Energiemarkt analyse 26 maart 2024
Groen en veilig: kleine modulaire nucleaire reactoren.
Bij COMCAM analyseren we doorlopend ontwikkelingen op de energiemarkt. Onze kennis en inzichten delen we in onze wekelijkse marktanalyse.
Ga direct verder naar
> Introductie > Ruwe olie > Elektriciteit > Aardgas > Steenkool > Emissierechten > Hernieuwbaar
“Sodium-cooled reactors operate at lower pressures, which requires fewer safety systems. That reduces problems that could go wrong with the plant and reduces costs because they can be built with simpler materials while maintaining safety.” – Adam Stein, directeur nucleaire energie innovatie, The Breakthrough Institute
Introductie
Er zijn plannen om een nieuwe generatie nucleaire centrales te bouwen gebaseerd op kleine modulaire reactoren (SMR’s). Deze centrales hebben meestal een elektriciteit capaciteit van 300 MW of minder, ongeveer 1/3de van de gebruikelijke reactoren.
Het bedrijf TerraPower is officieel de race aangegaan met Rusland en China om lage kosten nucleaire reactoren te bouwen volgens de Financial Times. CEO Chris Levesque zei dat het bedrijf deze maand toestemming hoopt te krijgen voor hun innovatieve vloeibare sodium-gekoelde reactor. TerraPower is een partnerschap aangegaan met Emirates Nuclear Energy Corporation om natrium reactoren in de Verenigde Arabische Emiraten uit te rollen voor de productie van elektriciteit en waterstof. De bouw zal in juni starten bij een voormalige kolencentrale. De focus zal in eerste instantie liggen op voorlopige, non-nucleaire structuren. TerraPower’s doelstelling is de fabriek tegen 2030 te activeren. TerraPower is privaat gefinancierd door bijna $ 1 miljard en $ 2 miljard door de Amerikaanse overheid.
Vloeibaar natrium gebruiken als koelmiddel in plaats van water is een gamechanger. Natriumcentrales zullen de helft gaan kosten van lichtwaterreactorcentrales. Volgens het FT streven Amerikaanse bedrijven ernaar streven hun tegenhangers China en Rusland te willen evenaren die al twee SMR-fabrieken operationeel hebben: een drijvende fabriek in Pevek, Rusland en een andere in Shidao Bay in China. Ondertussen wordt de Amerikaanse nucleaire sector belemmerd door hoge rentestanden, toenemende kosten en schaarste aan verrijkt uranium nodig voor nieuwe reactoren. Vanuit veiligheidszorgen is er tegenstand over wat de veiligste, meest efficiënte en groenste manier is om elektriciteit te produceren.
TerraPower en PacifiCorp, onderdeel van Warren Buffett’s Berkshire Hathaway, kondigden plannen aan voor de uitrol van vijf extra natrium reactoren tegen 2035.
“It’s mostly driven by Chinese data.” – Giovanni Staunovo, commodity analist UBS Group AG
Ruwe olie
De olieprijs raakte een nieuw hoogtepunt door macro-economische gegevens uit China. Irak meldde dat haar olie-exporten voor komende maanden zijn verlaagd om het overaanbod van januari en februari te absorberen. Er zijn Oekraïense aanvallen op Russische raffinaderijen waardoor het aanbod van olieproducten uit Rusland is afgenomen en het geopolitieke risico is toegenomen. Hierdoor raakte de olieprijs het hoogste niveau sinds begin november 2023. Brent olie tikte vorige week $ 87,50 aan en heeft (tijdelijk) steun gevonden rond $ 85 per vat van 159 liter ruwe olie.
Volgens Argaam News bereikte het Chinese raffinagevolume van ruwe olie begin dit jaar het hoogste niveau ooit. Dit kwam door de toenemende vraag naar brandstof vanwege de Lunar New Year vakantie in China die halverwege februari begon. Ondertussen hebben drone-aanvallen in Rusland meerdere raffinaderijen geraakt, soms diep op Russisch grondgebied.
