Energiemarkt analyse 28 mei 2024
EU spendeert miljarden aan “Hydrogen-Ready”. Maar waar is de waterstof?
Bij COMCAM analyseren we doorlopend ontwikkelingen op de energiemarkt. Onze kennis en inzichten delen we in onze wekelijkse marktanalyse.
Ga direct verder naar
> Introductie > Ruwe olie > Elektriciteit > Aardgas > Steenkool > Emissierechten > Hernieuwbaar
“There has not yet been any measurable progress in the construction of hydrogen-ready, gas-fired power plants.” – Eric Heymann, econoom Deutsche Bank Research
Introductie
Als alles volgens plan verloopt zullen gascentrales in de toekomst overstapen op emissie-vrije waterstof. Dit ambitieuze doel sluit aan bij agressieve klimaatdoelstellingen met als doel de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Deze overgang zal echter niet eenvoudig zijn. Het vereist het aanpakken van technische, economische en veiligheidsuitdagingen. Volgens Bloomberg kan deze miljardeninvestering in Europa een riskante gok zijn.
Overheden en bedrijven die zich zorgen maken over energiezekerheid, kunnen nog steeds miljarden aan gasinfrastructuur aanleggen. Zo lang het maar “hydrogen-ready” is. Negen van de 10 grootste CO2-uitstoters hebben waterstofstrategieën gepubliceerd. Momenteel al meer dan $ 360 miljard wereldwijd, aldus BloombergNEF.
Gas-afhankelijke economieën, waaronder Duitsland, Nederland, Spanje, Italië en Groot-Brittannië, bevinden zich onder de grootste voorstanders van waterstofgebruik. Een aantal van hen heeft plannen de brandstof te gebruiken ten behoeve van de elektriciteitsproductie. Er is echter nog geen officiële definitie van wat een fabriek waterstof-klaar maakt, waardoor de deur wordt geopend voor “green washing”. Het verbranden van waterstof is namelijk nog niet eens op schaal getest door elektriciteitscentrales.
Lees verder over waterstof bij Hernieuwbaar.
”The latest attack is yet another reminder of an underpriced geopolitical risk premium in oil as multiple armed actors remain undeterred by US-led diplomacy and maritime coalitions.” – Rapidan Energy Group
Ruwe olie
Terwijl Oekraïense drones onophoudelijk het Russische energiecomplex bombarderen, zijn in het Midden-Oosten de spanningen weer opgelaaid. Recent werd een ruwe olie tanker geraakt door een raket bij de kust van Jemen. Deze toenemende geopolitieke risico’s onderstrepen de mogelijke noodzaak voor opnieuw een hogere risicopremie voor Brent ruwe olie.
In april klopte de internationale scheepsindustrie aan bij de VN voor meer militaire patrouilles langs de belangrijkste scheepsroutes in het Midden-Oosten. De diverse maritieme knelpunten, waaronder het Suezkanaal, de Bab-El Mandeb Straat en de Straat van Hormuz, waar een kwart van alle wereldwijde handelsstromen door heen gaat, hebben te maken met deze crisissituatie.
In de markt heeft de prijs van ruwe olie Brent dit jaar gehandeld tussen $ 80 – $ 90 per vat op basis van toenemende geopolitieke spanningen in het Midden-Oosten en Oost-Europa. Afgelopen maand werd nog gevreesd dat door het Israël-Iran conflict de Brent prijs boven $ 100 zou stijgen. Sindsdien zijn prijzen echter teruggezakt tot onder $ 81 per vat op vrijdag 24 mei.
De geopolitieke chaos is een teken van zwakte vanuit het Westen nu de wereld multipolair wordt opgedeeld. Meer onrust en verstoringen in wereldwijde toeleveringsketens zijn het bewijs dat olieprijzen voorlopig op een hoog niveau zullen blijven.
Begin april, toen de spanningen in het Midden-Oosten piekten, begonnen hedge funds en andere geldbeheerders een hogere risico premie toe te kennen aan de olieprijs. Het sentiment onder hedge funds en andere geldmanagers flipte begin april van gemiddeld naar sterk bullish, vanwege de ontvlambare situatie in het Midden-Oosten. Het sentiment werd begin mei meer bearish toen de Iran-Israël spanningen afnamen en olieprijsbewegingen en voorraden wezen op een ruimere markt dan voorheen werd gedacht.
De afgelopen twee handelsdagen waren positief voor Brent. De prijs handelde een paar dollar hoger dan het dieptepunt op vrijdag.
