Signaal van verschuivende geopolitiek - test van handelsroute Rusland-Iran-India

Op zaterdag 11 juni kondigde Iran’s Islamic Republic News Agency (IRNA) aan dat een testverzending voor de nieuwe handelsroute onderweg was, met de laminaat transit, geregeld door staatsbedrijf Islamic Republic of Iran Shipping Lines Group. De verschepingsovereenkomst maakt het mogelijk om slechts één bill of lading voor de gehele reis te gebruiken. Hierdoor worden transportkosten verlaagd, als ook papierwerk en wachttijden, aldus IRNA.

Om de logistiek, de douane en andere processen uit te testen, zullen twee 40-voet grote scheepcontainers voor het eerst hun weg vinden van Sint-Petersburg naar de Kaspische Zee. Nadat de vracht aankomt bij de Noord-Iraanse haven van Anzali, zal deze per vrachtwagen vervoerd worden door Iran naar de Perzische Golf haven van Bandar Abbas, en daarna verscheept naar de Indiase haven van Nhava Sheva. Naar verwachting zal de reis 25 dagen duren, aldus een Iraanse ambtenaar.

IRNA geeft aan dat de pilot een gedeeltelijke verwezenlijking is van het al langer op de plank liggende International North-South Transport Corridor (INSTC). Dit 22-jaar oude initiatief wil de Kaspische Zee verbinden met de Indische Oceaan en de Perzische Golf via Iran. Hierdoor worden belangrijke havens verbonden en de transittijden sterk gereduceerd ten opzichte van alternatieve routes via het Suez Kanaal, de Middellandse Zee, de Atlantische Oceaan of de Noordzee.

De INSTC-samenwerking, in 2000 geïnitieerd door India, Rusland en Iran, omvat nu Azerbaijan, Armenië, Kazachstan, Kirgizië, Tajikistan, Turkije, Oekraïne, Wit-Rusland, Oman en Syrië.

De INSTC-aspiraties van Iran bevatten de bouw van een spoorlijn van de Kaspische Zee naar de zuidoostelijke Iraanse haven van Chabahar. Een nog ambitieuzere visie is de aanleg van een kanaal die de Kaspische Zee direct verbindt met de Perzische Golf. De Kaspische zee is ‘s werelds grootste binnenlandse watermassa en strekt 1200 kilometer uit van noord tot zuid, een gebied groter dan Japan.

De INSTC pilot volgt vlak na een vriendschappelijk officieel bezoek aan India door de Iraanse minister van buitenlandse zaken Hossein Amir-Abdollahian. Hij heeft overleg gehad met premier Minister Narendra Modi en de nationale veiligheidsadviseur van India.

Het officiële statement van de Indiase overheid, die het bezoek samenvat, meldde dat de landen “share close historical and civilizational ties. Our bilateral relations are marked by strong linkages across institutions, culture and people-to-people ties.” India prees Iran voor het faciliteren van India’s medische steun aan Afghanistan.

India stipte ook de waarde van de Iraanse Perzische Golf haven Chabahar aan, welke “has provided much needed sea-access to landlocked Afghanistan and has also emerged as a commercial transit hub for the region, including for Central Asia.” 

Rajeev Agarwal van The Diplomat legt uit dat de banden tussen India en Iran rijp zijn voor een reset: India en Iran delen nauwe historische banden uit de tijd van het Perzische Rijk en de Indiase koningshuizen. Iran is een belangrijk land in de buurt van India. In feite deelden de twee landen dezelfde grens totdat India opgebroken, en onafhankelijk, werd in 1947. Iran is ook belangrijk voor India omdat het land voor een alternatieve route zorgt door het verbinden van Afghanistan met de Centraal Aziatische republieken. India heeft namelijk geen toestemming om de landroute door Pakistan te gebruiken.

Onder Amerikaanse druk is India medio 2019 gestopt met het kopen van Iraanse olie. Daarvoor was India de op één na grootste klant van Iran, achter China. Met de onderhandelingen over de nucleaire deal met Iran die hervat moeten worden, maar nu in een impasse verkeren, speculeert Agarwal dat de berekeningen van India zouden kunnen veranderen:

Geen nucleaire deal betekent dat de economische sancties van kracht blijven en er geen ruwe olie uit Iran geëxporteerd kan worden. India, die haar strategische autonomie benadrukt heeft door, ondanks de sancties, olie uit Rusland te importeren, zou eenzelfde besluit kunnen nemen ten aanzien van Iran. Hierdoor is er potentieel voor handel en samenwerking.

India heeft, op vijf landen na, de grootste economie ter wereld. Als het zou kiezen om de aan Iran opgelegde sancties te negeren, zouden andere landen kunnen volgen.

Opgemerkt dient te worden dat India sterke economische banden heeft opgebouwd met Saudi-Arabië en andere Golfstaten. In wat een aanvullende ontwikkeling zou kunnen zijn, haalt Iran de banden aan met Saudi-Arabië, via vijf ronden van besprekingen die mogelijk worden gemaakt door Irak.

In Mei zei Faisal bin Farhan Al Saud, de minister van buitenlandse zaken: “We continue to encourage our neighbors in Iran to lean into what can be a very, very important sea change in our region…a new era of cooperation”. Dat zou gunstig zijn voor alle betrokken partijen.

Argawal schrijft dat al deze ontwikkelingen wijzen op het potentieel van een significante geopolitieke verschuiving.

Iran onderhoudt erg goede relaties met China en Rusland. Het is begonnen zich open te stellen voor andere Golfstaten. Als India zich aansluit bij Iran, zal dit leiden tot een groot blok van landen, kapitaal, bevolking en macht, waardoor het erg moeilijk wordt om Iran – gesanctioneerd door het Westen – buiten te sluiten.

Auteur: TYLER DURDEN