Energiemarkt analyse 7 november 2023
Grondstofhandelaren & energiegiganten losgekoppeld van Midden-Oosten.
Bij COMCAM analyseren we doorlopend ontwikkelingen op de energiemarkt. Onze kennis en inzichten delen we in onze wekelijkse marktanalyse.
Ga direct verder naar
> Introductie > Ruwe olie > Elektriciteit > Aardgas > Steenkool > Emissierechten > Hernieuwbaar
Introductie
“The situation bears a striking resemblance to the Russian military buildup on Ukraine’s borders in 2022 when most believed that nothing significant would happen.” – Widdershoven, OilPrice.com
De verwachte risicopremie op olie blijft vrij laag. Dat is opmerkelijk gezien de zorgen binnen de olie- en gasmarkt over het voortgaande conflict en de potentiële impact op het energie-aanbod. Het lijkt alsof energiegiganten, OPEC-leiders en grondstofhandelaren losgekoppeld zijn van de ontvouwende crisis.
Vanuit een militair geopolitiek perspectief gezien is de huidige alertheid van Westerse krachten, waaronder Amerika en Israël, ongeëvenaard. De huidige activiteiten laten een verschuiving zien van een defensieve naar een offensieve houding. Dit zou kunnen leiden tot een hogere volatiliteit op de energiemarkten. Oliemarkten, commodity handelaren, investeringsfondsen en maritieme bedrijven zouden hierdoor onmiddellijk hun strategieën moeten wijzigen.
De implicaties van dit conflict, met zijn veelheid aan facetten, zijn uitgebreid. Ze omvatten het oosten van het Middellandse Zeegebied, het Suezkanaal, de Rode zee en de Perzische Golf. Deze regio’s zijn essentiële maritieme transportroutes voor energie, grondstoffen en bijna de helft van de wereldwijde, maritieme handel. De kosten van een dergelijk conflict zouden ongelooflijk hoog zijn en veel op het spel zetten. De geschiedenis levert ons belangrijke lessen, zelfs voor algoritme-gebaseerde grondstofhandelaren en investeerders.
De situatie roept herinneringen op aan de Oekraïense crisis. Deze keer hebben betrokken partijen een grotere capaciteit en bereik. Het is van belang de wereldwijde invloed van Iran niet te onderschatten, waaronder in Amerika, Groot-Brittannië en de EU. Naast de significante militaire capaciteiten op zee en op land waarover Iran beschikt.
De prijs van call-optiecontracten in olie is gedaald na een kortstondige piek. De markt lijkt nu een kleiner escalatierisico in het Midden-Oosten in te prijzen. Bloomberg liet weten dat er sprake was van een zeldzame, zogenaamde call skew. Dat is het verschil tussen de prijs van callopties ten opzichte van putopties. Ofwel, respectievelijk het recht om olie te kopen dan wel te verkopen tegen een vooraf afgesproken prijs en leveringsdatum. Deze call skew liep op tot extreme hoogte in de dagen nadat de oorlog was begonnen. Het betekent dat handelaren bereid waren meer te betalen voor bescherming tegen een prijspiek dan voor verzekering tegen een prijsdip.
De call skew is nog aanwezig maar fors gedaald. Dit houdt in dat de verwachting dat de oorlog zich zal uitbreiden nu lager is dan vlak nadat het conflict startte. Een analyse van geopolitieke risico events laat zien dat de premie door een oorlog vaak al binnen een maand na het begin van het conflict de neiging heeft weg te ebben. Volgens Stephen Innes van SPI Asset Management zijn oliehandelaren waarschijnlijk overgeschakeld op een efficiënte marktmodus. Ze wachten op tekenen van een definitieve escalatie die het aanbod in gevaar brengt en zullen dan hun aankopen hierop afstemmen.
“In the absence of supply disruptions from the region, it is difficult to see a significant and sustained upside in prices.” – ING-analisten
Ruwe olie
Een toename van het geopolitieke risico houdt in dat oliehandelaren een premie moeten betalen voor ruwe olie vrachten uit het Midden-Oosten die in 2024 worden geladen. Terwijl deze premie geldt voor jaarlijkse deals, is de Brent prijs van front-maand termijncontracten weer teruggevallen tot $ 85 per vat. Strategen bij Macquarie schreven recent negatief te blijven over de vooruitzichten voor de olieprijs, maar erkennen de opwaartse risico’s verbonden aan het conflict in het Midden-Oosten.