Prijs Ruwe olie – Brent juli 2024 ($/barrel) – dag cloud candle, log scale
“In fact it is not the tech itself, but the electrical power required to run the tech that is the limiting factor on the growth of AI (and Data Center) expansion.” – The Next AI Trade
Elektriciteit
Voorspellingen over de groei van de Amerikaanse elektriciteitsvraag voor de komende 5 jaar zijn verdubbeld ten opzichte van een jaar geleden. De grootste daders zijn: nieuwe AI-datacentra, overheidsgesubsidieerde fabrieken en de door de overheid aangedreven EV-transitie.
De grote hoeveelheid elektriciteit benodigd door de energie-intensieve AI modellen noodzaakt tech bedrijven te investeren in hun eigen energie infrastructuur. Vooral de training en het laten draaien van Large Language Models (LLMs) is energie intensief. Als Google AI volledig zou opnemen in haar belangrijkste zoekfunctie, zou haar elektriciteitsvraag toenemen met factor 10.
Westerse elektriciteitsnetwerken hebben weinig overschot aan capaciteit. Hierdoor neemt het risico op belemmeringen toe. Het Amerikaanse net bereikte afgelopen jaar 94% van haar capaciteit. Europa zat zelfs op een nog hoger benuttingspercentage.
Het aandeel van AI en traditionele datacentra, exclusief crypto, zal naar verwachting binnen 4 jaar verdubbelen zoals wordt getoond in onderstaande staafdiagram. Om dit punt te onderstrepen: in tech-georiënteerd Ierland zal tegen 2026 naar verwachting een derde van de elektriciteitsvraag komen van datacentra.
Voor meer inzicht in waar de vraagpieken in elektriciteit te verwachten zijn met de benodigde capaciteit, zie de Top 50 van data centra van Visual Capitalist.
De capaciteit zal verder worden beperkt door bijna een decennium onder-investering in upstream en downstream energie infrastructuur. Jaren van overinvestering tijdens de bullmarkt in grondstoffen, die eindigde in 2014, zorgden ervoor dat commodity bedrijven hun kapitaalinvesteringen terugbrachten en meer geld uitkeerden aan aandeelhouders.
De prijs van elektriciteit leverjaar 2025 blijft licht stijgen. De prijsontwikkeling loopt op in tandem met de gasprijs met hoge bodems en hogere toppen.
Prijs Baseload Elektriciteit leverjaar 2025 (eur/MWh) – week cloud candle, log scale
EPA’s Clean Power Plan Rule Prioritizes Net-Zero Over Grid Reliability – RealClearEnergy
Aardgas
De Amerikaanse Environmental Protection Agency (EPA) heeft recent de Clean Power Plan 2.0 (CPP) regel afgerond. Bestaande kolen- en nieuwe aardgascentrales zullen worden verplicht emissiebeheersingstechnologieën zoals carbon capture & storage (CCS) te installeren.
Deze technologieën zijn nog niet commercieel levensvatbaar. CCS is duur en zal de efficiency van kolen- en gascentrales met minstens 14% verlagen. Aardgas- en kolencentrales gemoderniseerd met 1e generatie carbon capture technologie kunnen respectievelijk een 50% en 70 tot 80% toename van hun elektriciteitskosten verwachten. Fabrieken die niet voldoen aan de CPP 2.0 regel riskeren permanente sluiting. Dit onrealistische mandaat wordt verkocht onder het mom van broeikasgasreductie met 90% tegen 2032.
Kolen- en gascentrales leveren 60% van de Amerikaanse betaalbare, betrouwbare en baseload power. In een tijd van verhoogde elektriciteitsvraag zou Amerika zich moeten richten op het omarmen van deze bronnen, niet op het afscheid ervan.
Deze EPA regel zal leiden tot netinstabiliteit omdat beheerders gedwongen worden variabele en kostbare bronnen zoals wind en zon te adopteren. Volgens het Department of Energy is wind 33,5% van het jaar betrouwbaar. Op zon kan slechts in 24,9% van de tijd gerekend worden. Ondanks de toevoeging van 6,2 gigawatt aan nieuwe turbinecapaciteit daalde de opwek uit windenergie afgelopen jaar voor het eerst met lagere gemeten windsnelheden. Zon had ook een slecht jaar met veel bedrijven die over de kop gingen. Veel geplande zonneparken, waaronder de partijen die subsidies ontvangen vanuit de Inflation Reduction Act, zullen naar verwachting dit jaar worden gecanceld vanwege prijsdaling en een afnemende vraag.
