooral elektriciteitsproducenten en energie-intensieve industriële gebruikers die eerder vanwege de hoge prijzen hun activiteiten moesten stopzetten.
Een deel van het gasoverschot zal worden geconsumeerd door gasgestookte centrales. Zij zullen meer uren draaien ten koste van kolengestookte en andere brandstofconcurrenten. Producenten van kunstmest, ijzer en staal, keramiek, glas en chemie zullen een deel van hun capaciteit weer opstarten als de prijzen laag blijven. De Nordstream pijpleiding kan binnen een jaar worden gerepareerd. Het is echter nog onduidelijk of Duitsland überhaupt nog Russisch gas wil ontvangen.
Prijs TTF gas leverjaar 2024 (eur/MWh) – week cloud candle, log scale
“Disappointed is one way of putting it. I think it’s very weird to see the German government, including the Green Party, make deals and compromise with companies like RWE, with fossil fuel companies, when they should rather be held accountable for all the damage and destruction they have caused.” – Greta Thunberg, klimaatactiviste
Steenkool
Na fysiek protest in Lützerath zei Greta Thunberg in een interview dat Duitsland historisch een van de grootste vervuilers ter wereld is. Ze vond dat de overheid te weinig deed om deze ongewenste reputatie te verbeteren. Terwijl campagne werd gevoerd voor de uitfasering van nucleaire energie in Duitsland, zien klimaatactivisten nu met lede ogen aan dat de veel meer vervuilende kolenproductie wordt uitgebreid.
China verwacht dit jaar 70 gigawatt (GW) aan kolengestookte capaciteit toe te voegen. In 2022 was de uitbreiding 40 GW. In 2022 gaf het land aan kolen te blijven gebruiken in de komende jaren ten behoeve van de energiezekerheid. Dit is te lezen in een rapport van de China Electricity Council, een lobbygroep voor de elektriciteitssector. De productie bereikte afgelopen jaar een record. De totale kolenproductie voor 2022 bedroeg bijna 4,5 miljard ton. Een toename van 9% vergeleken met 2021. Ook de capaciteit in zon en wind zal sterk worden uitgebreid. Er zal 100 GW capaciteit aan zonopwekking en 65 GW aan windturbines worden toegevoegd. De elektriciteit uit hernieuwbare bronnen zal dit jaar voor de eerste keer boven 50% komen dit jaar.
Prijs ICE Coal leverjaar 2024 (usd/t) – week cloud candle, log scale
Het probleem met hernieuwbare energie waar niemand over praat
Hernieuwbaar
Een bekende barrière voor het opnemen van wind en zon in het elektriciteitsaanbod is de zogenaamde intermittency, oftewel variabiliteit in beschikbaarheid. Als de wind niet waait en de zon niet schijnt, zijn andere bronnen nodig.
Een minder bekende belemmering voor deze hernieuwbare technologieën is frequency control. Deze factor zal kritisch blijken te zijn. Sinds 1890 gebruiken elektriciteitsnetwerken en apparaten wereldwijd alternating current (AC) systemen. Dit betekent dat het transport van elektriciteit in het systeem herhaaldelijk van richting verandert. In de EU verandert deze 50 keer per seconde. Dat is een frequentie van 50 Hertz.
Het aanbod van elektriciteit met een consistente frequentie is van groot belang omdat op het netwerk aangesloten apparaten en elektronica ontworpen zijn voor een specifieke frequentie/voltage input. Hierdoor kunnen ze beschadigd worden door een verkeerd aanbod van elektriciteit. In de regel willen netwerken liever géén elektriciteit dan slechte elektriciteit. Automatische controles in het elektriciteitssysteem zullen het aanbod afschakelen als de frequentie of voltage “off-spec.” is, ofwel faalt om aan specifieke vereisten te voldoen.
Een black-out ontstaat als een afschakeling een sneeuwbaleffect van afschakelingen door het hele netwerk veroorzaakt. Dit kan in minder dan een seconde plaatsvinden. De kwetsbaarheid varieert per systeem en een groot aandeel van intermittent renewables draagt bij aan een lagere stabiliteit van het systeem.
Als een systeem geen inertia heeft, kan een verandering in load tot schoksgewijze veranderingen in de frequentie leiden. Zonnepanelen hebben geen bewegende delen. Ze matchen de frequentie die al aanwezig is in het systeem. Ze dragen niet bij aan de stabilisatie ervan. Windturbinegeneratoren hebben wel grote draaiende componenten en veranderen regelmatig van snelheid door windcondities. Om die reden zijn ze niet ontworpen om te synchroniseren met het AC-netwerk. Windturbines leveren dus ook geen inertia. Synchrone condensatoren kunnen helpen bij het stabiliseren van de frequentie van het netwerk. Dit zijn grote, zware roterende assen. Dezelfde als in een turbine, maar zonder elektriciteit te produceren.
Grootschalige batterijen kunnen ook bijdragen aan het stabiliseren van het netwerk en “virtual inertia” leveren. Ontwikkelingen in technologie en netwerkmanagement hebben het mogelijk gemaakt dat renewables een significant groter deel van het aanbod kunnen leveren zonder onacceptabele destabilisering van de netwerkfrequentie.