De ruwe olieproductie door OPEC bleef afgelopen maand nagenoeg onveranderd met een plus van 50.000 vaten per dag (bpd). Bescheiden verhogingen door Afrikaanse lidstaten werden gecompenseerd door een lagere productie elders, aldus Bloomberg. Nigeria verhoogde haar productie met Angola, Gabon, Equatoriaal-Guinea en Congo die in oktober ook meer oppompten. Volgens Reuters is de OPEC-productie harder gestegen, met 180.000 bpd.
Volgens Reuters was het ook Nigeria met de grootste productie boost, samen met Angola, Iran en Irak. Iran produceerde in oktober 3,17 miljoen bpd, het hoogste niveau sinds 2018. Saoedi-Arabië houdt haar output op 9 miljoen bpd, in lijn met haar beslissing vrijwillig 1 miljoen bpd te beperken. Desondanks wijst het land erop dat het de productie zou kunnen verhogen om een geopolitiek veroorzaakte prijsstijging af te remmen. Uit solidariteit met Saoedi-Arabië heeft Rusland beloofd haar export met 300.000 bpd te verlagen, ook tot het eind van 2023.
De Indiase olie-importen uit Rusland zijn wat gedaald in oktober ten opzichte van de maand ervoor. Dit komt door de minder interessante korting van de Russische Urals die nu regelmatig boven de G7-prijslimiet van $ 60 handelt. Dit maakt de handel moeilijker. Volgens gegevens van Vortexa wordt de lagere import gecompenseerd door hogere leveranties uit Saoedi-Arabië. India is de op twee na grootste olie-importeur ter wereld. Het land heeft aangegeven ook olie uit Venezuela te overwegen nadat de Amerikaanse sancties afgezwakt zijn. De sancties op Venezolaanse olie werden op 18 oktober voor een periode van 6 maanden opgeschort. De olie uit Venezuela is zware, zure olie waar momenteel een tekort aan is.
De digitale yuan is voor het eerst gebruikt voor het afwikkelen van een olietransactie, aldus de Shanghai Petroleum en Natural Gas Exchange (SHPGX). Deze ruwe olie deal markeert een belangrijke stap in het gebruik van de yuan op de internationale markt en in de wereldwijde beweging richting ont-dollarisering.
De vooruitzichten op meer olie uit Venezuela en hogere voorraden in Amerika hebben de fysieke kant omlaag geduwd. Ook is de geopolitieke risicopremie weer grotendeels uit de prijs gelopen.
De Saoedische energieminister Prins Abdulaziz bin Salman zei dat de strategie van Saoedi-Arabië werkt. Het land moet een minder volatiele oliemarkt garanderen die bijdraagt aan groei en welvaart van de wereldeconomie. Andurand Capital Management verwacht dat als voorraden komende maanden afnemen de markt op een gegeven moment zal smeken voor meer aanbod. De Saoedi’s zullen dan moeten beslissen wanneer en tegen welke prijs ze het aanbod terugbrengen.
Prijs Ruwe olie – Brent januari 2024 ($/barrel) – week cloud candle, log scale
“Nuclear energy is the only ‘green’ on-demand power generation source that can support the global power grid in decarbonization efforts while governments accelerate the ‘electrification’ of everything.” – IAEA
Elektriciteit
De Singapore International Energy Week (SIEW) werd eind oktober gehouden. Het doel van de SIEW is het promoten van betrouwbare en duurzame energieproductie en het stimuleren van de concurrentie op de markt. Aanwezigen waren topambtenaren, beleidsmakers en experts uit de energiesector. Mikhail Chudakov, plaatsvervangend directeur-generaal van de International Atomic Energy Agency (IAEA) hield het publiek voor dat de wereld dringend meer nucleaire elektriciteit nodig heeft voor het bereiken van de groene doelen.
De boodschap van Chudakov is dat nucleaire energie bij kan dragen aan de schone energietransitie. De markt begint dat ook op te merken. De prijzen van uranium en gerelateerde aandelen zijn de afgelopen 3 jaar dan ook fors toegenomen. Mogelijk een teken van de volgende “ESG-gekte”. De prijs van elektriciteit staat onder druk en dreigt naar beneden te breken uit het zijwaartse trendkanaal van de afgelopen maanden.
