Energiemarkt analyse 7 februari 2023
“Prijsschok”: Duitse industrie betaalt 40% meer voor energie dan pre-crisis.
Bij COMCAM analyseren we doorlopend ontwikkelingen op de energiemarkt. Onze kennis en inzichten delen we in onze marktanalyses.
Ga direct verder naar
> Introductie > Ruwe olie > Elektriciteit > Aardgas > Steenkool > Emissierechten > Hernieuwbaar
Introductie
In augustus kwam Zoltan Pozsar met een fascinerend plaatje die laat zien hoe “$2 Trillion Of German Value Depends On $20 Billion Of Russian Gas”. Specifieker, hoe Duitsland 100 x leverage toegepast heeft – veel meer dan Lehman Brothers – op goedkope grondstoffen. Vooral gas uit Rusland heeft decennialang het export-gedreven economische wonder mogelijk gemaakt.
Met het verdwijnen van dit goedkope Russische gas voor de voorzienbare toekomst, is ook de enorme operating leverage verdwenen. Dit betekent dat de winstmarges van bedrijven jarenlang onder druk zullen staan. Allianz Trade publiceerde recent een studie waarin aflopende contracten en uitgestelde prijseffecten worden genoemd. Volgens Reuters impliceert de studie dat de Duitse industrie 40% meer voor energie moet betalen in 2023 vergeleken met 2021.
In 2022 werden de energierekeningen van bedrijven nog betaalbaar gemaakt door de vertraagde prijsdoorwerking in de groothandelsmarkt en mitigerende overheidsinterventies. De resulterende overheidstekorten werden gefinancierd door de ECB. Nu deze verzachtende maatregelen zijn uitgewerkt zal de winstgevendheid in Europa met 1% tot 1,5% lager worden. Dit zal leiden tot lagere investeringen. Voor Duitsland schat Allianz Trade in dat het gaat om € 25 miljard. Duitse bedrijven zijn financieel robuust. De angst dat de crisis tot de-industrialisatie en een verlies aan concurrentievermogen ten opzichte van Amerika zou leiden, is overtrokken.
Volgens de studie hebben arbeidskosten en wisselkoersen een grotere impact op de industrie dan energieprijzen. Exporteurs hebben marktaandeel verloren in agri-voeding, machinerie, elektrische apparatuur, metalen en transport. Azië, het Midden-Oosten en Afrika hebben hier voordeel van. Niet Amerika. Ondertussen meldt het Duitse ministerie dat het steunpakket de overheid tot nu toe € 4,3 miljard heeft gekost. Doel van het steunpakket is het reduceren van de gasrekening. Hiervoor is € 12 miljard begroot. Huishoudens en kleine bedrijven hebben nog tot eind februari om zich aan te melden.
“Global oil demand plateaus over the next 10 years or so before declining over the rest of the outlook, driven in part by the falling use of oil in road transport as vehicles become more efficient and are increasingly fueled by alternative energy sources.” – British Petroleum (BP)
Ruwe olie
Volgens BP zal de wereldwijde vraag naar olie pieken tussen eind twintiger jaren en begin dertiger jaren van deze eeuw. De oorzaken zijn versnellende investeringen in clean energy en overheden die energiezekerheid willen garanderen door een groter aandeel van hernieuwbaar in de energiemix. De BP Energy Outlook 2023 is één van de meest gevolgde rapporten in de industrie.
Het rapport komt met drie scenario’s die wat zeggen over de mogelijke trajecten die energiesystemen kunnen volgen.
- In het “New Momentum” scenario zal de wereldwijde olievraag tegen het eind van dit decennium dicht tegen de huidige 100 miljoen vaten per dag (bpd) liggen. Tegen 2035 zal deze afnemen tot 93 miljoen bpd.
- Het “Accelerated” scenario voorspelt een olievraag van 91 miljoen bdp in 2030 en 80 miljoen bpd in 2035.
