Energiemarkt analyse 27 september 2023
Sancties werken niet, ze creëren nieuwe markten.
Bij COMCAM analyseren we doorlopend ontwikkelingen op de energiemarkt. Onze kennis en inzichten delen we in onze wekelijkse marktanalyse.
Ga direct verder naar
> Introductie > Ruwe olie > Elektriciteit > Aardgas > Steenkool > Emissierechten > Hernieuwbaar
Introductie
“A person who touted a buyer’s cartel sanction success, now complains the buyers cartel leaks like a sieve …” – Mike Shedlock via MishTalk.com
Een kartel van kopers leek te goed om waar te zijn. Sancties op Rusland waren bedoeld de handel stop te zetten. Rusland voert nog steeds militaire operaties uit in Oekraïne. De Russische olie blijft nog richting wereldmarkt vloeien. Het Westen heeft zichzelf niet volledig afgesloten van Rusland. Westerse bedrijven en banken zijn nog steeds actief in Rusland, ook al is het aantal afgenomen. Russisch gas stroomt nog steeds naar Europa, weliswaar in sterk verlaagde volumes. Als gevolg van een recente overeenkomst tussen Bulgarije en Turkije zouden de leveringen zelfs weer wat toe kunnen nemen.
Griekse scheepseigenaren maken een fortuin door middel van de tweedehandse doorverkoop van olievrachtschepen. Elisabeth Braw, auteur voor Foreign Policy, schrijft hierover. Sinds de oorlog in Oekraïne heeft Griekenland 290 schepen verkocht. Deze worden soms verhandeld tegen twee of drie keer de prijs oorspronkelijk betaald. In markten zoals deze waar geld geen beperkende factor is, zijn tankers een gewild object met de daarbij behorende prijs.
Als gevolg van de oorlog is er een hele nieuwe tankermarkt ontstaan. Hierbij zijn de kopers mysterieuzer dan de verkopers. Bedrijven in de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) hebben de meeste tankers gekocht, gevolgd door kopers uit China, Turkije en India. Volgens S&P Global Market Intelligence kwamen er in 2022 maar liefst 864 nieuwe maritieme bedrijven met een directe of indirecte connectie met Rusland. Soms is er niet eens een emailadres gekoppeld aan deze bedrijven. De rol van de VAE is niet verrassend aangezien Dubai is opgekomen als het nieuwe Geneve voor Russische bedrijven in de oliehandel. China en India hebben hun Russische importen opgevoerd en daarom nieuwe tankers nodig voor transport.
Landen, politieke leiders en market makers handelen in hun beste belang. Het is in het beste belang van Griekse verschepers om schepen te verkopen zoals ze dat doen. Het is in het beste belang van India en China om Russische olie en Griekse schepen te kopen. En dat doen ze dan ook. Het is in het beste belang van tussenpersonen uit Dubai om een markt te maken in schepen, de bereidheid om te kopen of te verkopen tegen een bepaalde prijs, zoals dat plaatsvindt.
Kortom, het sanctiebeleid werkt niet. Het SWIFT systeem, waarmee de sancties afgedwongen moeten worden, nadert haar einde. De BRICS-landen zullen de Amerikaanse dollar als reservemunt niet uitdagen. Het grootste succes van BRICS zal zijn het vermijden van sancties. Een maatstaf voor ‘succes’ zou het gebruik als reservevaluta kunnen zijn als significant percentage van de wereldwijde handel. Een tweede maatstaf zou het ‘succes’ van “sanction avoidance” kunnen zijn. Deze zal waarschijnlijk meer succes hebben dan de eerste. Toch roepen sommige economen om meer sancties. Dat zal echter alleen maar meer innovatieve manieren uitlokken om ze te ontlopen.
