Energiemarkt analyse 3 oktober 2023
Hogere olieprijzen door transitie.
Bij COMCAM analyseren we doorlopend ontwikkelingen op de energiemarkt. Onze kennis en inzichten delen we in onze wekelijkse marktanalyse.
Ga direct verder naar
> Introductie > Ruwe olie > Elektriciteit > Aardgas > Steenkool > Emissierechten > Hernieuwbaar
Introductie
“The current transition shortcomings are already causing mass confusion across industries that produce and/or rely on energy. Long-term planners and investors do not know which way to turn.” – CEO Aramco Nasser op World Petroleum Congress, Canada
Anti-fossiel brandstofbeleid in Amerika en Europa heeft geleid tot lagere investeringen in nieuwe projecten. De CEO van ExxonMobil zegt dat als een bepaald niveau van investeringen niet wordt gehandhaafd in de industrie, een aanbodtekort zou kunnen ontstaan. Alleen het verlagen van de olievraag zou tot een situatie kunnen leiden waarbij de prijzen onder controle blijven.
De investeringsbank sluit zich aan bij de groeiende groep die verwacht dat Brent olie dit jaar nog het niveau van $ 100 zal aantikken. Wat al deze analisten gemeen hebben is dat ze wijzen op de discrepantie tussen de vraag naar olie, die sterk achterblijft en het aanbod die in toenemende mate beperkt wordt. Dat terwijl Westerse overheden verwoede pogingen ondernemen de vraag af te remmen, en daarmee het aanbod. Op dit moment kunnen ze alleen succes claimen op gebied van het aanbod. En hiermee leveren ze een grote bijdrage aan hogere prijzen.
Gegevens van Rystad Energy tonen aan dat investeringen in olie en gas op wereldschaal slechts bescheiden zullen groeien dit jaar tot $ 579 miljard. Het gemiddelde jaarlijkse investeringsniveau tussen 2015 en 2022 bedroeg $ 521 miljard, na de piek van $ 887 miljard in 2014. De Energy Information Administration (EIA) meldde vorige week dat de olieproductie uit Amerikaanse schalie in september lager was dan augustus met de verwachting dat deze in oktober verder zal dalen.
De productie neemt elders niet noemenswaardig toe. Afgezien van de productieverlaging door Rusland en Saoedi-Arabië van samen 1,3 miljoen vaten per dag (bpd). De vraag is echter nog steeds sterk. Dit heeft geleid tot suggesties van transitievoorstanders die zeggen dat overheden hun targets moeten wijzigen. Ze moeten zich focussen op het terugdringen van de vraag door het gebruik van koolwaterstoffen te belasten, in plaats van zich op het aanbod te richten. Deze situatie belooft weinig goeds voor de toekomstige energiezekerheid van een wereld die dit jaar bijna 103 miljoen vaten per dag aan ruwe olie consumeert.
Volgens de industrie wordt het gebrek aan investeringen veroorzaakt door de onzekerheid die de transitie-agenda van overheden introduceert. Met onduidelijke regulering en overheden die de richting bepalen om klimaatverandering tegen te gaan, worden investeringsbeslissingen zelfs moeilijker dan ze al zijn. Als overheden hun best doen de vraag te beperken zou de balans op de oliemarkten hersteld kunnen worden. In ieder geval voor een korte periode. Want mensen houden er eigenlijk niet van dat er voor hen bepaald wordt hoe weinig energie ze mogen gebruiken.
“If we don’t maintain some level of investment in the industry, you end up running short of supply, which leads to high prices.” – CEO Exxon
Ruwe olie
De situatie van weinig aanbod met hoge prijzen speelt volop in Europa en Amerika. Deze situatie is nog ernstiger voor Afrikaanse landen die energie onafhankelijkheid nastreven door het ontwikkelen van eigen koolwaterstof-bronnen. Banken en internationale financiers zoals de Wereldbank en het Internationale Monetaire Fonds (IMF) hebben duidelijk aangegeven geen leningen te verstrekken voor de ontwikkeling van olie en gas.