Prijs Baseload Elektriciteit leverjaar 2024 (eur/MWh) – week cloud candle, log scale
“For gas, demand has plummeted in Europe, with double-digit percentage reductions. We expect some of the lost demand to be permanent.” – Russel Hardy, CEO Vitol Group.
Aardgas
Door een hogere vraag aan het begin van het stookseizoen zullen LNG-importen naar Noordwest-Europa in november naar verwachting met 30% toenemen ten opzichte van oktober. Dit geeft Montelbron LSEG aan. Met de komende stookvraag voor de winter zullen LNG-importen substantieel stijgen. Dit is maar liefst 15% lager dan dezelfde maand in 2022 toen Europa naarstig op zoek was naar LNG-vrachten ter vervanging van Russisch pijpleidinggas.
Noordwest-Europa zal naar verwachting ongeveer 243 miljoen kuub (mcm) per dag invoeren die richting Nederland, Frankrijk, Duitsland en Groot-Brittannië zal gaan. Aldus de voorspelling van LSEG. Het weer en weersvoorspellingen vanaf deze maand en verder zullen de drijvende kracht zijn achter de LNG-importen richting Europa. En tevens de grootste onbekende factor voor de Europese gasconsumptie deze winter.
Europa heeft het afgelopen jaar haar gasconsumptie gereduceerd door het besparen van energie en een lagere industriële vraag door hoge prijzen en demand destruction. Het is goed denkbaar dat een deel van de verloren Europese aardgasvraag, veroorzaakt door energiecrisis en recordhoge prijzen, nooit meer zal terugkomen. De gasvraag in de EU was in 2022 ongeveer 12% lager dan het gemiddelde van 2019-2021, gedreven door een afnemende gasvraag vanuit industrie en huishoudens. Dit bleek uit de analyse van de Brusselse denktank Bruegel vorige maand.
Europa’s gasopslag is bijna vol, maar mogelijk niet voldoende voor winterbehoeften. Daarom blijven LNG-leveranties komen en zoekt de EU naar extra opslagplaatsen waaronder faciliteiten in Oekraïne. Duitsland en andere EU-leden hebben lange termijncontracten ondertekend voor de levering van LNG voorbij de 2050 netto-nul doelstelling. Dit toont een realistische benadering van de energiebehoeften ten opzichte van de idealistische doelstellingen van de energietransitie.
Denktank IEEFA waarschuwt dat de EU mogelijk overinvesteert in LNG-importcapaciteit aangezien de vraag naar verwachting zal dalen. Zo zou een potentiële mismatch kunnen ontstaan tussen infrastructuur en de werkelijke gasvraag. Afgelopen week kwamen rapporten uit dat Chevron onderhandelt over LNG-leveringen aan de EU met contracten voor 15 jaar. Het nieuws volgt op drie andere lange termijndeals voor 27 jaar die afgelopen maand met Qatar gesloten werden door Europese energiebedrijven. Duitsland heeft afgelopen jaar drie drijvende LNG-importterminals geïnstalleerd en werkt nog aan drie andere.
Ondanks deze inspanningen is de EU nog lang niet klaar voor de winter. Ook lijkt het nog onvoldoende voorbereid te zijn op een energietransitie. Media rapporteerden deze maand dat Europese landen begonnen zijn gas op te slaan in Oekraïne doordat de eigen opslagplaatsen vol zitten met regasified LNG, eerder ingekocht dit jaar. Bijna dertig LNG-tankers zijn momenteel onderweg naar Europese havens en zullen eind deze maand arriveren. Hieronder bevinden zich drie Russische schepen met LNG, ondanks verklaringen van de EU geen Russisch gas meer te importeren. Dit laat zien dat de pogingen van de EU om de afhankelijkheid van gas te reduceren nog zichtbaar moeten worden, ondanks alle hernieuwbare energie die online is gekomen.
De uitdaging van gasopslag in de EU is interessant. Op dit moment staat de gasbuffer op een recordniveau. Dat is natuurlijk goed nieuws voor de EU. Maar het addertje onder het gras is dat zelfs een 100% volledige voorraadcapaciteit het aanbod voor de winter niet kan garanderen. Daarom zullen deze en volgende maand nog veel LNG-tankers arriveren. Geen enkel EU-lid heeft een opslagcapaciteit voor de volledige 100% van de vraag gedurende de winterperiode. Dat is de reden waarom importen sterk blijven ondanks de goed gevulde cavernen.