Vanaf januari zijn de drone-aanvallen op Russische raffinaderijen begonnen. Als gevolg hiervan dalen de Russische dieselexporten al weken. Het commodities team van Goldman publiceerde onderstaande grafiek die een sprong liet zien in ongepland onderhoud aan Russische raffinaderijen. Dit komt met name door de drone aanvallen op een raffinaderij van Rosneft, de grootste olieverwerkingsfaciliteit in Rusland. Dit ondersteunt Goldman’s structurele visie op de raffinagemarges. De raffinaderijonderbrekingen worden gezien als een opwaarts risico en hebben een long dieselmargehandel geïnitieerd.
Reuters rapporteert dat de divergentie tussen de vraagcijfers van IEA en OPEC de grootste is in 16 jaar gebaseerd op de data analyse vanaf 2008. IEA voorspelde vorig jaar dat de olievraag zou pieken voor 2030. Sinds de rol van IEA verschoof van informatieverschaffer naar voorstander van de energietransitie, zijn haar voorspellingen over de olievraag in toenemende mate verschoven. Dit heeft geleid tot toenemende divergentie tussen de vooruitzichten van IEA en OPEC met betrekking tot de oliemarkt, waardoor er verwarring ontstaat onder analisten en investeerders. De vraag “Who’s right?” is hiermee legitiem geworden.
Belangrijk om te weten is dat geen van deze autoriteiten volledig neutraal is. OPEC heeft een gevestigd belang in een sterkere olievraag, dus zal haar vooruitzichten eerder óverschatten dan onderschatten. Aan de andere kant heeft de IEA een gevestigd belang in de energietransitie die heeft geleid tot regelmatige onderschatting van de olievraag.
De meest opmerkelijke afwijking van realiteit tot op heden is te vinden in de originele Net Zero Roadmap 2050 van mei 2021. Hierin stelde de IEA geen behoefte te voorzien voor nieuwe olie- en gasexploratie vanaf dat jaar omdat de energietransitie snel genoeg bewoog om deze brandstoffen overbodig te maken. Het duurde echter niet lang voordat de IEA dit gezichtspunt moest aanpassen. In november van hetzelfde jaar riep het agentschap op voor meer investeringen in nieuwe olie- en gasexploratie omdat het risico van een aanbodtekort was ontstaan.
Afgelopen jaar begon de IEA met een voorspelling van 1,9 miljoen vaten per dag (bpd). In de daaropvolgende 11 maanden werd deze forecast herhaaldelijk aangepast om 2023 te eindigen met een wereldwijde vraaggroei van 2,3 miljoen bpd, een voorspelling die aangehouden werd voor januari. Dit aantal lag dicht bij de forecasts van OPEC die het hele jaar ongewijzigd zijn gebleven met een verwachte groei van 2 miljoen bpd. Ook is er divergentie tussen de langere termijn voorspellingen van de olievraag, met de voorspelling van IEA afgelopen jaar dat deze voor 2030 zou pieken, samen met de vraag naar aardgas en kolen.
De olieprijs trend sinds begin december opwaarts. Deze trend ziet er constructief uit en heeft een uiteindelijke target van ver boven $ 100 per vat en mogelijk een all-time high.
Prijs Ruwe olie – Brent mei 2024 ($/barrel) – week cloud candle, log scale
“Restarts of nuclear reactors, high natural gas inventories, and increased renewable power generation have dragged Japan’s LNG imports to multi-year lows in recent months.” – Tsvetana Paraskova
Elektriciteit
Japan wenst een herstart van werelds grootste nucleaire elektriciteitscentrale, de Kashiwazaki-Kariwa, volgens de Japanse krant Niigata Nippo. De lokale autoriteiten moeten nog toestemming verlenen. De Kashiwazaki-Kariwa faciliteit ten noorden van Tokyo is sinds 2012 offline. Japan wil nucleaire elektriciteit terugbrengen als voorname energiebron om haar energieveiligheid te beschermen. Dit kwam omdat de energiecrisis de fossiele brandstofprijzen tot grote hoogten opstuwden in 2022.