- Het “Net Zero” scenario ziet de vraag dalen tot 85 miljoen bpd in 2030 met een verdere afname tot 70 miljoen bpd tegen 2035.
Voorspellingen tot en met 2050 stellen dat de olievraag in alle scenario’s zal dalen door afnemend gebruik in wegtransport.
De vooruitzichten voor de aardgasvraag zullen volgens de BP Outlook afhangen van de energietransitie. LNG zal groeien op korte termijn. Na 2030 wordt dit vooruitzicht meer onzeker. De scenario’s in Outlook 2023 houden rekening met het conflict in Oekraïne en de Inflation Reduction Act (IRA) in Amerika.
De EU is een limiet van $ 100 op Russische diesel overeengekomen. Afgelopen week noteerde de marktprijs van deze diesel onder $ 90. Wood MacKenzie zegt dat een $ 100 plafond geen noemenswaardig effect heeft op Russische raffinaderijen. Het zou de dieselexporten uit Rusland omlaag kunnen brengen tot 200.000 bpd. Volgens handelsgigant Trafigura is de Russische schaduwvloot gegroeid tot 600 schepen.
De Russische inkomsten uit olie en gas waren in januari 46% lager ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. De sancties op Russische olie-exporten hebben geleid tot een prijsdaling van de Urals olie. In januari 2023 was de gemiddelde prijs van Ruslands vlaggenschip Urals grade 42% lager dan in dezelfde maand in 2022. Het verschil met Brent olie is wijder geworden vanaf 5 december toen het EU-embargo en de G7 prijslimiet van kracht werden. Om de impact op de Russische begrotingsinkomsten te dempen, overweegt Rusland haar oliebedrijven te belasten op basis van de Brent prijs in plaats van de Urals prijs. Dit rapporteert het Russische dagblad Kommersant.
Het olieverbod en de prijslimiet kosten Rusland naar schatting € 160 miljoen per dag. Dit komt door de dalende scheepsvolumes en prijzen van Russische olie, aldus het Finse Centre for Research on Energy and Clean Air (CREA) in een rapport afgelopen maand. De verliezen aan inkomsten zullen volgens CREA oplopen tot € 280 miljoen per dag met de extra maatregelen die vanaf 5 februari zijn geïmplementeerd.
Maandag 6 februari verhoogde Saudi-Arabië de officiële verkoopprijs van haar flagship crude die in maart richting Azië zal worden verscheept. Deze prijsstijging kwam voor de markt als verrassing.
Het gebrek aan investeringen in de industrie om de productie te vergroten zal de prijs op een structureel hoger niveau houden. In mei kan de oliemarkt naar een tekort draaien. Hierdoor zal de ongebruikte capaciteit die wereldwijde producenten nog hebben, worden ingezet. Goldman denkt dat OPEC+ de productie later dit jaar zal verhogen.
Prijs Ruwe olie – Brent april 2023 ($/barrel) – dag cloud candle, log scale
“South Africa faces a perfect storm of inflation, electricity cuts and corruption accusations that will continue to deteriorate South Africa’s profile and to pose risk for investments in the country.” – Aleix Montana, Afrika analist bij risk consultancy Verisk Maplecroft
Elektriciteit
Het elektriciteitsbedrijf Eskom is niet in staat gebleken voldoende en betrouwbaar energie te leveren, ondanks de binnenlandse overvloed aan kolen. Ooit één van de meest betrouwbare nutsbedrijven van Afrika, verkeert Eskom nu in een constante noodtoestand die het land in een economische catastrofe dreigt te duwen. Eskom draait op 50% van haar capaciteit. Tijdelijke stroomonderbrekingen, ook wel bekend als ‘rolling blackouts’ ofwel ‘load shedding’, zijn normaal geworden als vast onderdeel van het dagelijks leven in Zuid-Afrika.