Auteurs Gabriella Hoffman en Christian Palich concluderen dat de definitieve Clean Power Plan 2.0 regel een slechte deal is voor Amerikaanse energieproducenten en consumenten. Zij stellen dat Amerika reeds beschikt over effectieve emissietechnologie die kolencentrales op de meest milieuvriendelijke manier laat draaien. De luchtkwaliteit in de regio’s met kolencentrales is dan ook beter dan in China of India. Het Congres moet volgens hen onmiddellijk de stekker uit deze regel trekken.
De opwaartse trend is intact met hogere bodems en hogere toppen. De vraag is of dit een nieuwe bullmarkt is of een correctie binnen de grotere, neerwaartse trend.
Prijs TTF gas leverjaar 2025 (eur/MWh) – dag cloud candle, log scale
“Make no mistake about it, this new series of regulations has one intent – to force the shutdown of the nation’s coal-fired generation fleet, starving it of much of its fuel source, and making it economically impossible to continue to operate these units.” – Emily Arthun, voorzitter en CEO American Coal Council
Steenkool
De ‘war on coal’ gaat verder in Amerika met nieuwe regulering voor het sluiten van de resterende vloot kolencentrales. Het Bureau of Land Management heeft een nieuwe regel afgevaardigd die het effectief onmogelijk maakt kolen te mijnen dan wel te boren naar gas en olie op land in eigendom van de overheid. Dit zal het mijnen naar kolen onder druk zetten in regio’s die het gros van de thermische kolen leveren, gebruikt voor de energieproductie.
Deze maatregelen worden genomen ondanks waarschuwingen van regelgevers van eigen nutsbedrijven dat verdere sluitingen van baseload energie capaciteit, zoals kolen, kunnen leiden tot het falen van het elektriciteitsnet. Door nieuwe regulering wordt het voor nutsbedrijven onmogelijk kolencentrales te laten draaien zonder te investeren in nieuwe, grotendeels commercieel nog onbewezen en dure carbon capture technologieën, geschikt voor het afvangen van 95% van de CO2-emissies. Van nieuwe gascentrales wordt hetzelfde geëist, met uitzondering van bestaande aardgasfaciliteiten.
De nieuwe regelgeving zal door de hele economie worden gevoeld. Het zal naar verwachting elektriciteitsrekeningen opdrijven, als de elektriciteit al beschikbaar is. Verdere sluitingen van baseload opwek zouden het elektriciteitsnet voorbij het breekpunt kunnen duwen in tijden dat de elektriciteit het meest benodigd is. In de hitte van de zomer of de koude van de winter. Het zal resulteren in rantsoenering van energie, de inflatie opdrijven en leiden tot vele faillissementen.
Amerika heeft betrouwbare en betaalbare energie nodig. Er is geen tekort aan kolen en geen tekort aan gas of olie, mogelijk een gebrek aan de juiste beslissingen, aldus voorzitter en CEO van American Coal Council Emily Arthun. Door onvoldoende gebruik te maken van de beschikbare voorraden kolen, olie en gas lijkt de Biden regering op weg naar economische zelfmoord. In de komende decennia zal de vraag naar elektriciteit volgens verwachting explosief stijgen. Hoe kan Amerika aan die vraag voldoen als de regering zo doorgaat?
Prijs ICE Coal leverjaar 2025 (usd/t) – week cloud candle, log scale
Overvloed aan Chinese EV-importen in Belgische havens. “Some are parked here for a year, sometimes more.” – Le Monde
Emissierechten
China streeft naar een aandeel van 25% in de Europese EV-markt. Door de Chinese overproductie zijn de havens van Antwerpen en Zeebrugge inmiddels vol gestald met elektrische voertuigen. De vraag is waar al deze onverkochte auto’s heen gaan. Het is een onderdeel van de escalerende handelsoorlog tussen China en de rest van de wereld.
Er zijn duidelijk uitdagingen waarmee de automobielindustrie wordt geconfronteerd in deze energietransitie. De Chinese overcapaciteit die de Europese markt overspoelt is hier een voorbeeld van. Geïmporteerde auto’s stapelen zich serieus op bij Europese havens waardoor deze “car parks” worden. Dit meldt Quartz.
Autofabrikanten en distributeurs worstelen met een vertraging in autoverkopen als ook logistieke bottlenecks. Hierdoor is het lastig om de aanwas van nieuwe, onverkochte auto’s te verlichten. Een expert in de autologistiek beweert dat veel van de niet-opgeladen wagens gewoonweg in de havens blijven staan tot ze worden verkocht aan distribiteurs of eindgebruikers. Een andere expert bekend met de business zegt: “Het is een chaos”.
