Analyse negatieve stroomuren 2024 & 2023, verwachting en mogelijke oplossingen
Analyse negatieve stroomprijzen door overaanbod zon- en windenergie met mogelijke oplossingen.
Er wordt veel wind- en zonne-energie opgewekt. Zo veel zelfs dat de marktstroomprijs steeds vaker overdag negatief is bij overaanbod.
Op deze momenten overstijgt de opwek van duurzame energie de vraag, met onvoldoende mogelijkheid om het stroomoverschot te exporteren naar de buurlanden.
Lees verder voor meer inzicht en achtergrond, een vooruitblik en mogelijke oplossingen hoe om te gaan met de negatieve stroomprijs voor uw zon- of windinstallatie.
Groei aantal negatieve prijzen in 2024 - 2023 was topjaar
In 2023 waren er 315 negatieve prijsuren op de day-ahead markt, op de onbalansmarkt 1.705 uur. Januari 2024 is rustiger gestart met 13 negatieve uren op de day-ahead en 123 op de onbalansmarkt.
Hieronder een overzicht van de verrekenprijzen op de onbalansmarkt in 2023 per MWh. De getoonde prijzen zijn kale prijzen, dus exclusief opslag of afslag van de leverancier.
Jaaroverzicht 2023 over negatieve stroomprijzen
- Een nieuwe prijsrecord van – € 1.449 per MWh naar € 1.852 per MWh op de onbalansmarkt door veel windvariatie. Dit was in de week van 27 oktober t/m 2 november.
- In juli en augustus waren geen topmaanden door veel bewolking en neerslag. Hierdoor minder uren met negatieve prijzen.
- Op zondag 2 juli het eerste dieptepunt in 2023 met een prijs van – € 500 per MWh. Op deze zondag was de prijs negatief vijftien uur opeenvolgend. Een nieuw record sinds april 2020.
- Andere records in juli: de stroomprijs bleef drie uur lang op – € 500 per MWh en voor het eerst een negatieve uurprijs tussen 18.00 en 19.00 uur ‘s.
- In juni was er 140 uur overschot aan stroom. Toch hoefden zonnepanelen of windturbines niet altijd afgeschakeld te worden, omdat er op die momenten ook veel elektriciteit naar de buurlanden werd geëxporteerd. Hierdoor bleven de negatieve stroomprijzen in Nederland die ontstonden beperkt.
- Mei was een recordmaand. Op Pinksterzondag was ’s middags zelfs in vrijwel geheel Noordwest-Europa sprake van negatieve stroomprijzen, van Finland tot Frankrijk. Uitzondering was Engeland. Ook daar worden zon en wind de komende jaren volop uitgebreid.
- Negatieve stroomprijzen komen traditioneel het vaakst voor in de lente. In deze maanden wordt door zonnepanelen veel stroom opgewekt, terwijl het vergeleken met de zomermaanden ook nog relatief veel waait.
- Voor 2023 kwamen negatieve prijzen incidenteel voor in het weekend of op feestdagen.
Alle genoemde prijzen zijn de kale prijzen exclusief opslag of afslag van de leverancier.
Hernieuwbare energie in Nederland 2023
Nederland produceerde 13% meer hernieuwbare energie in 2023. Bij de productie van stroom gebeurt dat in bijna de helft van de gevallen duurzaam, waarbij zonnepanelen de meeste duurzame stroom leverden. In het laatste kwartaal was windenergie de grootste aanjager van deze groei.
| Elektriciteit |
2023 |
| Conventioneel |
50% |
| Zon-pv |
17,6% |
| Wind-op-land |
15,1% |
| Wind-op-zee |
9,9% |
| Biomassa |
7,3% |
| Waterkracht |
0,1% |
De snelle opkomst van zonne- en windenergie, vooral op zee, zet de komende jaren door. Dat zorgt voor steeds meer volatiliteit, zowel op de day-ahead en intraday prijzen als op de onbalansprijzen.
Terugblik negatieve prijzen vanaf 2019
De groei aan opslag – waaronder batterijen en elektrolysers – en meer stroomverbruik door elektrificatie houdt de groei van het duurzame aanbod niet bij. Dit zal zorgen dat het aantal uren met negatieve stroomprijzen verder groeit.