Toch zijn de oliebedrijven groot genoeg om geld te stoppen in nieuwe productie zonder al te veel zorgen te maken over de toekomst. TotalEnergies meldde recent dat het mogelijk $ 9 miljard wil committeren aan exploratie in Suriname. Shell boort in Namibië en doet ontdekkingen die verse investeringen nodig hebben om te ontwikkelen. Het is echter nog te vroeg om te zeggen of deze nieuwe exploratie avonturen voldoende zijn om de lagere productie in de bestaande regio’s te compenseren.
Langzaam maar zeker wordt de markt wakker van een schokkend besef: de olieprijs is nu hoger dan een jaar geleden. Ook hoger dan vlak voor het begin van de oorlog in Oekraïne. In de tussentijd heeft de Biden regering 240 miljoen olievaten onttrokken en de Strategische Petroleum Reserve (SPR) doen halveren ten opzichte van de piek. De prijsdaling is inmiddels tenietgedaan. Wat nu gebeurt is zelfs minder plezierig.
JP Morgan kwam twee weken geleden met de voorspelling dat de olie “supercyclus” terug zou keren. De olieprijs kan nog veel hoger als gevolg van wat JPM ziet als een ongelooflijk tekort van 7 miljoen bpd tegen 2030.
Andere factoren die door de zakenbank worden genoemd zijn:
- Een hogere rente voor langere tijd die de kapitaalinstroom ten behoeve van nieuw aanbod tempert.
- Bedrijven zullen structureel meer cash uitkeren aan aandeelhouders. Hierdoor worden de marginale kosten van olie hoger.
- Institutionele en beleidsdruk versnellen de transitie, weg van koolwaterstoffen en de vrees van piekvraag. Al met al, een zelf-versterkende ‘higher-for-longer” energie macro outlook, terwijl de industrie worstelt om grote investeringen te rechtvaardigen na 2030.
Volgens de IEA moet de wereldwijde vraag naar fossiele brandstoffen met 25% dalen tegen het eind van dit decennium om te verzekeren dat de wereld tegen 2050 netto nul kan bereiken. Tegelijkertijd moet het aanbod van schone energie exponentieel stijgen om tekorten en prijsstijgingen te voorkomen.
Een krapper wereldwijd aanbod en stijgende internationale prijzen hebben de prijs waartegen Russische olie aan India wordt verkocht opgedreven. Deze ligt nu $ 20 dan de G7-prijslimiet van $ 60 per vat. Russische Urals blijven aantrekkelijk door de korting ten opzichte van de internationale benchmark Brent.
Ook vaten Urals worden schaarser. Door havenonderhoud zijn Russische overzeese olie-exporten afgelopen weken verminderd, naast de vrijwillige exportbeperking binnen OPEC-context. Daarnaast heeft Rusland een tijdelijk exportverbod ingesteld op benzine en hogere-kwaliteit diesel. Lage-kwaliteit en maritieme brandstof mogen sinds vorige week maandag wel weer worden geëxporteerd.
Veel analisten geloven dat het tijdelijk verbod op brandstofexporten niet lang zal duren. Ze verwachten dat het een kwestie van weken is voordat deze wordt opgeheven. Rusland heeft niet veel opslagcapaciteit, dus zodra het oogstseizoen eindigt en het aanbod op de binnenlandse markt toeneemt, zal Rusland niet snel haar raffinaderijen sluiten ter handhaving van de exportbeperkingen, aldus analisten.
Prijs Ruwe olie – Brent december 2023 ($/barrel) – dag cloud candle, log scale
“The answer to American electric grid reliability is fuel cells.” – Neil Chatterjee, lid Federal Energy Regulatory Commission.