De prijs van CO2-rechten lijkt in lijn te bewegen met de gasprijs, ook in een lichte, opwaartse trend. Bij een terugval in prijs zal de stijgende trendlijn eerst steun bieden, daarna de dag cloud.
Prijs Emissierechten – Dec-24 contract EEX (eur/t) – dag cloud candle, log scale
“That dream rests on converting newly built polluting infrastructure to burn hydrogen, a fuel that’ll be many times more expensive than natural gas and that no one has figured out how to move safely and cheaply in bulk.” – Mike Shedlock
Hernieuwbaar
Overheden en bedrijven die zich zorgen maken over energiezekerheid, kunnen nog steeds miljarden aan gasinfrastructuur aanleggen. Zo lang het maar “hydrogen-ready” is. Negen van de 10 grootste CO2-uitstoters hebben waterstofstrategieën gepubliceerd. Momenteel al meer dan $ 360 miljard wereldwijd, aldus BloombergNEF.
Gas-afhankelijke economieën, waaronder Duitsland, Nederland, Spanje, Italië en Groot-Brittannië, bevinden zich onder de grootste voorstanders van waterstofgebruik. Een aantal van hen heeft plannen de brandstof te gebruiken ten behoeve van de elektriciteitsproductie. Er is echter nog geen officiële definitie van wat een fabriek waterstof-klaar maakt, waardoor de deur wordt geopend voor “green washing”. Het verbranden van waterstof is namelijk nog niet eens op schaal getest door elektriciteitscentrales.
Dan is er nog het probleem met het transport van waterstof. De fabriek in Leipzig is niet aangesloten op het net. Het kan nog niet zelf elektrolyseren. Dit betekent dat de sterk explosieve brandstof met trucks vervoerd moet worden totdat het tweede deel van het grote overheidsplan haar vruchten afwerpt. Momenteel bouwt het bedrijf een € 1 miljard kostende LNG terminal in Brunsbuettel, stad aan de Noordzee. Deze terminal zal in eerste instantie LNG importeren maar is ontworpen om ook toekomstige, schone brandstoffen aan te kunnen.
Waterstof is vloeibaar bij minus 253 graden Celsius. Huidige LNG-schepen zijn hier niet op toegerust. Duitsland is van plan waterstof te importeren in de vorm van vloeibare ammoniak, een combinatie van waterstof en stikstof die makkelijker vloeibaar gemaakt kan worden. Ammoniak is echter giftig en vereist om die reden betere ventilatiesystemen. Veel componenten van LNG terminals zullen een upgrade nodig hebben om ammoniak te kunnen verwerken volgens Fraunhofer ISI, een energie denktank.
Duitsland heeft geen ammoniak pijpleidingnetwerk. Er zijn beperkingen op het vervoeren via trucks op industriële schaal omdat het een gevaarlijke substantie betreft. Dit betekent dat de ammoniak weer omgezet moet worden, terug naar waterstof. Momenteel is er echter geen economisch levensvatbare technologie beschikbaar om dit te doen.
Voor groene waterstof zijn nog meer zon- en windparken nodig. In veel gevallen zou het echter eenvoudiger zijn deze schone energie direct te gebruiken. Tegen de tijd dat waterstof is gemaakt, opgeslagen en verbrand om elektriciteit te produceren, is 70% van de energie tijdens het proces verloren gegaan. En de kosten zijn hierdoor verdrievoudigd. Dit kostenverschil vormt een uitdaging voor grootschalige adoptie. Toch spendeert Duitsland $ 20 miljard om elektriciteitscentrales “hydrogen ready” te maken.
COMCAM – analyse op maat
Onze analyse geeft op hoofdlijnen een aantal ontwikkelingen aan die impact hebben op de energieprijzen. Een uitgebreidere analyse bieden we aan als losse dienst. Zo blijft u op de hoogte van alle relevante trends en ontwikkelingen in energie inkoop, de verwachte prijsontwikkelingen tot 3 jaar vooruit en alle relevante marktontwikkelingen op de energiebeurzen en wet- en regelgeving.
Op deze analyse rust auteursrecht van COMCAM. Teksten mogen niet worden overgenomen, gekopieerd, openbaar mogen worden gemaakt of verveelvoudigd worden, zonder expliciete toestemming van COMCAM. Ook bij citaten of gedeeltelijke overnames is dit niet toegestaan.
Volg ons op LinkedIn om op de hoogte te blijven van wat er speelt in de energiemarkt, de energietransitie & verduurzaming.