“Temporary restrictions will help saturate the fuel market, that in turn will reduce prices for consumers.” – website Russische overheid
Ruwe olie
Met dieselprijzen die flink zijn opgelopen ten opzichte van ruwe olie, staat de crack spread van diesel op een hoogtepunt. Raffinaderijen zullen dan ook weer een goed kwartaal draaien. Rusland deelde vorige week nog een cadeautje uit aan bedrijven zoals Exxon, toen het liet weten een “tijdelijk” verbod op dieselexporten in te stellen voor het stabiliseren van het binnenlandse aanbod. Hierdoor neemt de druk toe op de al krappe brandstofmarkten.
Het “tijdelijke” verbod zal ook op benzine van toepassing zijn. Het werd van kracht op 21 september, zonder definitieve einddatum. De prijzen in Europa sprongen omhoog door het risico dat de maatregel de aanzienlijke wereldwijde tekorten zal verergeren. Olieraffinaderijen wereldwijd hebben moeite voldoende brandstoffen te produceren vanwege het beperkte ruwe olieaanbod vanuit Rusland en Saoedi-Arabië. Dit betekent dat raffinaderijen de prijzen veel hoger kunnen zetten en hoge marges pakken.
Wat Rusland eigenlijk indirect doet door het stopzetten van haar productexporten, is het exporteren van hogere prijzen naar Europa. China koopt ondertussen elk vat waar het haar handen op kan leggen. Het land blijft ook voorraden aanleggen van elke andere grondstof. Alsof het zich voorbereidt op een oorlog. Reuters meldt: “wat grotendeels wordt genegeerd, maar niet zou moeten worden genegeerd, zijn de enorme hoeveelheden olie die naar de voorraden stromen.” In de eerste 8 maanden heeft China ongeveer 810.000 vaten per dag (bpd) toegevoegd aan haar voorraden, in totaal 197 miljoen vaten.
Goldman Sachs heeft zich weer aangesloten bij de triple digit club. De commodity supercyclus die hun analisten twee jaar geleden voorspelden. zette niet door in 2022. Hierdoor heeft de zakenbank de afgelopen twee kwartalen haar olieprijs target naar beneden bijgesteld. Nu loopt de bank achter de feiten aan. Na drie maanden prijsstijging heeft Goldman de 12-maands Brent target verhoogd van $93 naar $100. De redenen hiervoor zijn een lagere OPEC- productie en een ongekend hoge vraag.
Beleggers kijken voorbij de mogelijke economische vertraging in China. Ze verwachten dat de monetaire stimuleringsmaatregelen de olieprijsrally zullen ondersteunen. Bullishe analisten stellen dat veel fondsen onder- geïnvesteerd zijn in olie ondanks een olieprijs van ongeveer $ 95 per vat,. Dit betekent dat er potentieel is voor hogere prijzen.
Deze prijspieken verschuiven de aandacht richting vraag en de impact op consumerende landen. De Reserve Bank van India zei dat een olieprijs van boven $ 90 per vat een nieuw risico vormt voor de wereldwijde financiële stabiliteit. Deze inschatting is redelijk uit de lucht gegrepen. Olie handelde meer dan 10 jaar geleden ook in de triple digits. Toen was inflatie nog vele malen lager was dan momenteel het geval is. In feite kan men beargumenteren dat, gecorrigeerd voor inflatie, olie zelden zo goedkoop is geweest.
Prijs Ruwe olie – Brent december 2023 ($/barrel) – dag cloud candle, log scale
“These changes will lead to steeper ramping conditions on both the up-ramp to the eclipse max and down-ramp following the eclipse return.” – Elliot Mainzer, CEO van California Independent System Operator (CAISO)
Elektriciteit
De California Independent System Operator (CAISO) bereidt zich voor op een terugval van 9 GW aan hernieuwbare opwek tijdens de ringvormige eclips verwacht op 14 oktober. De elektriciteitsproductie door zon is goed voor het grootste deel van het aanbod in Californië gedurende het midden van de dag. De jaarlijkse solar eclipse begint in Oregon en eindigt in Texas, aldus NASA. Een ringvormige eclips vindt plaats wanneer de maan tussen aarde en zon schuift zonder de zon volledig te verduisteren. Voor Western Energy Imbalance Market (WEIM) wordt het een spannend moment of alle voorbereidingen ervoor gaan zorgen dat het net in balans blijft.