Beperkte opslagcapaciteit en een gebrek aan lokale productie is ook de reden dat de netbeheerder in Duitsland recent heeft gemeld dat de consumptie gelimiteerd moet worden voor het veiligstellen van voldoende aanbod tijdens de winter. Ondanks de verzekering dat er voldoende gas is voor komende maanden. De consumptie zal ingeperkt blijven, wat de opgeslagen gashoeveelheid ook is of hoeveel nieuwe verschepingen met LNG nog zullen aankomen. De reden hiervoor is een krappe, wereldwijde LNG-markt. Deze krapte zelf is het gevolg van Europa die de vloeibare brandstof heeft omarmd ter vervanging van meer dan 100 miljard kuub aan Russisch pijpleidinggas die niet langer beschikbaar is.
Tegelijkertijd zou de EU te ambitieus zijn. Pro-transitie denktank Institute for Energy Economics and Financial Analysis (IEEFA) gaf laatst in een rapport aan dat de EU te veel importcapaciteit bouwt. De nieuwe toevoegingen sinds begin 2022 bedragen 36,5 miljard kuub, terwijl de LNG-consumptie in de regio sinds begin 2023 slechts toegenomen is met 4,8 miljard kuub, na een stijging van 46,2 miljard kuub afgelopen jaar.
De NGO zegt dat de importcapaciteit zal blijven groeien totdat in 2030 een niveau van 406 miljard kuub wordt bereikt. De vraag naar gas zal over dezelfde periode met 400 miljard kuub dalen. Voorspellingen zijn nooit in steen gebeiteld, vooral als het gaat om energievraag naar diverse bronnen. Het is redelijk te verwachten dat hoge LNG-prijzen een natuurlijk plafond op de vraag vormen en dus ook de economische groei zullen beperken. De gasprijs is zwak, weer terug onder € 50 MWh.
Prijs TTF gas leverjaar 2024 (eur/MWh) – dag cloud candle, log scale
Steenkool
De Duitse overheid overweegt de periode te verlengen voor kolencentrales die in eerste instantie verzocht zijn als back-up stand-by te blijven tot en met de lente van 2024. Aldus het Duitse Handelsblatt die een woordvoerder van het ministerie van Economische Zaken citeert. Zonder Russisch gas en door de energie- en gascrisis in Duitsland en elders in Europa, zitten nutsbedrijven en overheden op het puntje van hun stoel en klaar om het aanbod van elektriciteit zeker te stellen tijdens de koudste winterdagen door eerder ‘afgeschreven’ kolencentrales stand-by te houden.
De Duitse overheid had in oktober al aangegeven diverse kolencentrales online te brengen voor deze winter om aardgas te besparen en wintertekorten van elektriciteit te voorkomen. Verschillende kolengestookte blokken die door RWE en LEAG worden beheerd bij de elektriciteitscentrales Niederaußem, Neurath en Jaenschwalde zullen tijdelijk als voorzorgsmaatregel worden gereactiveerd voor het veilig stellen van het elektriciteitsaanbod tot en met maart 2024, aldus het ministerie van Economie en Klimaatactie. Deze kolenunits waren reeds operationeel tijdens de winter van 2022/2023 toen Duitsland de schok te verwerken kreeg van een sterk gereduceerd gasaanbod vanwege het eind van de Russische pijpleidingleveranties. De back-up kolencapaciteit werd vervolgens op stand-by gezet voor afgelopen zomer totdat de overheid besloot deze te reactiveren voor komende winter.
Volgens een bron van Handelsblatt zal de Duitse overheid nu mogelijk besluiten tot een verlenging van deze stand-by periode om energietekorten te voorkomen. De overheid moet snel een beslissing nemen aangezien nutsbedrijven voorbereidingen moeten treffen voor het langer dan gepland laten draaien van de kolencentrales, waaronder de inkoop van kolen en de planning voor stabiele energiesystemen, aldus een woordvoerder van Uniper. Sinds afgelopen maand leveren 11 kolencentrales met een totale capaciteit van 6,2 gigawatt (GW) additionele elektriciteit aan het Duitse net.