De laatste 12 maanden zijn deze verstoringen echter verergerd. Eskom heeft ook haar energietarieven verhoogd. Hierdoor dreigt sociale onrust in het land. De toeleveringsketens die afhankelijk zijn van koeling hebben hun producten moeten weggooien. De bevolking is boos. Niet alleen op Eskom, maar ook op het ANC, de machthebbende partij. Zowel Eskom als ANC willen de monopoliepositie behouden. Ze zijn tegen de privatisering van Zuid-Afrikaanse elektriciteitscentrales. Zuid-Afrika staat onder internationale druk om van kolen af te stappen. Kolen hebben een aandeel van 80% in de energiemix van dit land. Meer dan enig ander geïndustrialiseerd land.
Om aan de energievraag tegemoet te komen en blackouts te beperken, is Eskom momenteel met de afronding van twee grote kolencentrales bezig. Gefinancierd door miljarden dollars aan leningen van de Wereldbank. Europa en Amerika werken aan een steunpakket van $ 8,5 miljard. Dit steunpakket moet bijdragen aan de groene energietransitie in Zuid-Afrika. Veel kolencentrales in het land moeten dringend aangepast of vervangen worden. Het ombouwen van bestaande fabrieken naar hernieuwbare elektriciteitscentrales zal niet duurder zijn dan wat het land sowieso aan investeringen nodig heeft voor haar energiesector. Met de financiële steun van rijke landen is het niet ondenkbaar dat Zuid-Afrika haar energie-industrie in verrassend korte tijd kan verbeteren.
Prijs Baseload Elektriciteit leverjaar 2024 (eur/MWh) – week cloud candle, log scale
“Mild weather and weak industrial demand have ensured that gas storage has remained strong. The region should get through this winter comfortably and prospects also look better for the 23/24 winter.” – Warren Patterson, hoofd Commodities Strategy ING
Aardgas
De benchmarkprijzen van aardgas zijn vorige week licht gestegen. Handelaren hebben hun short posities gesloten voor de expiratie van het front maand contract, februari, nu balance of the month. De prijs van het Nederlandse TTF-contract steeg vorige week dinsdag met 11% boven € 60 per megawatt-uur (MWh). Op maandag 30 januari werd de prijs ondersteund door een ongeplande uitval bij een Noorse gasverwerkingsfabriek. Hierdoor was er enig herstel van de prijsdaling in de week daarvoor.
De windproductie zal naar verwachting sterk blijven waardoor de vraag naar gasgestookte elektriciteitsproductie wat lager is. Weermodellen van Maxar Technologies geven kouder dan verwacht weer af voor deze week in Noord en Centraal-Europa volgens Bloomberg.
De Russische gasexporten naar Europa daalden naar een nieuw maandelijks dieptepunt in januari. De export viel 30% terug door lage prijzen op de spotmarkt ten opzichte van december, aldus Reuters. Van 2,5 miljard kubieke meter (bcm) in december naar 1,8 bcm in januari. Het Russische Gazprom heeft de exporten zien afnemen vanaf de invasie. Het aantal leveranties naar diverse Europese landen werd gereduceerd. Polen, Bulgarije en Finland ontvingen vanaf april en mei geen gas meer. In juni werden de gasleveringen via Nordstream naar Duitsland verlaagd. Deze vielen in september volledig stil. Vlak voordat de pijpleiding werd opgeblazen. De ‘whodunit?’-vraag blijft voorlopig onbeantwoord. Rusland levert alleen nog kleine volumes pijpleidinggas door de Oekraïne en via Turkstream.