Het grondstof arme land, dat ongeveer 90% van haar energievraag moet importeren, maakte een U-bocht in haar nucleaire energiebeleid eind 2022. De kosten van de energie-import rezen de pan uit tijdens de energiecrisis. Ook LNG moest destijds tegen recordprijzen worden ingekocht. De Japanse overheid bevestigde in december 2022 een nieuw beleid voor nucleaire energie waarvan het land grotendeels afstand had genomen sinds de Fukushima-ramp.
Een panel van experts, onder het Japanse Ministerie van Industrie, heeft besloten toestemming te verlenen voor de ontwikkeling van nieuwe nucleaire reactoren in Japan. Ook zouden beschikbare reactoren mogen blijven draaien na de huidige limiet van 60 jaar. De herstart van nucleaire reactoren, hoge aardgasimporten en toenemende hernieuwbare elektriciteitsproductie hebben de Japanse LNG-importen in recente maanden naar een all time low sinds 2009 gebracht.
De prijs van elektriciteit lijkt een (tijdelijke) bodem te hebben gevonden. Een eerste opwaartse beweging werd 50% gecorrigeerd en vorige week werd een hogere piek neergezet.
Prijs Baseload Elektriciteit leverjaar 2025 (eur/MWh) – week cloud candle, log scale
Gevecht LNG-energiezekerheid tussen Globale Noorden en Zuiden intensiveert.
“The already intense geopolitical struggle to secure these supplies will become even more of a dangerous zero-sum game between the Global North and the Global South.” – Simon Watkins
Aardgas
Sinds de Russische invasie van Oekraïne is LNG het flexibele noodaanbod van energie geworden voor veel ontwikkelde landen van het Globale Noorden. Ondanks nieuwe gasinitiatieven gelanceerd in Europa die de algemene gasvraag op het continent hebben verlaagd, staan de Europese LNG-importen nog steeds op dezelfde niveaus als in 2022 en 2023. Dit heeft geleid tot een urgente zoektocht door die landen om voldoende LNG zeker te stellen tot ver in de toekomst. De vraag naar LNG blijft echter dramatisch intensiveren in veel landen van het Globale Zuiden, aangevoerd door China. De grondstof is gewild vanwege eigen energiezekerheid en als onderdeel van de transitie naar groenere energie.
Het netto resultaat hiervan is dat de wereldwijde LNG-vraag tegen 2040 naar verwachting met meer dan 50% zal toenemen, verwacht olie- en gasmajor Shell. Dit betekent dat de reeds intense geopolitieke strijd om dit aanbod zeker te stellen een nog gevaarlijker nul-som spel zal worden tussen met name Amerika en China.
LNG is het wereldwijde swing aanbod van energie geworden. Dit komt omdat er geen dure en tijd consumerende voorbereidingen nodig zijn voordat het gebruikt kan worden in eindmarkten. De vloeibare grondstof kan eenvoudig gekocht worden via lange termijn contracten of in de spotmarkten en verscheept naar waar het nodig is in een veel sneller en goedkoper proces.
De leiders van het gouden tijdperk voor LNG zijn twee zwaargewichten in de wereldwijde gas productie. Aan de ene kant, de Verenigde Staten dankzij de schaliegasrevolutie met duizenden en duizenden velden en productiesites. Aan de andere kant, Qatar dat op het grootste veld ter wereld zit en met de vele projecten in de pijplijn duidelijk laat zien dat het een leidende positie wil behouden.
Qatar is van plan Australië voorbij te streven als topexporteur van LNG door de productie met 85% meer te verhogen dan voorheen was gepland. QatarEnergy verhoogt met een nieuw LNG expansieproject, North Field West, de LNG-productie van het Emiraat tot 142 miljoen metrische ton per jaar (mtpa) voor het eind van dit decennium. Dit is een relatief groot aandeel ten opzichte van de 404 miljoen mtpa wereldwijd verhandelde LNG in 2023 die volgens industrieschattingen 625-685 miljoen mtpa in 2040 zal bereiken. Tegen die tijd zullen veel grote contracten, afgesloten tussen Qatar en China in de aanloop naar de Russische invasie van 2022, aflopen. Het plaatje van het wereldwijde LNG-landschap zal dan bepaald worden door bedrijven uit het Globale Noorden of Globale Zuiden die dominant zijn op de route van Qatar’s gasstromen.