Elektriciteit
Amerika wandelt richting een onzekere toekomst waar elektriciteitstekorten de economie bedreigen. Alleen al in één van de snelgroeiende industrieën, datacentra, zal de consumptie naar verwachting tegen het eind van dit decennium verdubbelen. De kern van het probleem ligt bij de al lang bestaande belemmeringen om de transmissie en distributie van elektriciteit op te schalen, zodat deze makkelijker van de ene regio naar de andere kan stromen. Dit aanschouwende zijn nerveuze politici die steeds vaker en op toenemend alarmerende toon waarschuwen voor het gebrek aan “grid reliability”.
Het goede nieuws is dat er een antwoord is: brandstofcellen. Eenvoudig gesteld zijn brandstofcellen een soort standalone elektriciteitscentrale. Wanneer ze worden geclusterd kan er een power range worden geproduceerd van enkele honderden kilowatt tot vele tientallen megawatt. Dat is voldoende om een aantal grote industriële complexen of woonbuurten van elektriciteit te voorzien zonder kwetsbare transmissie- en distributielijnen.
Eén van de grote voordelen van brandstofcellen is dat er geen transmissiekabels benodigd zijn. Doorgaans wordt de elektriciteit on-site geproduceerd, dus op de plek waar het ook wordt geconsumeerd. Dit verhoogt de elektrische betrouwbaarheid en verbetert de energiezekerheid. Deze vorm van decentrale, distributed power generation brengt rust voor de eindgebruiker die weet dat hij of zij niet afhankelijk is van conventionele transmissie- en distributiekabels en grotendeels gevrijwaard is van stroomuitval en heftige stormen.
Eenmaal aangesloten op het lokale net kunnen brandstofcellen ook elektriciteit leveren als netbeheerders met een onverwachte calamiteit te maken krijgen. Zo dienen brandstofcellen een waardevolle functie door het elektriciteitssysteem te versterken, zekerheid te bieden voor lokale bedrijven en nog belangrijker, het leveren van bestendige elektriciteit aan woningen. Essentiële dienstverleners zoals ziekenhuizen kunnen ononderbroken hun levensreddende procedures blijven uitvoeren zonder lawaai en zonder luchtvervuiling.
Naast de hoge betrouwbaarheid hebben brandstofcellen ook significante milieuvoordelen. Met elektriciteitsproductie zonder ontbranding zijn veel brandstofcellen in staat om aardgas, biogas en waterstof veel efficiënter om te zetten dan traditionele bronnen van elektriciteit. Bij een analyse van de volledige levenscyclus produceren brandstofcellen elektriciteit met minder CO2-uitstoot dan andere bronnen van schone energie. Onafhankelijke studies hebben aangetoond dat het switchen van traditionele elektriciteitsbronnen naar brandstofcellen een substantiële verlaging van carbon emissies laat zien. Hiermee kunnen de vurig gewenste decarbonisatie-doelstellingen eerder bereikt worden.
Brandstofcellen kunnen de energie leveren, nodig om de industrieën van morgen adequaat te voorzien van elektriciteit. Bovendien bieden ze ook robuustheid tegen aanvallen van buitenaf en zetten de wereld op een pad richting een CO2-vrije toekomst. De oplossing is er. Authored by Neil Chatterjee via RealClear Wire
Prijs Baseload Elektriciteit leverjaar 2024 (eur/MWh) – week cloud candle, log scale
“The ‘brrr’ is coming back! We expect more snow and low temperatures nationwide.” – Peter Geiger, editor Farmer’s Almanac
Aardgas
Net als in 2022 werd het publiek deze zomer gebombardeerd met doemvoorspellingen over het klimaat. De media probeert het volk te overtuigen dat koeienwinden en petroleumauto’s verantwoordelijk zijn voor de hoge temperaturen. Deze headlines zijn nu allemaal verdwenen. Nu de winter nadert zwijgen zelfs de luidste mainstream mediabedrijven met hun doemvoorspellingen over het klimaat.