Prijs ICE Coal leverjaar 2024 (usd/t) – week cloud candle, log scale
“US offshore wind projects have experienced further negative developments from adverse impacts relating to supply chains, increased interest rates, and the lack of an OREC (Offshore Renewable Energy Certificate) adjustment on Sunrise Wind.” – Orsted A/S
Emissierechten
De grootste ontwikkelaar van offshore windparken heeft afscheid genomen van twee grote Amerikaanse projecten, Ocean Wind 1 en 2 bij de kust van New Jersey, vanwege vertragingen in de toeleveringsketen en een hogere financieringsrente. Dit is het gevolg van extra vertragingen bij de leveranciers, wat de planning van het project verder beïnvloedt en tot een aanzienlijke, extra projectvertraging leidt. Aldus het Deense Orsted. De aandeelprijs van de groene energiegigant crashte met 22% tot niveaus van 6 jaar geleden.
Volgens BP is de Amerikaanse offshore windindustrie fundamenteel gebroken. Het bedrijf stelt dat offshore windprojecten aan de noordoostkust van de VS negatief beïnvloed worden door kosteninflatie en beperkingen in de toeleveringsketen. De Biden-regering heeft offshore wind aangeprezen als een essentieel onderdeel van een carbonvrij elektriciteitsnet in Amerika. Twee weken geleden ging ook het aandeel Siemens al onderuit met 37%.
In de solar industrie werden aandelen SolarEdge Technologies agressief (-30%) van de hand gedaan na een waarschuwing over de afnemende Europese vraag. De hernieuwbare energiezeepbel is aan het leeglopen. De ‘groene paniek’ slaat toe. De groene revolutie is eigenlijk dieprood als het aankomt op aandeelhouderswaarde.
Prijs Emissierechten – Dec-23 contract EEX (eur/t) – week cloud candle, log scale
“Lava Pool is another example of El Salvador’s first mover advantage as a nation-state in the Bitcoin ecosystem.” – Gerson Martinez, CSO Volcano Energy
Hernieuwbaar
In oktober onthulden Volcano Energy en Luxor Technology Corporation officieel Lava Pool. Deze Bitcoin mining pool in El Salvador wordt aangedreven door overvloedige, hernieuwbare geothermische energie.
Volcano Energy, een uniek publiek-privaat partnerschap (PPP), zal 23% van haar netto-inkomen bijdragen aan de Salvadoraanse overheid. De PPP zal exclusief blokken mijnen via Lava Pool. Luxor’s Hashrate Forward Marketplace zal Volcano Energy voorzien van hedging strategieën om Lava Pool te beschermen tegen markt volatiliteit. Deze strategieën worden ook gebruikt door toonaangevende participanten in de Bitcoin mining markt.
Het partnerschap richt zich op het vooruit helpen van El Salvador bij haar aanhoudende pogingen Bitcoin te integreren in haar energie infrastructuur. Met een rijkdom aan hernieuwbare energiebronnen kunnen Bitcoin-mijners in het land een belangrijke bijdrage leveren in het aanzwengelen van de economische rentabiliteit van nieuwe energieprojecten. Met deze projecten kan een onmiddellijke opbrengst in afgelegen gebieden worden gegenereerd. Deze projecten bieden tegelijkertijd ook mogelijkheden tot flexibel load management ter ondersteuning van het elektriciteitsnet gedurende piekvraag of andere perioden van stress.
El Salvador is van plan de gegenereerde winsten uit het Bitcoin-mijnen te herinvesteren voor het verbeteren van de infrastructuur op het gebied van energietransmissie en -distributie. Hierdoor worden de energiesystemen van het land ook robuuster gemaakt. Deze veelzijdige aanpak bevordert niet alleen de energiezekerheid, maar legt ook het fundament voor economische groei, technologische vooruitgang en een duurzame toekomst.
COMCAM – analyse op maat
Onze analyse geeft op hoofdlijnen een aantal ontwikkelingen aan die impact hebben op de energieprijzen. Een uitgebreidere analyse bieden we aan als losse dienst. Zo blijft u op de hoogte van alle relevante trends en ontwikkelingen in energie inkoop, de verwachte prijsontwikkelingen tot 3 jaar vooruit en alle relevante marktontwikkelingen op de energiebeurzen en wet- en regelgeving.
Op deze analyse rust auteursrecht van COMCAM. Teksten mogen niet worden overgenomen, gekopieerd, openbaar mogen worden gemaakt of verveelvoudigd worden, zonder expliciete toestemming van COMCAM. Ook bij citaten of gedeeltelijke overnames is dit niet toegestaan.
Volg ons op LinkedIn om op de hoogte te blijven van wat er speelt in de energiemarkt, de energietransitie & verduurzaming.