Op verschillende dagen in januari heeft Gazprom het gas via pijpleiding door Oekraïne verlaagd. Analisten zeggen dat de lagere pijpleidingleveringen het gevolg waren van een lagere vraag naar gas onder lange termijncontracten. Het milde weer in delen van Europa heeft geresulteerd in goedkoper aanbod op de spotmarkt. Gazprom heeft nog geen exportgegevens over januari vrijgegeven. Inmiddels is bekend dat de pijpleiding-export richting Europa in 2022 naar post-Sovjet dieptepunten is teruggevallen. De Russische gasexport daalde jaar-op-jaar met 45% en bereikte 100,9 bcm in 2022. Duitsland, de grootste afnemer van gas vóór de invasie van Oekraïne, importeert momenteel geen Russisch gas via de pijpleiding. Noorwegen werd in 2022 de grootste aardgasleverancier van Duitsland. De totale Duitse gasimport daalde met 12,3% ten opzichte van 2021.
De gasvraag in India zal met 500% toenemen. Het wereldwijde aandeel in de olievraag van het land zal meer dan verdubbelen, van 5% tot 11%, volgens de Indiase premier Narendra Modi. India is voor haar energievraag voor 85% afhankelijk van import. Het land wil haar raffinagecapaciteit vergroten, samen met de uitbreiding van de LNG-importcapaciteit tegen 2030. In januari werd 70% van de Russische olie verscheept naar India. “I will be very frank, we will play the market card …”
Prijs TTF gas leverjaar 2024 (eur/MWh) – week cloud candle, log scale
“De uitfasering van kolen in India “zal 2-3 decennia in beslag nemen, zo niet meer” – Gurdeep Singh, voorzitter van NTPC Ltd, het grootste elektriciteitsbedrijf van India
Steenkool
India zal haar kolengestookte elektriciteitsproductie het komende jaar vergroten om de toenemende vraag op te vangen. Kolen is goed voor 70% van de elektriciteitsproductie in India. De Indiase overheid wil via een noodwet meer kolengestookte opwek mogelijk maken deze zomer. De kolencentrales, afhankelijk van geïmporteerde kolen, hebben een tijdlang niet op volledige capaciteit kunnen draaien. Deze producenten kunnen niet concurreren met centrales die gebruik maken van het binnenlandse kolenaanbod dat goedkoper is.
Afgelopen jaar stegen de kolenprijzen naar recordniveaus door het EU-verbod op de import van Russische kolen. Hierdoor zijn de handelsstromen van kolen gewijzigd. Dit gebeurt terwijl energiezekerheid voor veel ontwikkelingslanden de prioriteit heeft boven klimaatbeloften. De overheid in India verwacht dat kolencentrales 8% meer kolen zullen gebruiken in het komende financiële jaar. De oorzaken hiervan zijn de aanhoudende oplopende vraag, vanwege de groeiende economische activiteit, en onvoorspelbaar weer, volgens Reuters.
Pralhad Joshi, kolenminister van India, zei eind 2022 dat het land niet van plan is om deze brandstof op korte termijn uit de energiemix te halen. Kolen zullen volgens hem zeker nog tot 2040 een belangrijke rol blijven spelen. Het is een betaalbare energiebron. De vraag naar deze fossiele brandstof moet in India eerst nog een piek bereiken voor er gesproken kan worden over uitfasering.
Prijs ICE Coal leverjaar 2024 (usd/t) – week cloud candle, log scale
“Emissions per mile driven are lower for EVs than for similarly sized gasoline-powered cars, but they are not zero. The Chevy Bolt EV is responsible for about 92 grams of carbon dioxide (CO2) per mile when accounting for emissions from the electric grid. (The CO2 calculations are based on the national average, but electric grid emissions vary considerably across the country.) The gasoline-powered Chevy Malibu causes over 320 grams per mile. Comparing larger vehicles, the original Hummer H1 emits 889 grams of CO2 per mile and the new Hummer EV causes 341 grams, demonstrating that behemoth EVs can still be worse for the environment than smaller, conventional vehicles.” – ACEEE
Emissierechten
Amerika heeft een ambitieuze doelstelling ‘to electrify and greenify’. Biden tekende recent de executive order waarmee dit gerealiseerd moet gaan worden. Tegen 2030 moet de helft van alle nieuw verkochte auto’s een nul-emissie wagen zijn. Biden reed voor de gelegenheid in de nieuwe Hummer EV. Er is echter een ‘smerige’ kant aan schone energie. Eén van de inconvenient truths is dat deze EV vervuilender is dan een benzine-aangedreven Sedan. Dit schrijft de Council for an Energy-Efficient Economy (ACEEE) in bovenstaande quote.