Hernieuwbaar is goed voor ongeveer 70% van het aanbod gedurende de middagpiek. Zon neemt het grootste gedeelte voor haar rekening op die dagelijkse piek, aldus gegevens van CAISO. De netbeheerder voorspelt een terugval van 9,374 GW terwijl tegelijkertijd het bruto verbruik (gross load) zal toenemen met 2,374 GW. Elke ‘WEIM- regio’ zal op verschillende tijdstippen een impact ervaren die eveneens verschilt per gebied, met een zonsverduisteringsrange van 65% tot 90%. CAISO zal samenwerken met interstate & intrastate gasleveranciers voor het garanderen van de beschikbaarheid van energie tijdens de eclips. Ook zullen hydropower en batterijbronnen worden ingezet om ondersteuning te bieden tijdens de grote op- en afschakelingen.
De vorige totale zonsverduistering in Amerika was op 21 augustus 2017. De elektriciteitsproductie door zon is sindsdien enorm gegroeid. Hierdoor zijn de effecten van de eclips nu groter. De hoeveelheid zon op CAISO’s net is sinds 2017 toegenomen met ruim 15 GW. Wat betreft solar capaciteit is Californië leider in Amerika met 17.934 GW tegen het eind van Q2 dit jaar, aldus een rapport van American Clean Power Association. CAISO regelt de elektriciteit voor ongeveer 80% van Californië en een klein deel van Nevada.
Prijs Baseload Elektriciteit leverjaar 2024 (eur/MWh) – week cloud candle, log scale
“The cracks are starting to appear across all 3 Chevron facilities as their unskilled, untrained, and non-competent contingency workforce are ready to implode.” – Offshore Alliance, vakbond
Aardgas
Vorige week kwam het nieuws uit dat de stakingen bij drie Australische LNG-fabrieken over hun hoogtepunt zouden zijn. Het lagere aanbod vanwege het onderhoud aan de Noorse gasvelden, de grootste gasleverancier van Europa, lijkt ook te verbeteren. Aardgascapaciteit van het Troll veld komt weer online, aldus netbeheerder Gassco AS.
Beide nieuwsberichten zorgden voor neerwaartse druk op de Nederlandse TTF hub, de benchmark voor Europa’s gashandel. De Day Ahead-prijs, voor gaslevering op de volgende handelsdag, beweegt al maandenlang zijwaarts.
Toch wist de DA-prijs de week positief af te sluiten boven € 40 per Mwh. Het risico op een grotere verstoring in het LNG-aanbod vanuit Australië blijft aanwezig. “Het voortdurende gebrek aan overeenstemming versterkt ons standpunt dat er geen redelijk vooruitzicht is op overeenstemming tussen de partijen”, aldus een woordvoerder voor Chevron afgelopen week tegen Reuters. Op basis van vessel tracking data wordt de LNG-export nog niet negatief beïnvloed. Maandag 25 september steeg de DA-prijs met 5,5%. Het oktober contract werd 7,5% hoger geboden. Deze contracten zijn goedkoop ten opzichte van de rest van de gas forward curve. Dinsdag zakten de prijzen weer weg en woensdag is de dag in de min gestart.
Gelukkig heeft Europa voldoende vet op de botten met opslagplaatsen in de regio die gemiddeld voor 94% zijn gevuld. Ver boven seizoengemiddelden voor de tijd van het jaar.
Prijs TTF gas leverjaar 2024 (eur/MWh) – maand cloud candle, log scale
“It is unrealistic to completely phase out fossil fuel energy.” – Xie Zhenhua, klimaat afgezant China
Steenkool
De uitfasering van fossiele brandstoffen is nog niet realistisch. Olie, aardgas en kolen blijven een essentiële rol spelen in het energieaanbod en de energiezekerheid wereldwijd. Dit zei de speciale klimaat afgezant Xie voor China afgelopen week in een speech. Hij zal China in november vertegenwoordigen bij de COP28-klimaattop in Dubai.