De groei in 2023 komt door een groei in aanbod van zonne- en windenergie, maar ook door een gedaalde elektriciteitsvraag. De elektriciteitsvraag daalde in 2023 met 5% na jaren constant te zijn geweest.
Vooruitblik negatieve prijzen 2024-2026
Het aantal negatieve uren zal verder toenemen door verdere groei van duurzame energie, een hogere elektriciteitsvraag door elektrificatie en de uitfasering van meer flexibele energiecentrales.
Tegen 2026 zullen negatieve uren mogelijk verdrievoudigen t.o.v. 2023. Tijdens de piekuren vooral door veel opwek van zon in die uren en in de daluren door opwek van wind en lagere vraag. Negatieve prijzen zullen zorgen voor meer volatiliteit, zowel op de day-ahead, intraday als op de onbalansmarkt.
Toenemende vraag door elektrificatie tezamen met meer inzet van energieopslag in batterij en via elektrolyse zal een dempend effect hebben op het aantal negatieve uren. Beide technologieën kunnen namelijk flexibel worden ingezet juist op de momenten met een overaanbod van wind en zon.
Europese ontwikkeling negatieve prijzen
In steeds meer Europese landen zien we een toename in negatieve elektriciteitsprijzen, als gevolg van de grootschalige stimulans voor groene energie in de regio. Deze verschuiving wordt aangewakkerd door een overvloed aan aanbod.
Hieronder het aantal negatieve uren op de day-ahead (EPEX) in Europa als ook de voornaamste oorzaak.
De overvloed aan energie is het resultaat van aanzienlijke investeringen in groene infrastructuur, zoals zonnepanelen en windturbines. Het afgelopen jaar heeft Europa een recordaantal nieuwe zonnepanelen geïnstalleerd, met als doel de afhankelijkheid van aardgas te verminderen. Deze stap volgde op de stijging van de aardgasprijzen een jaar geleden, toen de toevoer werd onderbroken door Rusland.
Oplossingen voor negatieve prijzen
Doordat kleinverbruikers voorlopig nog gebruik kunnen maken van de salderingsregeling, heeft een negatieve stroomprijs nog geen gevolgen. Echter, ondernemers met een grootverbruikaansluiting die stroom terugleveren op momenten met een negatieve stroomprijs, moeten hiervoor betalen.
Mogelijke oplossingen in deze situatie om slimmer om te gaan met overaanbod kunnen zijn:
- de opgewekte stroom achter de meter direct verbruiken of converteren naar een andere energiedrager
- de opgewekte stroom achter de meter slim delen met andere bedrijven zoals via cable pooling (verschillende rechtspersonen op één aansluiting) (MLOEA)
- de opgewekte stroom tijdelijk opslaan in bijvoorbeeld een batterij
- de zonnepanelen tijdelijk uitschakelen zoals met een stuurbox. Een stuurbox wordt aangesloten op de omvormers van uw zonnepanelen. Zodra er een overschot aan energie wordt gesignaleerd op de energiemarkt, ontvangt de stuurbox een signaal en wordt de energieopwek automatisch tijdelijk gedimd of gepauzeerd. Zodra het weer mogelijk is om stroom op te wekken wordt het systeem automatisch geactiveerd
Let op: bij de subsidieregeling SDE+(+)– wordt er geen subsidie uitgekeerd voor de uren dat er niet wordt geproduceerd. Ook zijn er dan geen garanties van oorsprong (GvO’s) die kunnen worden verkocht aan afnemers die groene elektriciteit willen.
Bij een aan aaneengesloten periode van 6 uren of langer met een negatieve prijs wordt er sowieso geen subsidie en geen GvO’s uitgekeerd.
Bronnen: Change.inc, Energieopwek.nl, ICIS Analytics, Solar Magazine, Stratergy, Tennet.
Advies COMCAM
COMCAM kan u adviseren over een passende oplossing voor uw situatie.
Overweegt u te investeren in zon-of windenergie, zorg dan dat de verwachte opwek zo veel mogelijk aansluit bij uw verwachte jaarverbruik.