Gelukkig kunnen de meeste mensen zich geen EV van $ 100.000 veroorloven.
Prijs Emissierechten – Dec-23 contract EEX (eur/t) – week cloud candle, log scale
“The negative development in our service business underscores that we have much work ahead of us to stabilize our business and return to profitability.” – Jochen Eickholt, CEO Siemens Gamesa
Hernieuwbaar
De groene droom van ‘clean energy’ uit windturbines komt niet geheel uit door de slechte economie (zelfs met subsidie) en onbetrouwbare technologie. De grote bouwers van windturbines hebben te maken met grote verliezen en afschrijvingen. Ze stoppen met grote offshore windprojecten. Siemens Gamesa, het groene energie dochterbedrijf van de Duitse gigant in elektrische apparatuur, rapporteerde een verlies van $ 967 miljoen in het vierde kwartaal van 2022. “The global leader in offshore power generation” stelt dat de windindustrie diverse ongunstige omstandigheden heeft doorgemaakt die tot negatieve groei hebben geleid de afgelopen periode. De overheden moeten de industrie ondersteunen om positieve groei in de toekomst te garanderen volgens Siemens.
Het probleem voor Siemens en andere bouwers is equipment failure en de hiermee gepaard gaande betalingen voor reparatie, vervanging en compensatie, de zogenaamde warranty payments. Afgelopen maand constateerde het bedrijf verhoogde failure rates van ongespecificeerde componenten van geïnstalleerde onshore en offshore windturbines. Hierdoor zijn hogere warranty voorzieningen nodig, net als bij Deense rivaal Vestas.
Een fundamenteel probleem met windenergie is de variabiliteit van wind, afgezien van de relatief bescheiden hoeveelheid elektriciteit in vergelijking met kolen of aardgas generatoren. De wind verandert onvoorspelbaar van intensiteit (snelheid) en richting. Hierdoor komen generatoren, rotorbladen en transmissies onder grote krachten te staan als de wind abrupt verandert van snelheid of richting. De transmissies zijn te vergelijken met de drivetrain in een auto. Om een hoeveelheid elektriciteit van betekenis te produceren, moeten de bladen groot zijn. De torens van de grote windparken zijn erg hoog. De uiteinden van lange bladen die snel roteren kunnen de geluidsbarrière doorbreken. Hierdoor is er intense stress op de materialen die snel kan veranderen. Vaak is dit koolstofvezel want de bladen moeten ook licht zijn. Hierdoor zijn er minder orders bij de grote bouwers.
De vraag naar onshore turbines van Siemens Gamesa daalde met 46,3% in het vierde kwartaal ten opzichte van een jaar geleden. De kosten (€/MWh) van dergelijke turbines namen toe met 25%. Ook General Electric (GE) rapporteert grote verliezen in de business en zal moeten saneren.
COMCAM – analyse op maat
Onze analyse geeft op hoofdlijnen een aantal ontwikkelingen aan die impact hebben op de energieprijzen. Een uitgebreidere analyse bieden we aan als losse dienst. Zo blijft u op de hoogte van alle relevante trends en ontwikkelingen in energie inkoop, de verwachte prijsontwikkelingen tot 3 jaar vooruit en alle relevante marktontwikkelingen op de energiebeurzen en wet- en regelgeving.
Op deze analyse rust auteursrecht van COMCAM. Teksten mogen niet worden overgenomen, gekopieerd, openbaar mogen worden gemaakt of verveelvoudigd worden, zonder expliciete toestemming van COMCAM. Ook bij citaten of gedeeltelijke overnames is dit niet toegestaan.