De gasprijs voor 2025 lijkt, net als de elektriciteitsprijs voor dat jaar, voorzichtig een bodem te vormen. De daily cloud zal weerstand vormen en de prijs zal dan mogelijk de neerwaartse trend hervatten. Gaat de markt hier wel hoger, dan zullen (nu nog onbekende) fundamentele factoren volgen.
Prijs TTF gas leverjaar 2025 (eur/MWh) – dag cloud candle, log scale
“The worrying truth about how well-intentioned consumers are being misled about how their money is being invested.” – Roger Hattam, directeur retail banking Triodos Bank UK
Steenkool
De meest investeerders met zogenaamd duurzame ISA’s (Integrated Sustainability Assessment) ondersteunen banken met de financiering van fossiele brandstoffen. Een analyse van Triodos Bank UK laat zien dat beleggers de duurzaamheidsgevolgen niet begrijpen van waar ze hun geld in stoppen. Het onderzoek toonde aan dat het merendeel (55%) van de mensen met een stocks & shares ISA bij een provider die slecht scoort op duurzaamheid, denkt dat hun geld in een ‘groene’ ISA is belegd, aldus Ethical Consumer. Investeerders worden ook niet volledig geïnformeerd over de labels die aan ISA’s worden toegepast. De helft van de consumenten denkt bijvoorbeeld niet dat een fonds of spaarrekening als ‘duurzaam’ kan worden geclassificeerd als deze fossiele brandstofbedrijven bevat. Zelfs niet als deze bedrijven ook in hernieuwbare energie investeren.
Een duurzaam label kan echter nog steeds worden geplakt op een fonds dat investeert in fossiele brandstoffen, vooral als het fonds beweert druk uit te oefenen op de vervuiler om emissies te reduceren. Investeerders vragen duidelijk om meer duurzame beleggingen, 47% van de mensen zegt dat banken niet in fossiele brandstofexpansie zouden moeten investeren. Bij de groep 18-34 jaar ligt dit percentage op 57%. Jonge investeerders zijn ook meer sceptisch over de beweringen van financiële instituties: 36% denkt dat hun ISA-providers waarschijnlijk betrokken zijn bij greenwashing. Dit is slechts 10% bij de leeftijdsgroep > 55 jaar.
De Financial Conduct Authority brengt dit jaar nieuwe regels tegen greenwashing. Slechts 10% van de beleggers is hiervan op de hoogte. Hattam beschrijft de nieuwe regels als “desperately needed”. Meer dan de helft (59%) van de beleggers zegt dat zich zorgen te maken over greenwashing in de financiële dienstenindustrie.
Ook de prijs van kolen is bezig met een opwaartse beweging. Het dieptepunt in de kolenprijs voor levering in 2025 was in juni al gezet en eind februari opnieuw bereikt.
Prijs ICE Coal leverjaar 2025 (usd/t) – week cloud candle, log scale
Netto-nul agenda
“The whole process of replacing a declining system with a more complex mining-based enterprise is now supposed to take place with a fragile banking system, dysfunctional democracies, broken supply chains, critical mineral shortages and hostile geopolitics.” – Andrew Nikiforuk, journalist
Emissierechten
Gordon Hughes, voormalig Wereld Bank econoom en huidig professor economie aan de Universiteit van Edinburgh, zegt in een recent rapport dat het huidige netto-nul beleid in Groot-Brittannië en Europa waarschijnlijk zal leiden tot meer economische onrust. Blijkbaar is de enige levensvatbare manier om voldoende kapitaal op te halen voor wind- en zoninfrastructuur een twee decennia lange reductie van de private consumptie tot 10%.