China is werelds grootste consument van kolen en de grootste importeur van ruwe olie. Ondanks een sterk toegenomen hernieuwbare capaciteit in de afgelopen jaren, blijft China volop volumes kolen, olie en aardgas consumeren. Met verdere uitbreiding en toestemming voor de bouw van nieuwe kolencentrales. China en India hebben afgelopen jaren op alle conferenties over klimaat en energie gevochten voor een “phase-down” in plaats van een “phase-out”.
China wil ongeveer 366 gigawatt (GW) aan nieuwe capaciteit kolengegeneerde elektriciteit bouwen en is hiermee reeds gestart. Dat is 68% van de wereldwijd geplande nieuwe kolencapaciteit, op basis van cijfers van 2022. Dit is na te lezen in een report dat eerder dit jaar werd uitgebracht door denktank Global Energy Monitor. Hierin stond ook vermeld dat China goed is voor meer dan 50% van de nieuwe wereldwijde kolen-opwekcapaciteit die afgelopen jaar online kwam. Gedurende de eerste helft van 2023 alleen al werd 50 GW aan nieuwe capaciteit goedgekeurd, schreef Greenpeace in een rapport afgelopen maand. Dat is meer dan over geheel 2021.
China is afhankelijk van kolen om black-outs te voorkomen nu de economie heropent na de lockdowns. In de eerste helft van het jaar steeg, naast de kolenproductie, ook de kolenimporten en de opwek van kolengestookte elektriciteit. Dit was nodig om de significante daling van de hoeveelheid opgewekte hydropower, door droge omstandigheden en onvoldoende regen, te compenseren.
Prijs ICE Coal leverjaar 2024 (usd/t) – week cloud candle, log scale
“We have shown that while Bitcoin is a consumer of electricity, this does not translate to it being a high emitter of carbon dioxide and other atmospheric pollutants. Bitcoin can be the catalyst to a cleaner, more energy-abundant future for all.” – Dylan Campbell & Alexander Larsen, IRM Energy and Renewables Group
Emissierechten
Een paper gepubliceerd door het Institute of Risk Management (IRM) concludeert dat Bitcoin Core (BTC) het potentieel heeft een katalysator te zijn voor de wereldwijde energietransitie. Dylan Campbell en Alexander Larsen, leden van IRM Energy and Renewables Group, publiceerden het rapport “Bitcoin and the Energy Transition: From Risk to Opportunity”. Hierin wordt uitgelegd dat, hoewel BTC als een risico wordt ervaren door de energieconsumptie, de digitale munt de energietransitie ook kan versnellen door nieuwe oplossingen voor energie-uitdagingen wereldwijd. In het rapport benadrukken de auteurs de belangrijke functie van energie en de toenemende behoefte voor betrouwbare, schone en meer betaalbare energiebronnen. Ondanks de kritiek op de energie-intensiteit van Bitcoin, levert de studie een meer gebalanceerd standpunt in over Bitcoin door te wijzen op de potentiële voordelen die BTC kan brengen voor de energie-industrie.
Volgens het rapport kan het mijnen van Bitcoin tegen 2030 de wereldwijde emissies tot 8% verlagen. Dit kan worden gerealiseerd door omzetting van wereldwijde afval-methaanemissies in minder schadelijke emissies. Het rapport haalt een theoretische case aan die stelt dat opgevangen methaan gebruikt kan worden voor Bitcoin mining. Dit reduceert de hoeveelheid methaan die in de atmosfeer terecht komt. De paper presenteerde ook andere mogelijkheden waarmee Bitcoin kan bijdragen aan de energiesector. Bijvoorbeeld bij het verbeteren van de energie efficiency via elektriciteitsnetmanagement. De restwarmte van Bitcoin mining kan bijvoorbeeld gebruikt worden in broeikassen.