Een dertigjarige seizoentrend van gemiddelde temperaturen laat zien dat de afwijking in de meeste gevallen niet ernstig was. Na de piek dalen temperaturen weer, zoals in onderstaande grafiek van gemiddelde temperaturen in de ‘Lower 48’. Hiermee worden de 48 Amerikaanse staten bedoeld die aan elkaar grenzen.
Prijs TTF gas leverjaar 2024 (eur/MWh) – dag cloud candle, log scale
“If China is so weak, why are commodities so strong?” – Ye Xie, Bloomberg-strateeg
Steenkool
De afname in China’s woningbouw is opmerkelijk geweest. Bijna vergelijkbaar met de Amerikaanse huizencrisis van 2008. Het roept de vraag op: waarom blijven grondstofprijzen zo sterk liggen als één van de grootste kopers ter wereld zich in een recessie bevindt? Het lijkt erop alsof China’s vraag naar ruwe materialen robuuster is dan de algemene economie. Met andere woorden, er is enige ontkoppeling tussen Chinese huizenactiviteit enerzijds en grondstoffen anderzijds.
Amerikaanse rentes en ruwe olie blijven de twee belangrijkste variabelen die op dit moment de wereldwijde assetprijzen drijven. WTI steeg tot een éénjarig hoogtepunt van bijna $ 94 per vat. Tienjarige rentes stegen tot 4,6% waardoor de Amerikaanse dollar sterker werd ten opzichte van andere valuta.
De kracht van olie en de bestendigheid van het bredere spectrum aan ruwe materialen lijken niet in lijn te zijn met de trage Chinese economie. Dit doordat de grondstof-zware huizensector in China in de problemen blijft verkeren. De vloeroppervlakte van nieuwe huizen lag in de afgelopen 12 maanden gemiddeld rond de 87 miljoen vierkante meter. Dat is een 60% daling vanaf de piek in 2021. Dat is niet ver weg van de dip in de Amerikaanse huizenmarkt tijdens de financiële crisis.
En toch blijft het Chinese importvolume van grondstoffen, van olie tot kolen tot ijzererts, in lijn met de trendgroei. Onderstaande grafiek van UBS laat dit duidelijk zien. ‘Something has got to give’, zoals ze in het Engels zeggen.
De vraag naar grondstoffen op individueel microniveau presteert beter dan China’s macro-economie. Is dit een structurele verandering? Dat valt te bezien. Maar voor iedereen die bearish is op China; het short gaan van grondstoffen, dus speculeren op een prijsdaling, is dit jaar niet de beste positie geweest.
Prijs ICE Coal leverjaar 2024 (usd/t) – week cloud candle, log scale
“The ramifications of this analysis are huge, as it points to systemic failings of the voluntary market, providing additional evidence that junk carbon credits pervade.” – Anuradha Mittal
Emissierechten
De grote meerderheid van milieuprojecten veelal gebruikt ter compensatie van broeikasgassen lijken fundamentele tekortkomingen te bevatten. Men kan er dus niet op vertrouwen dat deze projecten wereldwijde opwarming tegengaan, aldus een gezamenlijk onderzoek van de Guardian en non-profit klimaatwaakhond Corporate Accountability.
Het onderzoek analyseerde de top 50 van emissie-compensatieprojecten. Deze zijn geselecteerd omdat ze de meeste carbon credits binnen de wereldwijde vrijwillige carbon markt (VCM) hebben verkocht. De conclusie was dat de meeste projecten de klimaatvoordelen uitvergroten en de potentiële schade onderschatten, veroorzaakt door de activiteit van het project.
De meest populaire projecten die wereldwijd worden verhandeld zijn onder meer bomenaanplant, hydro-elektrische dammen, zon- en windparken en afvalverwerking. Verspreid over ten minste twintig landen, waarvan de meeste ontwikkelingseconomieën. De gegevens zijn afkomstig van Allied Offsets, de grootste en meest uitgebreide emissiehandel-database waarin informatie over verhandelde projecten binnen de VCM wordt bijgehouden sinds de start van een project.