Het beleid zal serieuze milieuschade veroorzaken volgens Andrew Nikiforuk. Dit is te lzen in het artikel The Rising Chorus of Renewable Energy Skeptics waarin uiteengezet wordt hoe de groene techno-droom erg destructief is vanwege de benodigde mineralen voor hernieuwbare energie. Niet iedereen is het eens met het uitgangspunt dat globale opwarming reëel is. In het artikel Global warming and the confrontation between the West and the rest of the world legt journalist Thierry Meyssan uit dat netto nul meer is gebaseerd op politieke ideologie dan wetenschap. Ongeacht deze zorgen zal de mars richting netto nul doorgaan. Belangrijk hiervoor is de VN Agenda 2030 voor Sustainable Development Goals.
Tegenwoordig bevatten de rapporten, websites en brochures van bijna elk bedrijf een veelheid van referenties aan ‘carbon footprints’, ‘sustainability’, ‘net zero’ of ‘climate neutrality’. Als ook hoe een bedrijf of organisatie denkt haar duurzaamheidsdoelstellingen te behalen. Groene profilering, groene obligaties en groene investeringen gaan hand in hand met het laten zien van ‘groene’ referenties en ambities waar en wanneer maar mogelijk is.
De prijs van carbonemissierechten is opgeveerd vanaf eind februari. De opwaartse beweging zal naar verwachting weerstand gaan vinden rond € 70.
Prijs Emissierechten – Dec-24 contract EEX (eur/t) – week cloud candle, log scale
“The Fed’s interest rates have stalled progress and hampered the country’s ability to combat the climate crisis.” – Elizabeth Warren en Sheldon Whitehouse, Amerikaanse senaat
Hernieuwbaar
Na 2 jaar van rentestijgingen door de Federal Reserve Bank (Fed) hebben senatoren Elizabeth Warren en Sheldon Whitehouse een brief geschreven gericht aan Fed-voorzitter Jerome Powell met de strekking onmiddellijk te stoppen met deze verhogingen om verdere instorting van de hernieuwbare infrastructuur sector te af te wenden. In deze brief waarschuwden de senatoren dat de hogere rente grote infrastructuurprojecten voor hernieuwbare energie in het hele land volledig hebben laten mislukken.
Ze stelden dat de cyclus van verkrappingen de mogelijkheid belemmeren om groene banen te creëren en lagere elektriciteitskosten te realiseren. Dit is essentieel voor de Inflation Reduction Act van president Biden. Door de hogere rente zijn sommige van de meest ambitieuze hernieuwbare elektriciteit projecten op de plank gelegd, valt de verkoop van elektrische auto’s tegen en is de prijs van clean energy aandelen in een dalende trend gevangen.
De iShares Global Clean Energy ETF, zwaar geïnvesteerd in zon, wind en waterstof aandelen, is met 52% gecrasht sinds de piek in januari 2021. Rentestijgingen brengen de energietransitie in gevaar. Het slechte nieuws is dat een hogere rente voor langere tijd voor meer pijn zal zorgen. Blijkbaar heeft schone energie een NIRP (negative interest rate policy) nodig om te overleven.
COMCAM – analyse op maat
Onze analyse geeft op hoofdlijnen een aantal ontwikkelingen aan die impact hebben op de energieprijzen. Een uitgebreidere analyse bieden we aan als losse dienst. Zo blijft u op de hoogte van alle relevante trends en ontwikkelingen in energie inkoop, de verwachte prijsontwikkelingen tot 3 jaar vooruit en alle relevante marktontwikkelingen op de energiebeurzen en wet- en regelgeving.
Op deze analyse rust auteursrecht van COMCAM. Teksten mogen niet worden overgenomen, gekopieerd, openbaar mogen worden gemaakt of verveelvoudigd worden, zonder expliciete toestemming van COMCAM. Ook bij citaten of gedeeltelijke overnames is dit niet toegestaan.
Volg ons op LinkedIn om op de hoogte te blijven van wat er speelt in de energiemarkt, de energietransitie & verduurzaming.