Geen enkel systeem kan het zich veroorloven om 100% afhankelijk te zijn van hernieuwbare energie zonder ten minste een aantal traditionele roterende generatoren online te houden. Wind- en zonnegeneratoren worden vaak uitgezet of “gelimiteerd”, ook al zijn er op dat moment nog gas- of kolencentrales actief. De netbeheerder is niet in staat om de synchrone generatoren uit te zetten zonder het verlies aan frequentiecontrole. De laatste kan dus worden toegevoegd aan de lijst met overige issues rondom hernieuwbare energie: weerafhankelijkheid, energieopslag, vervanging & recycling, landbeslag, constructiemateriaal & schaarste.
Bron: Peter Castle
“When someone gets something for nothing, someone else gets nothing for something.”
Emissierechten
In de Middeleeuwen had de Katholieke Kerk mensen overtuigd om aflaten te kopen om hun zonden te verlichten. De kerk maakte hiermee een fortuin. Tegenwoordig zijn mainstream media, centrale bankiers en hun politieke vrienden druk bezig mensen te overtuigen om voor hun vermeende klimaatzonden te laten betalen. Zie ook nieuwkomer Carbon Credit, een door de overheid uitgegeven toestemming die je het privilege geeft een bepaalde hoeveelheid CO2 te emitteren. Voorstanders promoten deze rechten als een manier om “het milieu te redden”.
In werkelijkheid zijn carbon credits niets meer dan een slinks mechanisme om te belasten, reguleren en te controleren. Het is geen toeval dat de meest filosofisch en ethisch verwrongen mensen deze ‘rechten’ promoten. Op een recente WEF-meeting werd gesproken over een “individual carbon footprint tracker.” Het houdt bij waar mensen naar toe reizen, hoe ze reizen, wat ze eten en verder nog consumeren.
In Canada is de federal carbon tax al realiteit. Het zorgt voor forse prijsstijgingen van voedsel en andere goederen en diensten. Deze belasting zal verdrievoudigd zijn tegen 2030. Er is een toenemende push om de carbon credit zwendel wereldwijd te implementeren. En dat is geen toeval. Centrale banken bestaan alleen om de welvaart van het volk via inflatie te oogsten en door te geven aan de “politically connected”. Dit staat ook wel bekend als seignorage, het verschil tussen de waarde van (‘fiat’) geld en de productiekosten ervan. Fiat money is geld gebaseerd op vertrouwen. Het is niet gedekt door bijvoorbeeld goud. Het zorgt ervoor dat de meeste mensen hun hele leven op een hamsterwiel achter confettigeld aanrennen dat zonder moeite is gecreëerd. Er is echter een limiet aan dit proces.
Overheden in Venezuela en Zimbabwe hebben hun valuta gedevalueerd tot het punt dat het waardeloos is geworden. In dat geval wordt geld niet meer geteld, maar gewogen. Er is zoveel mogelijk seignorage uit de bevolking geperst. Overheden in Amerika, Canada, de EU en anderen halen nog steeds voordeel uit seignorage. Al komt er tegenwoordig minder sap uit als voorheen.
Prijsstijgingen hebben multi-decennia hoogtepunten bereikt. De US Dollar, Euro en andere fiat valuta zijn snel hun glans aan het verliezen. Er is dus een nieuwe manier nodig om welvaart te oogsten van de burger. Carbon credits, een nieuw mechanisme van seignorage, ontworpen om welvaart over te dragen aan de politically connected. Het idee is dat mensen op het hamsterwiel achter de carbon credits aan gaan jagen. Een kunstmatige constructie die overheden zonder moeite creëren.
“Every other car sold in 2030 in the three largest EV markets – China, Europe, and the United States – will be an electric vehicle”
Op het World Economic Forum in Davos sprak het hoofd van de IEA die een aantal moedige statements over elektrische auto’s maakte. Volgens Fatih Birol zal elke twee auto die in 2030 wordt verkocht elektrisch zijn in China, Europa en Amerika. De IEA gelooft in een toenemende vraag naar batterijen en waarschuwt voor opstoppingen in de toeleveringsketens ervan. Er is weinig diversificatie aangezien de meeste batterij metaalverwerking in China wordt uitgevoerd.
De IEA prees in oktober de toename in renewables en EVs waardoor de toename van wereldwijde emissies kon worden beperkt. Ondanks het verhoogde kolengebruik zijn CO2-emissies van fossiele brandstoffen met minder dan 1% toegenomen in 2022.
BlackRock, de grootste asset manager ter wereld, is onder toenemende druk komen te staan vanwege haar investeringen in ESG (environmental, social & governance). Een aantal Amerikaanse staten heeft miljarden dollars uit BlackRock fondsen gehaald na beschuldigingen van “greenwashing”, het toebrengen van schade aan de fossiele brandstofindustrie en het aanzwengelen van de “woke” cultuur.
Prijs Emissierechten – Dec-23 contract EEX (eur/t) – dag cloud candle, log scale
COMCAM – analyse op maat
Onze analyse geeft op hoofdlijnen een aantal ontwikkelingen aan die impact hebben op de energieprijzen. Een uitgebreidere analyse bieden we aan als losse dienst. Zo blijft u op de hoogte van alle relevante trends en ontwikkelingen in energie inkoop, de verwachte prijsontwikkelingen tot 3 jaar vooruit en alle relevante marktontwikkelingen op de energiebeurzen en wet- en regelgeving.
Op deze analyse rust auteursrecht van COMCAM. Teksten mogen niet worden overgenomen, gekopieerd, openbaar mogen worden gemaakt of verveelvoudigd worden, zonder expliciete toestemming van COMCAM. Ook bij citaten of gedeeltelijke overnames is dit niet toegestaan.