De analyse concludeert dat 39 projecten, ofwel 78% van de 50 projecten gecategoriseerd kunnen worden als “likely junk or worthless” vanwege één of meer fundamentele fouten die de vermeende hoeveelheid emissie compensatie ondermijnen. Acht andere projecten, ofwel 16%, werden problematisch genoemd. Er is bewijs dat deze ook minstens één fundamentele fout hebben en daarom ook als “junk” kunnen worden bestempeld. De effectiviteit van de overige drie projecten kon niet op de juiste wijze worden beoordeeld of definitief worden geclassificeerd.
De analyse liet ook zien dat tot nu toe $ 1,16 miljard aan carbon credits is verhandeld van projecten geclassificeerd als “likely junk or worthless”. De criteria voor de beoordeling van junk waren gebaseerd op al dan niet “overtuigend bewijs” dan wel een hoog risico dat het project geen additionele emissiereductie kon garanderen. In enkele gevallen was er bewijs te veronderstellen dat projecten extra emissies lekten of simpelweg de emissies naar elders verschoven. In andere gevallen was bewijs gevonden om te suggereren dat de klimaatvoordelen van een project sterk waren overdreven.
De VCM is eerder dit jaar al diverse keren onder vuur komen te liggen na een aantal onderzoeken die de serieuze tekortkomingen van deze markt laten zien.
Prijs Emissierechten – Dec-23 contract EEX (eur/t) – week cloud candle, log scale
“Traditional energy companies are hugely important to the global economy, they are hugely important to Goldman Sachs. We are all going to continue to finance traditional companies for a long time.” – David Solomon, CEO Goldman Sachs Group Inc.
Hernieuwbaar
Nu het ESG-saga ontrafelt, wacht Goldman Sachs niet langer af de stekker eruit te trekken en weg te stappen van de trend. CEO David Solomon houdt voet bij stuk in zijn steun voor het onderhouden van de banden met fossiele brandstofbedrijven, aldus een new writeup from Energy World.
Speelgoedmaker Lego heeft haar duurzaamheidspoging gestaakt om stenen te fabriceren, gemaakt van gerecycled plastic. De beslissing komt na de constatering dat het gerecyclede plastic in werkelijkheid bijdroeg aan hogere CO2-emissies, aldus de Financial Times. Niels Christiansen, CEO van Lego, vertelde de FT dat het gebruik van gerecyclede polyethylene terephthalate (RPET) voor het maken van stenen zou leiden tot verhoogde carbon emissies tijdens de levensduur van het product. De hogere uitstoot komt voornamelijk door de behoefte aan nieuwe machines. De duurzaamheidsdoelstelling om tegen 2030 alle petroleum-gebaseerde plastics te elimineren uit de legostenen heeft een roadblock geraakt. Het roept de vraag op of de speelgoedmaker al vanaf het begin wist dat haar ESG-doelstellingen onhaalbaar waren.
COMCAM – analyse op maat
Onze analyse geeft op hoofdlijnen een aantal ontwikkelingen aan die impact hebben op de energieprijzen. Een uitgebreidere analyse bieden we aan als losse dienst. Zo blijft u op de hoogte van alle relevante trends en ontwikkelingen in energie inkoop, de verwachte prijsontwikkelingen tot 3 jaar vooruit en alle relevante marktontwikkelingen op de energiebeurzen en wet- en regelgeving.
Op deze analyse rust auteursrecht van COMCAM. Teksten mogen niet worden overgenomen, gekopieerd, openbaar mogen worden gemaakt of verveelvoudigd worden, zonder expliciete toestemming van COMCAM. Ook bij citaten of gedeeltelijke overnames is dit niet toegestaan.
Volg ons op LinkedIn om op de hoogte te blijven van wat er speelt in de energiemarkt, de energietransitie & verduurzaming.