Drie weken geleden zette Europa’s grootste oliebedrijf Shell stilletjes werelds grootste bedrijfsplan voor carbon compensatie (offsets) in de ijskast. Nu heeft Fortescue Metals Group Ltd., de vierde grootste ijzerertsproducent ter wereld, besloten de aankopen van vrijwillige carbon offsets te beëindigen. “We are the only heavy emitter in the world to stop purchasing voluntary offsets”, zegt CEO Dino Otranto.
Dit komt nadat ten minste één grote studie heeft onthuld dat carbon offsets gevoelig zijn voor ‘greenwashing’. Zo komen de meeste credits het klimaat niet werkelijk ten goede. Fortescue Metals, van miljardair Andrew Forrest, produceerde in de eerste helft van 2023 ongeveer 2,55 miljoen ton CO2-emissies (scope 1 en 2). Bloomberg meldt dat het bedrijf nieuw beleid heeft geïmplementeerd waarmee de aankoop van carbon offset credits wordt stopgezet in het huidige fiscale jaar. Volgens onderzoek van Bloomberg Green leveren veel offset programma’s niet de beloofde milieuvoordelen op. Maanden geleden werd bekend dat Verra, wereldwijd toonaangevend in het certificeren van carbon credits, waardeloze offsets aan grote bedrijven heeft verkocht.
Prijs Emissierechten – Dec-23 contract EEX (eur/t) – week cloud candle, log scale
“ESG is a scam. It has been weaponized by phony social justice warriors.” – tweet Elon Musk
Hernieuwbaar
Jarenlang hebben groene en sociaal verantwoorde investeringen de investeringswereld gedomineerd. Ook wel bekend als ESG, Environmental, Social, & Governance.Volgens Bloomberg is echter een seismische verschuiving gaande nu BlackRock en andere geldmanagers een toenemend aantal ‘groene’ producten van de hand doen. Dit vindt plaats te midden van toenemende terugslag en kritisch onderzoek door investeerders.
Gegevens van Morningstar laten zien dat er dit jaar veel ESG-fondsen worden afgestoten. Al meer dan 25 ESG-fondsen dit jaar alleen al door investeringsbedrijven State Street, Columbia Threadneedle Investments, Janus Henderson Group en Hartford Funds Management Group.
De meest recente ‘unwind’ komt van BlackRock. Dit bedrijf meldde vrijdag 22 september dat het van plan is twee ESG-obligatiefondsen in opkomende markten te liquideren. De assets hebben een totale waarde van $ 555 miljoen.
Het aantal ESG-fondsen die dit jaar tot nu toe zijn gesloten ligt hoger dan de afgelopen drie jaar bij elkaar. De trend wordt veroorzaakt door investeerders die hun geld uit de fondsen wegtrekken nu de ESG-zeepbel waarschijnlijk is gebarsten. In juni liet BlackRock de term “ESG” vallen nadat reeds miljarden dollars aan fondsen waren weggehaald.
COMCAM – analyse op maat
Onze analyse geeft op hoofdlijnen een aantal ontwikkelingen aan die impact hebben op de energieprijzen. Een uitgebreidere analyse bieden we aan als losse dienst. Zo blijft u op de hoogte van alle relevante trends en ontwikkelingen in energie inkoop, de verwachte prijsontwikkelingen tot 3 jaar vooruit en alle relevante marktontwikkelingen op de energiebeurzen en wet- en regelgeving.
Op deze analyse rust auteursrecht van COMCAM. Teksten mogen niet worden overgenomen, gekopieerd, openbaar mogen worden gemaakt of verveelvoudigd worden, zonder expliciete toestemming van COMCAM. Ook bij citaten of gedeeltelijke overnames is dit niet toegestaan.
Volg ons op LinkedIn om op de hoogte te blijven van wat er speelt in de energiemarkt, de energietransitie & verduurzaming.